طالبان افغان: بنیادگذار شبکه حقانی پس از بیماری طولانی مرد

کابل -- طالبان افغان امروز سه شنبه (۱۳ سنبله) اعلام کرد که جلال الدین حقانی، بنیانگذار گروه تروریستی موسوم به شبکه حقانی، پس از یک دوره طولانی مریضی از دنیا رفته است.

جلال الدین طی ۴۰ سال گذشته از جمله شخصیت های کلیدی در زمینه جهاد در ساحه جنگزده افغانستان و پاکستان بوده است.

گروه او، ، یعنی شبکه حقانی، از بابت استفاده گسترده از بم گذاران انتحاری علیه مردم ملکی و نیروهای امنیتی افغانستان و نیز نیروهای ناتو تحت رهبری آمریکا معروف بوده است.

واشنگتن از مدت ها قبل اسلام آباد را برای مبارزه با گروه های ستیزه جو و در راس آنها شبکه حقانی تحت فشار قرار است. اسلام آباد مکررا اتهامات مربوط به حمایت از این گروه را انکار کرده است.

سابقه خشونت و حملات مخرب

جلال الدین که گمان می رفت در سنین ۷۰ یا ۸۰ سالگی باشد، گفته می شود که در ساحه لویه پکتیا در شرق افغانستان متولد شد و بعد به ساحات قبیله ای پاکستان مهاجرت کرد. او نخستین بار در سال های دهه ۱۳۶۰ بحیث یک قومندان مجاهدین در نبرد با اشغالگران شوروی به افغانستان مطرح گردید.

طی مدت چند دهه جلال الدین که ارتباط دوستانه با اصحاب رسانه داشت، از مهارت های لسان عربی اش جهت ایجاد و دوام روابط نزدیک تر با رهبران تروریستی عربی بشمول اسامه بن لادن، رهبر سابق القاعده استفاده می کرد.

وی در زمان حکومت رژیم طالبان در سال ۱۳۸۵ در سمت وزیر امور قبیله ای منصوب شد -- و او یکی از تعداد اندک رهبران مجاهدین بود که با این رژیم یکجا شد. او با ملا محمد عمر، بنیانگذار فقید طالبان ارتباط نزدیک داشت.

مگر بعد از سقوط رژیم طالبان به سال ۱۳۸۰ توسط ائتلاف تحت رهبری آمریکا جلال الدین از منظر عموم خارج شد و طی سال های بعد و با افزایش شهرت وحشتناک شبکه حقانی تنها چند بار ظاهر گردید.

این گروه که به سال ۱۳۹۱ از سوی ایالات متحده بحیث یک سازمان تروریستی خارجی تعیین شد، از بابت اجرای حملات وحشتناک و بسیار گسترده در سراسر افغانستان متهم گردیده و یکی از بی رحم ترین گروه های ستیزه جویی فعال در منطقه بوده است.

تحلیلگران از مدت ها پیش اعتقاد داشتند که شبکه حقانی در بعضی از حملات بسیار مهم در کابل که «دولت اسلامی» (داعش) در سال های اخیر مسؤولیت آنها را به دوش گرفته بود، دست داشته است.

از جمله این تعداد بسیار زیاد حملات، شبکه حقانی متهم به قتل قریب به ۱۵۰ نفر در قلب کابل در اثر انفجار بسیار عظیم لاری بم گذاری شده در ماه صور سال ۱۳۹۶ بود -- اگرچه سراج‌الدین پسر جلال الدین در یک پیغام رادیویی کم سابقه این اتهامات را رد کرد.

این شبکه به ترور مقامات بلند رتبه افغانستان و اخاذی از شهروندان غربی اختطاف شده بشمول جاشوا بویل و زن آمریکایی اش کیتلین کلمن همراه با سه طفل شان که همگی سال پار آزاد شدند، متهم شده است.

«تاثیر چندان بر تروریست ها نخواهد داشت»

بنا به گزارش ها، جلال الدین سال ها زمین گیر بوده و مسؤولیت رهبری را به سراج‌الدین -- که معاون رهبر طالبان افغان نیز است -- انتقال داده بود.

