د نړۍ مشرانو ژمنه وکړه چې له پوتین څخه به د اوکراین پر ضد د 'قصدي جګړې' حساب واخلي

واشنګټن -- د نړۍ مشرانو د پنجشنبې په ورځ /د کب ۵مه/ په چټکۍ سره په اوکراین باندې د روسیې پوځي حمله وغندله او ژمنه یې وکړه چې مسکو ته به ددغې غیرقانوني یرغلګرانه جګړې له امله سیاسي او اقتصادي سزاګانې ورکړي.‌

روسي عسکرو د پنجشنبې په ورځ په بېلابېلو جبهو کې په اوکراین باندې یرغل وکړ او په دې توګه یې له ۱۹۴۵ کال راهیسې په اروپا کې تر ټولو ستره جګړه پیل کړه.

د متحدو ایالاتو ولسمشر جو بایډن، د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین له خوا په اوکراین کې د پوځي عملیاتو د پيل له اعلان څخه لږ وروسته، په یوه اعلامیه کې وویل چې هغه به ژر د روسیې لپاره د دغه یرغل «عواقب» په ګوته کړی.‌

بایډن وویل، «نن شپه ټوله نړۍ اوکراین ته دعاګانې کوي ځکه دغه هېواد د روسیې د پوځي ځواکونو له یوه غیرمؤجه برید سره مخامخ دی.»

هغه وویل، «پوتین د یوه قصدي جنګ لاره نیولې چې د انسانانو د ژوند د زیان او کړاوونو یو ناورین به رامنځته کړي. د دغه برید د مرګ او وراني مسؤلیت یواځې د روسیې پر غاړه دی.»

هغه اعلان وکړ چې، «نړۍ به روسيه مسؤله ونیسي.»

بایډن د هېواد په ګڼو برخو کې د چاودنو له اورېدل کېدلو څخه لږ وروسته د اوکراین ولسمشر ولودومیر زیلینسکي سره د ټیلیفون له لارې خبرې وکړې.

له ټیلیفوني خبرو څخه وروسته بایډن په یوه اعلامیه کې وویل، «موږ به له اوکراین او اوکراینیانو سره د ملاتړ او مرستې برابرولو ته دوام ورکړو.»

زیلینسکي په آنلاین ډول د معلوماتو ورکولو په یوه پروګرام کې وویل، «روسیې په بزدلانه او ځان وژونکي ډول په اوکراین باندې برید کړی،‌ داسې برید لکه نازي جرمني چې د دویمې نړۍ والې جګړې پر وخت کړی وو.»

د بایډن په اعلامیه کې راغلي چې، د جي ۷ هېوادونو؛ برتانیا، کاناډا، فرانسې، جرمني، ایټالیا، جاپان او متحدو ایالاتو مشرانو د پنجشنبې په ورځ د انټرنټ له لارې د تړلو دروازو تر شا یوه کتنه لرله ترڅو د روسیې له خوا «د اوکراین او د نړۍ والې سولې او امنیت پر ضد د یرغل د غیر ضروري عمل» له امله د هغو عواقبو په هکله خبرې اترې وکړي چې هغوی به یې په روسیه باندې ولګوي.‌

د متحدو ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت وویل، د بهرنیو چارو او دفاع وزیرانو هم د ناټو منشي ینس ستولتنبرګ سره خبرې وکړې ترڅو «په اوکراین باندې بې موجبه او غیر مؤجه برید» وغندي.

وروسته له هغه چې ناټو له یوې عاجلې کتنې څخه وروسته اعلان وکړ چې د دغه اتحاد د غړو هېوادونو د خوندي کولو لپاره «اضافي ګامونه» اخیستل کیږي، دیپلوماتانو ای اېف پي ته وویل چې، ناټو به د جمعې په ورځ د روسیې د برید په هکله یوه آنلاین غونډه ترسره کړي.

د جنګي جنایتکارانو غندل

د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوتیریس د ملګرو ملتونو د امنیت شورا له یوې عاجلې غونډې څخه وروسته له پوتین څخه مستقیمه او شخصي هیله وکړه او ترې ویې غوښتل چې «د انسانیت په خاطر دې» برید ودروي.

هغه وویل، «د انسانیت په خاطر، مه پرېږدئ چې په اروپا کې هغه څه پیل شي چې کېدی شي د پېړۍ له پیل راهیسې تر ټولو بده جګړه واوسي.»

جګړه باید همدا اوس ودرېږي

ستولتنبرګ وویل، روسیې «د یوه مستقل او خپلواک هېواد پر ضد د یرغل لاره غوره کړې» او دغه برید یې «له نړۍ وال قانون څخه یوه ستره سرغړونه» وبلله.

