تلاش های بیشتر ایران برای سبوتاژ پروژهء تاپی

کابل -- باوجود اجماع موجود همه چهار طرف اشتراک کننده در پروژه خط لوله ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند (تاپی) ایران به برنامه هایش برای صدمه زدن و تضعیف این پروژه که مدت ها انتظار آن می رفته است، ادامه می دهد.

پلان های تخریب کارانهء ایران در برابر این خط لوله انتقال گاز چند ملیارد دالری از مدت ها قبل شروع شده اما در ماه های اخیر شدت یافته است، و تلاش های سیاسی و همچنان اقدامات خشونتبار برای توقف عملیات احداث این خط لوله را شامل گردیده است.

خط لوله تاپی ۱۸۴۰ کیلومتر طول خواهد داشت و قرار است مطابق برنامه از آواخر سال ۱۳۹۸ عملیات انتقال گاز طبیعی از میدان گازی گالکینیش ترکمنستان را آغاز کند. انتظار می رود که این پروژه به جبران کمبود انرژی در جنوب آسیا کمک کرده و برای چهار کشوری که از آنها عبور می کند، عایدی ایجاد کند.

پلان های تخریب کارانه و مخرب

میر محمد امین فرهنگ، وزیر سابق تجارت افغانستان و استاد پوهنتون در زمینه انکشاف اقتصادی گفت که حکومت افغانستان پلان دارد تا بواسطهء تاپی و پروژه های دیگر کشور را منحیث مرکز اقتصادی و ترانزیتی در منطقه تبدیل کند.

او در ماه سنبله گذشته به سلام تایمز گفت: «ایران هرگز این چین پروگرام های عمده اقتصادی در افغانستان را تحمل کرده نمی تواند. بناً، ایران از هر روش ممکن -- بشمول حمایت از طالبان و ده ها پلان مخرب دیگر -- همهء تلاش اش را جهت بی ثابت کردن افغانستان انجام می دهد.»‌

مقامات چهار کشور اشتراک کننده در پروژهء تاپی در ماه دلو احداث قسمت افغانستان این خط لوله را طی مراسمی افتتاح کردند.

اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان در این مراسم که بتاریخ ۲ حوت برگزار شده بود گفت: «برخی نظارت بدبینانه نیز وجود داشت، مگر ما اکنون شاهد احداث خط لوله گاز تاپی استیم.»‌

دو روز پیش از آن یک گروه از جنگجویان طالبان در ولایت هرات خودشان را تسلیم مقامات حکومتی کردند و گفتند که ایران آنها را تعلیم داده و تسلیح کرده بود و به آنها دستور داده بود بر مراسم متذکره و هم خط لوله حمله کنند.

محمد ایوب علیزایی، قوماندان گروه ده نفری طالبان در آن وقت به سلام تایمز گفته بود: «ایران به ما پول، اسلحه و تجهیزات داده بود تا ما بتوانیم با نیروهای امنیتی [افغانستان] بجنگیم.»

او گفت: «اما بعد از پی بردن حقیقت و نیز به هدف حمایت از تاپی ما از جنگ دست کشیدیم و تسلیم شدیم.»

بتاریخ ۲ ثور، دومین گروه از جنگجویان طالبان تسلیم مقامات محلی شدند و آنها نیز اتهامات مشابه علیه ایران را مطرح کردند.

فیروز احمد، یک فرمانده این گروه هفت نفری طالبان در یک کنفرانس خبری در ولایت هرات گفت: «ایران به فرماندهان ما اسلحه و مهمات داد و به آنها دستور داد تا به تاپی حمله کرده و آن را از بین ببریم.»‌

او گفت: «با این حال، ما از دستورات آنها پیروی نکردیم، زیرا تمام کشور ما از تاپی بهره مند می شود. «در عوض، با مقامات امنیتی تماس گرفتیم و با پروسه صلح یکجا شدیم.»

نادیده گرفتن افغانستان

شکست خوردن این پلان ها موجب نشده که ایران به دنبال راه های دیگری برای متوقف کردن این پروژه نگردد.

حمید رضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، بتاریخ ۹ ثور، با دور زدن افغانستان و سایر شرکای پروژه تاپی به ترکمنستان پیشنهاد یک توافق مبادله گاز به افغانستان را داد که موجب می شود گاز ترکمنستان از طریق ایران به پاکستان منتقل شود.

عراقی با بهانه نگرانی های امنیتی و همچنین با توجه به تمایل ترکمنستان به افزایش سریع عایدات اش، گفت: «در بهترین شرایط تاپی می تواند طی ۱۰ سال تکمیل شود و هنوز هم روشن نیست که چه نهادی قرار است امنیت پروژه و تمویل آن را بر دوش بگیرد.»

به گزارش رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی، او گفت: «ما می توانیم در یک مدت زمان کوتاه و با هزینه ای بسیار کمتر این مبادله را انجام دهیم.» وی هیچ جزئیاتی را درباره این که ایران حاضر است که چه مقدار از گاز ترکمنستان را مبادله نماید، ارائه نکرد.

