په هرات کې د پوهنتون استادان د خیاطۍ د ورکشاپ له لارې د نجونو ژوند ژغوري

هرات -- په هرات ولایت کې د پوهنتون استادانو له خپلو پخوانیو ښځینه محصلانو سره، چې اته میاشتې وړاندې له لوړو زده کړو څخه له منع کېدلو راهیسې پوهنتون ته نشي تللی، د مرستې کولو لپاره د خیاطۍ یو ورکشاپ پرانستی دی.

پوهنتون ته د ښځو په تګ باندې بندیز له شپږم ټولګي څخه وروسته ښوونځیو ته د نجونو پر ورتګ له بندیز څخه وروسته لګول شوی دی. دویم بندیز د ۱۴۰۰ کال د زمري په میاشت کې سمدلاسه نافذ کړای شو.

۳۵ کلنې استادې فاطمې اسحاقزۍ چې له کاره اېستل شوې، درې میاشتې وړاندې له دوو نورو ښځینه همکارانو سره یو ځای دغه ورکشاپ جوړ کړ.

اسحاقزۍ، چې په هرات پوهنتون کې يې د حقوقو پوهنځي کې تدریس کاوه، وويل، دغه ورکشاپ د کارموندنې د زمينې او همدارنګه د هغو نجونو لپاره د هيلې د رامنځته کولو په موخه جوړېږي، چې نشي کولى خپلو زده کړو ته دوام ورکړي.

هغې وويل، «موږ٣٠ نجونو ته د ګنډلو درس ورکوو، چې زياتره يې زموږ پخوانۍ زده کوونکي دي، او ځينې يې د ښوونځي زده کوونکي دي،‌» او زياته یې کړه چې نجونې کور پورې محصورې شوي او د خپل وضعیت په هکله د ښه والي احساس نه کوي.

هغې وويل، «په اوسني حالت کې، چې تعليمي ادارې د نجونو پر مخ تړلې دي، ورکشاپ به له نجونو سره مرسته وکړي چې یو مهارت زده کړي او له رواني پلوه روغ پاتې شي،»

هغې زیاته کړه، «دوی به وکولی شي زده کړه وکړي او کار وکړي،» او هم به دا وړتیا لري چې د کورنۍ په مالي ملاتړ کې برخه واخلي.

اسحاقزۍ وويل، د هغې يو شمېر محصلينې په پوهنتون کې په وروستي کال کې وې، خو له دې امله فارغې نه شوې، چې نور يې ټولګيو ته د تلو اجازه نه درلودله.

۲۷ کلنه فرشته چې د خپل تخلص له ښودلو یې ډډه وکړه، پخوا د هرات په پوهنتون کې د معلوماتي ټکنالوجۍ استاده وه، خو د نجونو پر وړاندې د پوهنتونونو له تړل کېدو وروسته له دندې ګوښه شوه. هغه اوس د خیاطۍ په ورکشاپ کې تدریس کوي.

هغې سلام ټایمز ته وویل، وروسته له دې چې هغې خپله دنده له لاسه ورکړه، له فشار او اضطراب سره مخ شوه.

نو هغې او یو شمیر استادانو په ورته شرایطو کې «له اوسني ستونزمن حالت سره د مقابلې د څرنګوالي په اړه لارې چارې وپلټلې، څو موږ وکولی شو چې له خپلو ځانونو او خپلو زده کوونکیو سره مرسته وکړو».

هغې وويل،‌ «د ورکشاپ په جوړولو سره، موږ د ځان لپاره يو نوی فرصت رامنځته کړی دی،»

هغې زیاته کړه، «د پوهنتونونو تړلو په ډېرو لارو په نجونو باندې اغېز کړی دی. مثلا، دوی د خپل راتلونکي په هکله هیله له لاسه ورکړه او خوبونه یې په سیند لاهو شول.»

هغې وویل، «دا ډیره مهمه ده چې کورنۍ او عام خلک د دې نجونو ملاتړ وکړي او د دوی د دوی له روان ناوړه رواني او احساساتي حالت څخه وژغوري.»

فرشتې وویل، «دوی په ریښتیا هم د ټولنې زیات ملاتړ ته اړتیا لري،»

د خپګان مخنیوی

په کور کې له پنځه میاشتې بند پاتې کېدلو څخه وروسته، ۲۱ کلنه نجلا امیري، چې د هرات پوهنتون د ساینس پوهنځي د لومړي کال محصله ده، اوس خیاطي زده کوي.

اميري وويل، «ما په ډېره لېوالتيا سره زده کړه کوله، خو کله چې پوهنتون د نجونو پر مخ وتړل شو، ما خپله هیله او انګیزه له لاسه ورکړه او شپه او ورځ مې ژړل.»

