افغانې نجونې د کروناوایرس پر ضد د مجادلې لپاره د موټر له پرزو څخه ارزان بیه تنفسي وسیله جوړوي

کابل -- په داسې حال کې چې په افغانستان کې روغتیایي چارواکي دې ته سترګې په لاره دي چې د کروناوایرس د ناروغانو لپاره د ضروري پاملرنې وړتیاوې پیاوړې کړې،‌ د روبوټ جوړونکیو نجونو یوه ډله هڅه کوي چې د موټر له پرزو څخه د هوا اخیستنې یوه ارزان بیه وسیله جوړه کړي.

تر سې شنبې /د وري ۲۸مې/ پورې، په افغانستان کې د نوي کووېډ - ۱۹ کروناوایرس ۸۴۰ مثبتې پېښې ثبت شوي چې له دې جملې څخه ۳۰ کسان مړه شوي دي. داسې وېره موجوده ده چې ښایي د پېښو حقیقي شمېر تر دې ډېر زیات وي ځکه چې د ازموینې لپاره یواځې محدود شمېر کېټونه موجود دي.

تنکۍ پېغلې وایي، که هغوی د نمونې په هکله د حکومت د تایید په ترلاسه کولو بریالۍ شي،‌ کېدای شي چې هغه د ۲۳۰۰۰ افغانیو (۳۰۰ ډالرو) په لګښت سره تکثیر کړي، په داسې حال کې چې د هوا اخیستنې د وسیلو (وینټیلیټرونو) عادي قېمت ۲.۳ میلیونه افغانۍ (۳۰۰۰۰ ډالر) دی.‌

رویا محبوب چې د ټکنالوجۍ یو افغاني شرکت چلوي او د ۱۴ - ۱۷ کلنو نجونو دغه ډله تمویلوي، وویل، «دا ډله له ځایي روغتیایي کارپوهانو او همدارنګه د هارورډ پوهنتون له متخصصینو سره کار کوي چې د ماساچوسیتس د ټکنالوجۍ انسټیټیوټ د یوې طرحې په اساس نمونه جوړه کړي.»

هغوی په هرات کې، چې په ګاونډي هېواد ایران کې د کرونا وایرس په پېښو کې له ډېرښت څخه وروسته په زرګونو افغانان ورته راستانه شول او اوس په کې د کروناوایرس پېښې په ډېرېدلو دي، د «افغان خوب لیدونکو» په نامه د لېسې د دورې د ښو لاسته راوړنو لرونکو نجونو د یوه لوی ګروپ برخه جوړوي.

په ۱۳۹۶ کال کې، مخکې له دې چې د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ مداخله وکړي او هغوی ته د سفر اجازه ورکول شي -- دغو نجونو ته په واشنګټن کې د روبوټ جوړونې په یوه سیالۍ کې د برخه اخیستنې لپاره د وېزو له ورکولو څخه انکار وشو.‌

د ټویوټا له پرزو څخه استفاده

هغوی د ټویوټا کورولا د انجن او بیټریو له پرزو څخه چې په افغانستان کې په هر ځای کې موجود دي، استفاده کوي څو یوه نمونه، چې هغوی یې وروسته له هغه طرحه جوړول پیل کړل چې د هرات والي د کروناوایرس د پېښو په ډېرېدلو سره د هوا اخیستنې د نورو وسیلو د جوړونې غوښتنه وکړه، جوړه کړي.

هغه څه چې د هوا اخیستنې په وسیله یا وینټیلیټر کې مرکزي رول لري د امبو بیګ په نامه یوه پخپله هوا اخیستونکې پلاستیکي کڅوړه ده چې طبي کارکوونکي ترې د دې لپاره استفاده کوي څو له ناروغانو سره په تنفس کې مرسته وکړي.‌ د نجونو له خوا جوړېدونکې نمونه کې داسې یو مېخانیکي سیستم لګېدلی چې د هغه په وسیله کڅوړه په اتومات او صحیح توګه فعالیت کوي.

د ټیم ۱۷ کلنې مشرې سمیه فاروقي ای اېف پي ته وویل، «پېچلې برخه دا ده چې څنګه د پمپولو وخت او فشار عیار کړای شي، ځکه چې بېلابېل ناروغان د هغوی د عمر او حالت د سختوالي په پام کې نیولو سره د هوا بېلابېلې اندازې او فشار ته اړتیا لري.»

افغانستان چې ۳۵ میلیونه نفوس لري یواځې شاوخوا ۳۰۰ وینټیلیټرونه لري.‌

د افغانستان د روغتیا وزارت ویاند وحیدالله مایار وویل، چارواکو له کارپوهانو او انجنیرانو څخه غوښتي چې له دغه ټیم سره مرسته وکړي.‌

مایار وویل، «موږ دغه زیار اېستونکې او سخت کار کوونکې نجونې، زموږ خویندې، د هوا اخیستنې د وسیلې د جوړونې په برخه کې د هغوی د هڅو له امله ستایو.»

مایار وویل، د هوا اخیستنې د وسیلې هره نمونه به مخکې له دې چې یاد ټیم وکولی شي د نورو وسیلو په جوړولو لاس پورې کړي، د نړۍ وال روغتیایي سازمان (ډبلیو اېچ او) او د روغتیا وزارت له خوا تایید ته اړتیا ولري.