افغان کروندګر په شمال کې د ملخانو د یرغل پر وړاندې په سختۍ مجادله کوي

بلخ -- د افغانستان په شمال کې په سلګونو زره ملخان د کروندګرو او د هغوی د کورنیو د بې وسه سترګو پر وړاندې په فصلونو راښکته شوي دي.

د شمالي ولایت بلخ، چې د هېواد د غلې د کندو د اتو ځپل شویو ولایتونو له ډلې څخه دی، په کندالي کلي کې د خړو حشرو یو حیرانوونکی سیل راټول شوی دی.

د فصلونو له خوړلو څخه وروسته، هغوی په راتلونکي پسرلي کې د نوې زېږونې لپاره هګۍ اچولې، او په داسې یوه هېواد کې چې د ملګرو ملتونو په وینا په ۱۰ کې نهه کورنۍ وار له مخه د خوراکي توکو د اخیستلو وس نه لري، تخریب ته دوام ورکوي.

د کندالي د کلي استازي بازمحمد وويل، «هغوی د غنمو، نخودو او کونځلو په ګډون هر زرغون بوتی خوري.»

نهیلو بزګرانو د مراکش ملخانو د افت د له منځه وړلو لپاره چې د نړۍ له خورا بدو آفتونو څخه دی، جالونه وکارول او بیا یې په کندو کې خښ کړل، خو د هغوی شمېر لا هم څو برابره ډېرېږي.

محمد وويل،‌ «موږ په نهره خېټه ګرځو او ملخان وژنو. که موږ هغوی ونه وژنو، زموږ زراعت به ویجاړ کړي.»

د ملګرو ملتونو د خوړو او زراعت موسسې (اېف ای او) په وینا، کېدی شي د سږ کال وبا ۱.۲ ملیون ټنه غنم، چې د کلني حاصل څلورمه برخه جوړوي او تر ۴۸۰ میلیونو ډالرو پورې تاوان اړوي، خراب کړي.

د مرستې لاس

اېف ای او په هر هغه ځای کې چې کولی شي، د مرستې لاس ورکړي.

په ختیځ کې، په کندوز ولایت کې دغې موسسې د غوایي په لومړیو کې د کندوز په مرکز او پنځو ولسوالیو کې له پټیو څخه د ملخانو د له منځه وړلو لپاره درې اوونیز کمپاین ترسره کړ.

د دغو هڅو په لړ کې، اېف ای او ۱۱۰۰ کارګران استخدام کړل او هر یوه ته یې ۸۷۲۰ افغانۍ (۱۰۰ ډالر) ورکړې. په دې توګه، هغې د ځایي خلکو لپاره لنډمهالی کار رامنځته کړ او په ورته وخت کې یې له بزګرانو سره د هغوی په کروندو کې د ملخانو پر ضد مجادله کې مرسته وکړله.

دا پرله پسې دریم کال دی چې افغانستان له وچکالۍ سره مخامخ دی، او ورسره په کندالي کې کروندګر د کب میاشتې راهیسې د بارانونو د نه اورښت خبر ورکوي، چې کېدای شوای د حشرو په له منځه وړلو کې یې مرسته کړې وای.

د غوایي په میاشت کې د افغانستان لپاره د اېف ای او استازي ریچارډ ترینچارډ وویل، «زموږ د مشاهدو په اساس، د سږ کال حاصلاتو وړاندوینه د تېرو درې کالونو په نسبت ښه ده.»

هغه وویل، «خو دا ناروغي ګواښ کوي چې دا ټولې وروستي لاسته راوړنې له مینځه یوسي او په ډراماتیک ډول د دې کال په وروستیو او راتلونکي کال کې د خوراکي توکو د تأمین وضعیت خراب کړي.»

یادې ادارې وویل چې شرایط د ملخانو لپاره «ښه برابر» دي ځکه «څرېدل ډېر شوي، وچکالي ده او د کنټرول اقدامات محدود» دي.

د حشرو وروستي دوه لوی یرغلونه، چې ۲۰ او ۴۰ کاله وړاندې ترسره شوي، په ترتیب سره د هیواد اټکل ۸٪ او ۲۵٪ تولیدات خراب کړل.‌

د له منځه وړلو اړتیاوې

د بلخ د کرنې ریاست د ملخانو د کنټرول مدیر صفت الله عزیزي وویل، ۳۵۰۰۰ جریبه (۷۰۰۰ هکتاره) ځمکه په کېمیاوي او لاسي توګه تصفیه شوې خو دا کافي نه ده.

هغه وويل، «موږ د خپلو وسايلو په پام کې نیولو سره کار کړی دی. د هغوى د له منځه وړلو لپاره تاسو بوديجې ته اړتيا لرئ چې کارګران استخدام کړئ، د سون توکو او محصولاتو لپاره پیسې ورکړئ.»

د افغانستان اقتصاد، چې د لسیزو جګړو له امله ځپل شوی، د ۱۴۰۰ کال د زمري میاشتې وروسته د میلیاردونو ډالرو نړۍ والې مرستې له کمېدلو څخه وروسته له بحران سره مخامخ شوی دی.

د ملګرو ملتونو د پراختیایي پروګرام (یو اېن ډي پي) په وینا، اقتصادي تولید راټیټ شوی او د هېواد ن.دې ۸۵٪ خلک په فقر کې ژوند کوي.

ترینچارډ وویل، «افغانستان پخوا د ملخانو د کنټرول یو پیاوړی سیستم درلود، خو د تېرو دوو کلونو په ترڅ کې ډېر زوبل شوی دی.»

اېف ای او خبرداری ورکړی چې که مجادله ونشي، د مراکشي ملخانو نفوس به راتلونکي کال ۱۰۰ برابره زیات شي.

کروندګر عبدالرقيب کاظمي، چې د کورنۍ د ١٦ غړو نفقه ور ترغاړې ده، وویل، له ٦٠ څخه تر ۷۰٪ ځمکه يې له منځه تللې او د حیواناتو د وښو په ګډون محصولات یې له لاسه ورکړي دي.

دغه ۳۸ کلن سړي وويل، «موږ بايد خپل ځان ته خواړه پیدا کړو. که غنم نه وي، اوړه به له کومه شي.»

هغه وویل، «زه ډیر اندیښمن یم ځکه چې دا ملخان په دې سیمه کې هګۍ اچوي نو راتلونکی کال به بیا زما او زما د کلیوالو له کنټرول څخه بهر وي.»