عراقی در یک خبرنامه بتاریخ ۹ ثور با اشاره به این که این پیشنهاد قبلا ارائه شده است، گفت: «ما آماده گی خود را به ترکمنستان اعلام کرده ایم و گفته ایم که حاضریم گاز شان را به پاکستان صادر کنیم. مگر هنوز کدام پاسخ را از آنها دریافت نکرده ایم.»‌

ایران بخش مربوط به خود در یک پروژه رقیب تاپی را که با هدف اتصال میدان های گازی ساحلی ایران به پاکستان و نهایتاً به هند اجرا شده است را تکمیل کرده است.

پاکستان خریداری گاز از ایران و همچنین پروژه متذکره را رد کرده و نسبت به تاپی متعهد مانده است.

در همین حال، و در یک حادثه دیگر که با هدف شکست پروژه تاپی روی دادمردان مسلح ناشناس بتاریخ ۳۱ ثور پنج ماین‌پاک را که برای تصفیه یک ساحه در ولسوالی میوند ولایت قندهار کار می کردند تا احداث این خط لوله میسر شود، به قتل رساندند.

به گفته جنرال عبدالرزاق، قوماندان امنیه ولایت قندهار مردان مسلح یک ماین‌ پاک را هم اختطاف کرده بودند. او طالبان را مسؤول این اقدام معرفی کرد.

اما سخنگوی داود احمدی، والی ولایت قندهار به سلام تایمز گفت که جنگجویان این ماین‌پاک را نیز بتاریخ ۲ جوزا کشتند.

وی گفت: «ما نمی توانیم [گزارش های]‌ مداخله ایران را رد کنیم؛ زیرا جنگجویان طالبان اکنون از ایران پول می گیرند تا [تاپی] را تخریب کنند و بر حکومت [افغانستان] فشار وارد بیاورند.»‌

وی گفت: «افغانستان به سمت ترقی حرکت می کند و ایران این را تحمل کرده نمی تواند. مدیریت آب و این خط لوله دو مسئله استند که ایران آن را قبول کرده نمی تواند.»‌

در افغانستان «هیچ مشکلی» برای تاپی وجود ندارد

مقامات افغانستان نسبت به ادامه عملیات احداث پروژه تاپی متعهد استند و به موفقیت آن در آینده اطمینان دارند.

عبدالقدیر متفی، سخنگوی وزارت معادن و پترولیوم افغانستان گفت: «کار عملی پروژه مطابق با ... قرارداد ادامه دارد.» وی این کارهای عملی را «بررسی محیطی و استملاک و برخی بررسی های تخنیکی دیگر عنوان کرد.»

او به سلام تایمز گفت: «هیچ مشکلی بر سر راه تکمیل شدن این پروژه در افغانستان وجود ندارد.»

زیفنون صافی، نماینده لغمان در ولسی جرگه به سلام تایمز گفت: «ایران می خواهد پروژه های بزرگ ملی در افغانستان عملی نشود و این کشور همین گونه باقی بماند.»‌

او با اشاره به اظهار نظرهای اخیر عراقی گفت: «قرارداد پروژه تاپی امضاء شده و کار اجرای این پروژه آغاز شده است. بناً، تلاش های ایران به جایی نخواهد رسید.»

سیف الدین سیحون، استاد اقتصاد در پوهنتون کابل گفت: «ترکمنستان یک کشور صادرکننده گاز در منطقه است. ایران به جای این که تلاش کند پروژه تاپی را مختل کند، خوب است رقابت منفی را کنار گذاشته پروژه دیگری را راه اندازی کند.»

او به سلام تایمز گفت: «در شرایطی که دنیا به همگرایی تلاش دارند و همسایه ها در صدد ایجاد فُرصت های همکاری استند، ایران به جای رقابت سالم نباید از راه نا سالم مانع تطبیق پروژه های اقتصادی در افغانستان شود.»

حمایه افغان ها از تاپی

باشنده گان ولایت های قندهار، هلمند، نیمروز و هرات که این خط لوله از آنها گذر می کند، تعهد کرده اند تا از پروژه تاپی حمایت کنند.

شکیب سیاووش، یک باشنده ولایت هرات گفت: «متاسفانه ایران ثابت کرده که همسایه بدی است.» او در این رابطه به تلاش های دوام دار ایران برای تضعیف تاپی و نیز پلان های سابق ایران برای ممناعت از تکمیل پروژه بند آب سلمادر هرات اشاره کرد.

سید جان خاکریزوال، رییس شورای ولایتی قندهار به سلام تایمز گفت: «معلوم دار است که ایران تلاش می کند تا مانع پروژه های بزرگ اقتصادی در افغانستان شود. اما همه مردم از این گونه پروژه ها حمایت می کنند.»

او گفت که ایران نگرانی های امنیتی در افغانستان بهانه کرده می خواهد خودش را بحیث یک کشور برای انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان پیشنهاد کند.

او گفت: «این درست است که در افغانستان جنگ و نا امنی هایی وجود دارد. اما در تامین امنیت پروژه های اقتصادی و ملی همه مردم کمک می کند و بر سر راه پروژه تاپی انشاءالله هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد.»

[ضیاء سمر از هلمند در تهیه این گزارش همکاری نموده است.]