هغې وویل چې په ورکشاپ کې د شاملېدلو راهیسې، «زه اوس د بیا ژوند لپاره هیله لرم،»

هغې وویل، «د نجونو لپاره د پوهنتونونو تړل دا معنی لري چې موږ دا فرصت له لاسه ورکوو چې علم زده کړو او پوهه ترلاسه کړو.»

نوموړې وويل،‌ «خو موږ به ناکامي ونه منو او د مهارت او مسلک په زده کولو سره به پرمختګ ته دوام ورکړو،»

امیري وویل، «موږ به پرې نه ږدو چې زموږ خوبونه په اوبو لاهو شي، او نه به موږ خپل ځانونه کورونو پورې محدود کړو.»

همدارنګه په ورکشاپ کې د دولسم ټولګي پخوانۍ زده کوونکې یګانه نبي زاده چې ۱۷ کاله عمر لري، هم برخه لري.

یګانه سلام ټایمز ته وویل، د ښوونځیو او پوهنتونونو له تړل کېدلو وروسته ډېری نجونې په ژور خپګان اخته شوي دي.

هغې وویل، «د یوه مهارت د زده کولو هڅه به د نجونو په منځ کې د خپګان او رواني فشار کمولو کې مرسته وکړي.»

هغې وویل، «هرڅومره چې مونږ په ټولنه کې ډېر حضور ولرو، هومره به مونږ هڅېدلې او راتلونکي ته ډېرې هیله مندې اوسو،»

هغې وویل، «که څه هم د ګنډلو زده کول زموږ لپاره یو شوق او تجارت ګرځیدلی، لاکن دا هېڅکله په ټولګي کې زمونږ د وخت تیرولو لیوالتیا نشي بدلولی.»

هغې زیاته کړه، «موږ غواړو بیرته خپلو ټولګیو ته لاړې شو او زده کړه وکړو،»

د ښوونځیو تړل د ټولو لپاره دردونکی دی

د خیریه په نامه د ورکشاپ یوې ۱۸ کلنې برخه والې چې د یوولسم ټولګي پخوانۍ زده کوونکې وه، وویل، هغه وخت حسابوي چې د نجونو لپاره ښوونځي بیا پرانستل شي او په دې هیله چې هغه بېرته زده کړو ته ورستنه شي.

هغې وویل، «هېڅ کار یا فعالیت نشي کولی د ښوونځي د ټولګي ځای ونیسي،»

هغې وویل، «زما هیله دا ده چې ښوونځي سمدلاسه د نجونو لپاره پرانستل شي څو موږ خپلو زده کړو ته دوام ورکړو، او زیاته یې کړه چې د نجونو لپاره د خپلو خوبونو د ریښتیا کولو او هیلو ترلاسه کولو «بله لار نشته».‌

هغې وویل، «له هغه وخت راهیسې دوه کاله وشول چې زه وروستی ځل ښوونځي ته لاړم، او دا دوه کاله زما په ژوند کې تر ټولو سخت وو.»

خيريه وويل، «کله چې زه ګورم چې هلکان ښوونځي ته تللی شي، خو موږ نه شو کولی، دا ماته ډېر درد راکوي. دا واقعاً غير عادلانه کار دی،»

هغې زیاته کړه، د نجونو لپاره د ښوونځیو تړل غیر اسلامي او غیر انساني کار دی.

د هرات ښار اوسېدونکې ٣٨ کلنه نجيبه حيدري، چې لور يې د ښوونځيو له تړل کېدلو څخه وروسته له زده کړو بې برخې شوې، غوښتنه کوي، چې ښوونځي دې بېرته پرانيستل شي.

هغې وويل، لور يې په يوولسم ټولګي کې ده او له هغه وخت راهيسې له رواني کړکېچ سره مخامخ شوې چې ښوونځي ته له تللو منع شوې وه.

حیدري وویل، «اوسنی وضعیت زموږ ټولو لپاره دردونکی دی. د ښوونځیو او پوهنتونونو تړل کېدلو د نجونو خوبونه له منځه وړي او د هغوی راتلونکې یې تیاره کړې دی.»

هغې وویل، «زه تر ۱۳۸۰ وړاندې د اووم ټولګي زده کوونکې وم. زه هم هغه وخت چې د نجونو ښوونځي تړل شوي وو، له زده کړو بې برخې شوې وم. دا ډېره بده خبره ده چې تقریبا ٢٥ کاله وروسته زما لور هم هماغسې برخليک لري.»

هغې وویل، په هغه وخت کې هغې هیله درلوده چې ډاکټره شي.

نجیبې وويل، خو د هغې هيلې هيڅکله پوره نه شوې، ځکه چې د هغې د زده کړې او د هغې له واده وروسته چې ښوونځي پرانيستل شول، چارواکو هغې ته اجازه نه ورکوله چې ښوونځي ته لاړه شي.