خانواده حقانی در یک پیام در واتس اپ به ژورنالیستان مرگ بزرگ این خاندان را تایید کرد. روشن نبوده است که او کی و کجا درگذشته است. مگر گزارش های تایید نشده حاکی از حضور او در پاکستان در سال های اخیر می باشند.

شبکه او در مقر خود در ساحه میرانشاه وزیریستان شمالی در پاکستان فعالیت می کرد و جنگجویان این گروه مرتبا با عبور از سرحدات وارد ساحات شرقی افغانستان می شدند.

شایعات پیرامون مرگ او قبلا هم منتشر شده بودند، بشمول راپورهای گسترده به سال ۱۳۹۴ مبنی بر این که متذکره به سال ۱۳۹۳ درگذشته بود، هر چند این اولین بار است که طالبان و فامیل اش این خبر را تایید کرده اند.

در واکنش به اعلان خبر مرگ جلال الدین طاهر خان یک ژورنالیست ارشد مقیم اسلام آباد بانشر توئیت نوشت:«طالبان مرگ جلال الدین حقانی، رهبر سابق مجاهدین، را تایید کرده است. او در سال ۲۰۱۴ درگذشته بود، مگر طالبان و خانواده اش تا ۱۳ سنبله این خبر را بحیث یک راز مخفی کرده بودند. منابع طالبان قبل تر تایید کرده بودند که [جلال الدین] حقانی در یک حمله هوایی در نزدیکی مرز پاکستان با افغانستان مجروح شده بود.»

موقعیت زمان اعلان خبر مرگ جلال الدین توسط طالبان نیز بسیار مهم است و سوالات مهم را درباره نیت طالبان از این کار پیشاپیش سفر مایک پمپئو، وزی رخارجه ایالات متحده، به اسلام آباد در روز چهارشنبه (۱۴ سنبله) مطرح می کند.

سید حسین شهید سهروردی، استاد علوم سیاسی پوهنتون پیشاور، به پاکستان فوروارد گفت که ممکن است که هدف این اعلام «منحرف کردن توجه مردم از بازدید پمپئو باشد.»‌

طالبان سابق بر این نیز از تاکتیک های مشابه استفاده کرده بودند. در ماه سرطان سال ۱۳۹۴ این گروه مرگ ملاعمر، رهبر بزرگ خود را اعلام کرد، مگر بعدها روشن گردید که عمر دو سال قبل از آن مرده بود. طالبان به مخفی نگه داشتن خبر مرگ ملاعمر نیز اعتراف کرده است.

تحلیلگران افغان و پاکستانی اهمیت مرگ جلال الدین در عملیات این گروه را زیر سوال برده اند.

حکمت صافی، سخنگوی عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان، گفت که وقتی یک رهبر طالبان می میرد، به طور معمول اختلافات بین شعبات این گروه شدت می یابد. او پیش بینی کرد که شاید بعد از مرگ جلال الدین نیز همین وضع پیشامد کند. مگر احتمال این که این اختلافات در وضعیت کلی اهمیت داشته باشد، اندک است.

او به پاکستان فوروارد گفت: «مشکل یا اختلاف شدید بین گروه های مختلف [طالبان] بوجود نخواهد آمد.»

برید (متقاعد) محمود شاه، تحلیلگر امنیتی باشنده پیشاور، به پاکستان فوروارد گفت: «جلال الدین حقانی یک چهره بسیار مهم و مسلط به زبان عربی بود که در دوران اوج خود روابط نزدیک با اسامه بن لادن و شبکه القاعده داشت. مگر او در سال های اخیر کدام نقش فعال رهبری و کنترل را ایفا نکرده بود.

سهروردی، تحلیلگر سیاسی پیشاور، گفت که مرگ جلال الدین «تاثیر قابل ملاحظه بر شبکه [حقانی] و یا جنبش طالبان در افغانستان» نخواهد گذاشت.

او گفت: «مرگ رهبران بر عملیات طالبان تاثیر خواهد داشت ... مگر این حقیقت نیز وجود دارد که جنگجویان مجددا اتحاد یافته و تحت یک بیرق یا رهبر جدید عملیات شان را شروع کنند.»

[محمد اهیل از پیشاور در تهیه این گزارش مشارکت نموده است.]