آیا داعش زادهٔ غرب است؟

یکی از شایع ترین تئوری های توطئه در جهان اسلام این است که «دولت اسلامی» (داعش) و گروه های افراطی مشابه آن مخلوق کشورهای غربی، و مخصوصا ایالات متحده، استند.

این نظریه که می گوید این گروه ها منحیث عذر و بهانه جهت مداخله غرب در کشورهای اسلامی استفاده می شوند، در میان گروه های کلان جمعیت جهان اسلام به شمول سیاستمداران از حمایت چشمگیر برخوردار می باشد.

مجموعه ای از دانشگاهیان، کارشناسان، و چهره های دینی می گویند که این گونه نظریه ها دروغ هایی هستند که جهت مخدوش کردن حقایق موجود نشر می گردند.

علامه احسن صدیقی، یک عالم دینی باشنده کراچی که ریاست کمیسیون بین الادیان برای صلح و هماهنگی را بر عهده دارد، گفت: «با ترویج این گونه نظریه ها در واقع بعضی نیروها می خواهند مردم را درباره بی رحمی های شبکه های ستیزه جوی جهانی گمراه کنند.»‌

او گفت که تاریخچه ظهور داعش در خاورمیانه جای ابهام ندارد. وی اشاره کرد که «می توان ریشه های آن را تا ابو مصعب الزرقاوی ردگیری کرد.»

الزرقاوی، که یک ستیزه جوی اردنی بود و در سال ۲۰۰۴ با القاعده یکجا شد،‌ با اسامه بن لادن بیعت کرده بود و پس از آن بحیث اولین امیر القاعده در عراق منصوب گردید.

ریشه ها در عراق

ابوبکر البغدادی -- که اکنون رهبر داعش است -- یک سال بعد، یعنی در سال ۲۰۰۵ و بعد از بیرون آمدن از زندان کمپ بوکا به القاعده ملحق شد. او بعد از آن که در حال ملاقات با یک تروریست تحت تعقیب دستگیر شده بود، در آن زندان محبوس بود.

هشام الهاشمی، که دو کتاب در مورد داعش با نام های «جهان داعش» و «داعش از درون» نوشته است، گفت که البغدادی که به سال ۱۳۵۰ در قریه الجلام در جنوب سامرا تولد شده بود، سپس به بغداد نقل مکان کرد تا تحصیلات اش را تکمیل کند.

الهاشمی گفت که او از همان سنین کودکی تحت تاثیر مفکوره سلفی قرار داشت و بحیث امام یکی از مساجد بغداد دیدگاه های افراطی اش را ترویج می نمود.

البغدادی بحیث یکی از چهره های برجسته گروه ستیزه جویی «اردوی مذهب غالب» توسط پسرعموی اش ملا فوضی البدری به القاعده معرفی شد و با رهبر وقت [القاعده عراق] الزرقاوی بیعت کرد.

الزرقاوی در ماه جوزای سال ۱۳۸۵ در یک حمله ایالات متحده کشته شد.

الهاشمی گفت: «بعد از کشته شدن زرقاوی و در زمان رهبری ابوعمر البغدادی، (حمید داوود محمد خلیل الزاوی) در صفوف این گروه خود را بالا بکشد.»

او پس از آن تحت هدایت ابوحمزه المهاجر، رهبر مصری القاعده در عراق، خدمت کرد و «راه را برای رسیدن خود به رهبری داعش هموار نمود.»‌

الهاشمی یادآور می شود که مرگ المهاجر که در سال ۱۳۸۹ توسط نیروهای عراقی کشته شد، «اجازه داد که البغدادی به رهبری برسد.»‌

او گفت که البغدادی کاندیدای «رهبری گروه جدید الظهور داعش شد»، اما او امیدهای بزرگتری داشت و رویایی او احیای خلافت اسلامی بود.

الهاشمی گفت: «البغدادی بسال ۱۳۹۰ از آشوب در سوریه استفاده کرد و شماری از پیروان نزدیک اش را فرستاد تا اعضای القاعده که در شرق سوریه بودند را مجاب به قبول ایده یک خلافت و ترک گروه اصلی شان و یکجا شدن با داعش کنند؛ داعشی که در حال قوی تر شدن بود.»

او در ماه حمل سال ۱۳۹۲ سرانجام توانست رهبری سوریه و گروه های سوری که از لحاظ ایدئولوژیک با القاعده مرتبط بودند را جذب کند و بعد از آن تاسیس داعش را اعلام کرد.

دروغ های بیشمار

عبدالنبی بکار، یک محقق سیاسی مصری و پروفیسور شریعت و قانون دانشگاه الازهر، گفت که ترویج گروه های تروریستی در منطقه با دروغ های بیشمار همراه بوده است.

او گفت: «با سنجش حقایق تاریخی و سیاسی ما به دروغ بودن آشکار این ادعاها که توسط گروه های ناشناس ترویج می شوند پی می بریم.»‌

وی افزود که این ادعاها به شکل گسترده ای باور شده اند، «زیرا توسط بسیاری از سیاستمداران در منطقه تکرار شده و مورد تاکید قرار گرفتند.»

