جهش دیجیتال افغانستان جهت مبارزه با فساد اداری

کابل -- مژگان هر چند ثانیه یکبار قراردادهایی را برای اسکن کردن در هارد درایو کمپیوترش بیرون می آورد. او اسناد را با استفاده از یک نرم افزار مخصوص ذخیره می کند و بعد آنها را در وبسایت اداره تدارکات ملی (ان پی اِی) آپلود می نماید.

مژگان 27 ساله یک افسر تخنیکی در بخش آرشیو اداره تدارکات ملی است و همکارانش قراردادهای تدارکات را دیجیتال می کنند تا از شفافیت سیستم خرید در افغانستان اطمینان حاصل نمایند.

او گفت: «ما مشتاقانه جهت آوردن شفافیت و مبارزه با فساد اداری فعالیت می کنیم. من قبلا هرگز نمی خواستم با دولت کار کنم؛ اما حالا وقتی عملکرد اداره تدارکات ملی را مشاهده می کنم افتخار می کنم که برای دولت کار می کنم.»

بنا بر اعلان سازمان شفافیت بین‌الملل، افغانستان در سال 2015 دومین کشور جهان از لحاظ بیشترین میزان فساد اداری بود. اما به نظر می رسد اوضاع در حال تغییر است.

اداره تدارکات ملی یک سیستم آنلاین نظارت بر پیشرفت قراردادها را جهت جمع آوری سیستماتیک معلومات اجرای قراردادها و نشر آ«ها جهت نظارت عمومی و مدنی تهیه کرده است.

پتیال غورزنگ، مدیر نظارت بر اجرای قراردادها در اداره تدارکات ملی، گفت: «ما کوشش می کنیم دسترسی به معلومات را در قراردادهای تدارکات تسهیل نماییم. همه معلومات فقط با یک کلیک در دسترس می باشند.»

ریفورم نهادی

اداره تدارکات ملی که در سال 2012 تأسیس شد یکی از وسیعترین اقدامات مبارزه با فساد اداری است که توسط دولت افغانستان اجرا شده است.

هدف از آن ریفورم تدارکات عامه جهت ارائه خدمات بهتر از طریق یک سیستم تدارکات موثر، کارآمد، و شفاف می باشد.

اداره تدارکات ملی موظف است پالیسی ها را توصیه کند، بر تدارکانت عامه نظارت نماید، در هماهنگی پروگرام ها مشارکت کند، و بر اجرای قراردادها نظارت نماید. این اداره بر پروژه هایی که 19 فیصد به تولید ناخالص داخلی می افزایند و حدود نصف بودجه کشور را به خود اختصاص می دهند، نظارت دارد.

ریفورم های اداره تدارکات ملی به احتمال زیاد رشد اقتصادی را تقویت می کنند، کنترل با موثریت بیشتری را بر هزینه های مالی اعمال می کنند، و از همه مهمتر فساد اداری را از بین می برند.

اداره تدارکات ملی از حمایه مالی ریفورم مدیریت مالی عمومی (پی اف ام آر)، پروژه ای که هدف آن تقویت بیشتر موثریت و کارآیی سیستم های ندارکات، خزانه داری، و حسابرسی است، برخوردار می باشد.

ریفورم مدیریت مالی عمومی که توسط وزارت مالیه به اجرا درآمده است از محل صندوق امانی بازسازی افغانستان (اِی آر تی اف) که چندین دونر دارد، تمویل می گردد. این پروژه که حالا در فاز دومش است، در ماه اسد سال 2011 شروع شد و قرار است تا آخر سال 2017 ادامه داشته باشد.

«عدم وجود» فساد اداری در پروسه قراردادها

این ریفورم ها تدارکات دولتی را به میزان چشمگیری تصفیه کرده است.

کمیته مستقل مشترک نظارت و ارزیابی مبارزه با فساد اداری که همه ساله ادارات دولتی را ارزیابی می کند، اداره تدارکات ملی را به حیث مؤثرترین اداره معرفی و آن را الگوی فوق العاده برای کشور دانسته است.

علاوه بر این، شفافیت بین الملل امسال برای اولین بار از موفقیت در کوشش های مبارزه با فساد اداری افغانستان خبر داد و از اداره تدارکات ملی به حیث یک ریفورم سیستماتیک یاد کرد.

سایر سازمان های نظارتی ضدفساد هم از این اداره تقدیر کرد.

سید اکرام افضلی، مدیر عامل اینتگریتی واچ افغانستان، گفت: «اداره تدارکات ملی الگوی خوبی از کوشش های مبارزه با فساد دولت طی دو سال گذشته است. حالا هیچکس نمی تواند بر پروسه تدارکات تأثیر بگذارد و تأسیس اداره تدارکات ملی فساد را در پروسه قراردادها به صفر تقلیل داده است.

جریمه تقلب

با اجرای ریفورم های اداره تدارکات ملی همه شرکت کنندگان واجد شرایط در مناقصات از فرصت برابری جهت مشارکت در پروسه تدارکات برخوردار می باشند. کمپانی ها در صورت اثبات متخلف بودن مجازات خواهند شد.

از آغاز تأسیس اداره تدارکات ملی 83 کمپانی به خاطر فعالیت های غیرقانونی در لیست سیاه قرار گرفته اند.

غورزنگ گفت: «ما در زمینه مبارزه با فساد سیستم تدارکات را متحول کرده ایم. خود سیستم به تقلیل فساد کمک می کند.»

قبل از آغاز به کار اداره تدارکات ملی سیستم تدارکات در فساد غرق بود.

دفاتر موازی مرتبط با تدارکات فعال بودند و قانون تدارکات گیج کننده و در بسیاری از موارد نامفهوم و گنگ بود. افسران هم غیر مسلکی عمل می کردند.

جاوید نورانی، یک فعال جامعه مدنی در کابل، گفت: «بسیاری از افراد ذینفوذ بر سیستم تدارکات اثر می گذاشتند.» اداره تدارکات ملی این «مؤثریت» را تقلیل داده است.

با این حال چلنج های نظارت بر اجرای پروژه همچنان باقی می باشند.

نورانی گفت: «در حال حاضر اداره تدارکات ملی توانایی نظارت بر بسیاری از قراردادها را ندارد، چون ایجاد چنین ظرفیتی مستلزم زمان کافی است.»

اداره تدارکات ملی در جهت رفع چلنج های مرتبط با ظرفیت قصد دارد ظرفیت کارمندان سطوح مختلف پروسه تدارکات را از طریق احداث یک انستیتوت تعلیمی ارتقا بخشد. این انستیتوت کمبود افراد مسلکی را از طریق تشویق جوانان شایسته به الحاق به ادارات تدارکات برطرف خواهد کرد.

مژگان گفت: «ما از صفر شروع کردیم، اما ارزش های ما، به شمول یکپارچه سازی و حرفه ای گری در کار به ما کمک کرد تا به اهداف بالایی نایل آییم. ما رو به جلو حرکت می کنیم.»

[گروپ بانک جهانی استفاده از این مطلب را به شرط رعایت مقررات و شرایط ذکر شده در وبسایتش http://www.worldbank.org/terms مجاز کرده است.]