په ملګرو ملتونو کې د اوکراین سفیر سرګي کیسلیڅیا د چارشنبې په ورځ په عاجله کتنه کې غوښتنه وکړه چې د روسیې سفیر دې د شورا د رییس په توګه خپل مسؤلیت پرېږدي.

کیسلیڅیا چې احساساتي ښکارېده، وویل، «سفیره، د جنګي جنایتکارانو لپاره عالم برزخ نشته. هغوی مستقیما دوزخ ته ځي.»

د برتانیا لومړي وزیر بوریس جانسن په یوه ټویټ کې ولیکل، «ولسمشر پوتین په اوکراین باندې د دغه بې موجبه برید په وسیله د وینو تویولو او ویجاړتیا لاره نیولې ده. برتانیا او زموږ متحدین به پرېکنده ځواب ورکړي.»

د کاناډا لومړي وزیر جسټین ټروډیو په یوه اعلامیه کې وویل، «دا بې رباکانه او خطرناک عملونه به بې ځوابه پاتې نشي.»

'د بې شمېره خلکو ژوند ویجاړ شو'

د اروپایي اتحادیې د بهرني سیاست مشر جوزېپ بوریل وویل چې روسیه له «بې سابقې انزوا» سره مخامخ ده او اروپایي اتحادیه به ورباندې «تر ټولو سخت بندیزونه» ولګوي.

هغه وویل، «دا د بلاکونو سوال نه دی. دا د دیپلوماتیکو ځواکونو د لوبو سوال هم نه دی. دا د ژوند او مرګ سوال دی. دا زموږ د نړۍ والې ټولنې د راتلونکي په هکله دی.»

د اروپایي اتحادیې مشرانو اورځلا فان دیه لین او شارلي میشل په خپلو ټویټونو کې ولیکل، «په دې تیارو ساعتونو کې، موږ اوکراین او بې ګناه ښځو، سړیو او ماشومانو ته چې له دې بې موجبه برید سره مخامخ دي او د خپل ژوند په هکله وېرېږي، دعا کوو.» «موږ به له کریملین سره حساب وکړو.»

د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنر (یو اېن اېچ سي آر) فلیپو ګرانډي خبرداری ورکړ چې په اوکراین باندې د روسیې یرغل به «ویجاړونکي» بشري عواقب ولري او په ګاونډیو هېوادونو باندې یې غږ وکړ چې له تاوتریخوالي څخه تښتېدونکیو خلکو ته خپلې دروازې پرانیزي.

هغه په یوه اعلامیه کې وویل، «ملکي خلک به له ویجاړوونکیو بشري عواقبو سره مخامخ شي. په جنګ کې ګټونکي نه وي بلکې بې شمېره خلک به ژوند له لاسه ورکړي.»

نړۍ 'به هېر نه کړي'

د نړۍ د هېوادونو مشرانو د روسیې یرغل وغانده.

د جرمني لومړي وزیر اولف شولز د پوتین په «بې تأمله عمل» باندې سخت انتقاد وکړ او له زیلینسکي سره یې خبرې وکړې څو د خپل هېواد «بشپړ پیوستون» ورته څرګند کړي.‌

د جرمني د بهرنیو چارو وزیرې انالینا بایربوک خبرداری ورکړ چې نړۍ به «دا د شرم ورځ هېره نه کړي».

د جرمني د اقتصاد او اقلیم وزیر روبرټ هابیک وویل، «دا برید به د روسیې لپاره سخت سیاسي او اقتصادي عواقب ولري.»

د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون په ټوېټر ولیکل، «روسیه باید سمدلاسه خپل پوځي عملیات ودروي.»

د جاپان لومړي وزیر فومیو کیشیدا د خپلې ملي امنیت شورا له یوې کتنې څخه وروسته وویل، «د روسیې وروستی یرغل د نړۍ وال نظام، چې د موجود وضعیت د بدلون لپاره د یو اړخیزو هڅو اجازه نه ورکوي، تهداب لړزوي.»

د یونان لومړي وزیر کیریاکوس میتسوتاکیس د پنجشنبې په ورځ د پوځ او انرژۍ له کارمندانو سره د یوې عاجلې کتنې په پيل کې وویل، «یونان په صریح ډول تجدید طلبانه عملونه غندي.»

د ایټالیا لومړي وزیر ماریو دراګي له پوتین څخه وغوښتل چې «سمدلاسه وینه تویول ودروي او خپل پوځي ځواکونه بې قید او شرطه وباسي.»

هغه وویل، «اوس د دې وخت دی چې د روسیې پر ضد ډېر سخت بندیزونه ولګول شي.»

په اروپا کې د امنیت او همکارۍ سازمان (او اېس سي اي) چې روسیه یې غړې ده، وویل، «په اوکراین باندې دا برید د میلیونونو خلکو ژوند له سخت خطر سره مخامخ کوي او له نړۍ وال قانون او د روسیې له ژمنو څخه غټه سرغړونه ده.»