بکار سوال کرد: «مثلا، داعش چه طور می تواند توسط ایالات متحده ایجاد شده باشد، در حالی که از القاعده در عراق بوجود آمد که خود آن نیز توسط ابومصعب الزرقاوی و قبل از آن بن لادن تاسیس شده یود؟»

محمد امیر رانا، مدیر انستیتوت پاک برای مطالعات صلح که یک اتاق فکر مستقر در اسلام آباد است، گفت که این بسیار واضح است که داعش توسط رهبران سابق القاعده فعال در عراق و سوریه تشکیل شد.

الهاشمی، یک کارشناس امور عراق نیز گفت: «هیچ نشانه ای وجود ندارد که داعش محصول دست آمریکا باشد.»

او گفت: «این سازمان ظهور کرد و با به کارگیری قابلیت های خود، پتانسیل و تاکتیک های تهاجمی اش را بوجود آورد. این باورکردنی نیست که [داعش] و دیگر سازمان های بنیادگرا دستورالعمل ها و فرامین شان را از سیا یا دیگران دریافت می کنند.»‌

جمعه خان همدرد، والی سابق ولایت پکتیا در افغانستان، گفت: «داعش توسط ایالات متحده ایجاد نشده است.»

او پرسید: «داعش بزرگترین دشمن ایالات متحده و مخالف با آن است. پس چه طور ممکن است کسی بگوید که آنها ایجادش کرده اند؟»

امیرخان یار، یک نماینده پارلمان افغانستان از ولایت ننگرهار، اشاره کرد که ایالات متحده در افغانستان با داعش مصروف نبرد است.

او گفت: «در ننگرهار، ما شاهد استیم که آنها هر روز با ستیزه جویی داعش می جنگند. آنها جان عساکرشان را فدا می کنند تا به افغانستان ثبات بیاورند.» وی افزود که ایالات متحده «هرگز» از داعش حمایت نخواهد کرد.

تاکتیک های انحرافی

بسیمه حسنی، پروفیسور جامعه شناسی دانشگاه قاهره، گفت: «این تئوری توطئه چیز جدیدی نیست.» وی اشاره کرد که این «چیزی نیست بجز یک مجموعه از دروغ های کاملا ساختگی.»

او گفت که وقتی دروغ توسط مردم یا اسنتیتوت های که نزد مخاطبان شان اعتبار دارند، نشر می گردد، آن دروغ «بحیث یک حقیقت واقعی و یا یک توطئه که علیه جمعیت هدف طرااحی شده، تلقی می گردد.»

حسنی گفت که عامه مردم معمولا این حقایق را بررسی نمی کنند و ممکن است با اظهارات چهره های سرشناس متقاعد شوند.

این امر ممکن است موجب شود که مردم نتوانند مشکل ریشه ای را که نیت اصلی تئوری توطئه است را ببینند. «آن تئوری توطئه یک عامل منحرف کننده را بوجود می آورد که قضد آن تطویل مشکل تا حد ممکن است.»

شیخ خالد الملا، رئیس علمای اسلامی عراق، گفت که «داعش را یک تولید آمریکا محسوب کردن» تلاشی برای منحرف کردن تروریزم و افراط گرایی در جهان اسلام است.

وی پرسید: «آیا این منطقی است که ایالات متحده طرز فکر ۱.۵ ملیادر مسلمان را کنترل کندو بگوییم که آن کشور برای مسلمانان طرح می ریزد و تصمیم می گیرد؟»

او گفت: «ما چرا اعتراف نمی کنیم که داعش محصول مفکوره، قدرت، و نفوذ افراطی [تبلیغ شده توسط] مردان دین برای تحریک احساسات مسلمانان جوان و کنترل افکار آنها جهت منافع خودخواهانه و مقاصد سیاسی است؟»

نقش رژیم ایران

به گفته کارشناسان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اغلب این دروغ را که مناقشات در خاورمیانه توسط کشورهای اسلامی مخصوصا ایالات متحده تشدید می شوند، نشر داده است.

فتحی السید، محقق مرکز مطالعات منطقوی و ستراتیژیک الشرق و کارشناس امور ایران است، گفت که ماشین رسانه ای ایران دائما این تئوری و مدعا را که حملات و پلان های تروریستی در منطقه بخشی از توطئه طرح شده توسط ایالات متحده علیه مردم منطقه برای خدمت به منافع آن است، ترویج می کند.

السید گفت که نشر این تئوری توطئه با کمک بسیاری از گروه های جانبی هوادار ایران مانند حزب‌الله لبنان انجام می شوند.

وی افزود که سپاه پاسداران پشت پرده انتشار این دروغ ها قرار دارد و یادآور شد که سپاه مرتبا از گروه های افراطی بشمول القاعده حمایت کرده است.

بکار، پروفیسور حقوق الازهر، گفت: «دلیل پراکندن این دروغ در وهله اول منحرف کردن تقصیر و برداشتن آن از دوش [سپاه] است و [وهله دوم] یک بهانه برای مداخله آن در منطقه بدست می دهد.»

وی افزود که ایران از این تئوری توطئه «جهت کنترل مذهب شیعه در منطقه عربی به بهانه مقابله با پروژه آمریکایی و محافظت از [شیعیان] در برابر تلاش ها جهت خاتمه دادن به موجودیت آنها» استفاده کرده است.