په داسې حال کې چې هرات پرله پسې زلزلو سره مخ دی، نړۍ والې مرستې د خلکو ژوند ژغوري

هرات -- په داسې حال کې چې د تېرو ۱۰ ورځو په ترڅ کې په هرات ولایت کې زورورې زلزلې دوام لري، چې لسګونه کلي یې ویجاړ کړي، د نړۍ والې ټولنې له خوا برابرو شویو بیړنیو مرستو په اغیزمن شویو سیمو کې د یوې غمیزې مخه نیولې ده.

هرات ولایت د تلې په ۱۵مه له غرمې مخکې د ریښتر په کچه د ۶،۳ درجو یوې زلزلې ولړزاوه، د تلې په ۱۹مه د عین شدت زلزلې بیا ولړزاوه، او د یکشنبې په ورځ /د تلې ۲۳مه/ د سهار په درې نیمو بجو بیا د همدې شدت زلزلې ټکان ورکړ. په دغو درې واړو زلزلو پسې وروسته یو لړ قوي پس ټکانونه رامنځته شول.

له لومړۍ زلزلې څخه سملاسي وروسته نړۍ والو مرستندویو موسسو د خېمو، کمپلو، خوراکي توکو، روغتیايي پاملرنې، د څښاک پاکو اوبو او نورو لومړنیو توکو مرسته پیل کړه.

د ملګرو ملتونو مرستندوی سازمانونه، د متحده ایالاتو نړیواله پراختیایي اداره (یو اېس ای آی ډي)، اروپايي اتحادیه او نورې مرستندویې موسسې له زلزلې څخه د ژونديو پاتې کسانو لپاره، چې ځینې یې د ولایت په ډېرو لیرې پرتو سیمو کې دي، د مرستو رسولو هڅې پرمخ وړي.

د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍ وال پروګرام یو له هغو لومړیو موسساتو څخه و چې غبرګون یې وښود، او له لومړنۍ زلزلې څخه وروسته په اتو ساعتونو کې دننه یې خواړه واستول. یادې ادارې وویل چې خواړه یې په ۲۴ ساعتونو کې دننه د اغیزمن شویو خلکو لاسونو ته رسېدلي وو.

یو اېس ای آی ډي د تلې په ۲۰مه اعلان وکړ چې د متحده ایالاتو حکومت د ۱۲ ملیونو ډالرو اضافي فوري بشري مرستې چمتو کوي څو د ژوندي پاتې کسانو بیړنۍ اړتیاوې پوره کړي.

۳۸ کلن محمد هاشم، چې په زلزله کې یې د خپلې کورنۍ څلور غړي او کور له لاسه ورکړي، وویل، له نړۍ والې مرستې پرته به ډېری ژوندي پاتې شوي کسان د لوږې او نورو خطرونو له امله مړه شوي وای.

هغه وويل،‌ «زلزلې زموږ هرڅه له ځان سره وړي دي. موږ د څښاک یو ګیلاس اوبه هم نه لرو.»

هغه وويل،‌ «له زلزلې څخه د درې ماشومانو په ګډون موږ شپږ کسان ژوندي پاتې شوي یو، او مرستندويو موسسو موږ ته خېمې، کمپلې او خوراکي توکي راکړي دي،» او زياته یې کړه چې مرستندويې موسسې اغېزمن شویو خلکو ته د ورځې درې وخته خواړه ورکوي، او دغه راز یې اوړه، وریژې، غوړي، لوښي او نور د کور اړتیاوړ توکي توزیع کړي دي.

هاشم وويل، «زموږ په کلي کې ټول کورونه ويجاړ شوي، او تر ٤۵٠ زيات کسان وژل شوي دي. زموږ کلی په یوه دښته کې پروت دى. که دا مرستې نه وای، موږ به مړه شوي وای.»

په داسې حال کې چې نړۍ واله ټولنه په اغیزمن شویو سیمو کې په لسګونو زرو ژوندي پاتې کسانو ته د مرستې رسولو چارې پر مخ بیایي، د داعش خراسان څانګه د ملکي خلکو د په نښه کولو په دوام سره وضعیت نور هم خرابوي.

د تلې په ۲۱مه د جمعې د لمانځه پر مهال د بغلان ولایت په پلخمري ښار کې د شیعه ګانو پر یوه جومات د داعش خراسان څانګې برید لږترلږه ۷ کسان ووژل او ۱۷ نور یې ټپیان کړل.

ژوند ژغورل

د هرات له زلزله ځپلیو سره نړۍ والې مرستې په دې وخت کې خورا مهمې دي، ځکه کېدی شي هغه خلک چې کورونه یې ویجاړ شوي دي د کنګل تر درجې پورې یخنۍ سره مخامخ شي.

د زنده جان ولسوالۍ یوه اوسيدونکي عزیز احمد چې ۱۸ کاله عمر لري او په لومړۍ زلزله کې یې خپلې دوه خویندې له لاسه ورکړي، وویل، «زموږ کلی په یوه دښته کې پروت دی، چې هېڅ ډول اسانتیاوې نه لري. دا چې ټول کلی ویجاړ شوی و، همدا د خیریه موسسو مرستې وې چې زموږ ژوند یې وژغوره.»

هغه وويل، «مرستندويو ادارو هرې کورنۍ ته يوه يوه خيمه او د کورنۍ د غړو د شمېر په اساس کمپلې او خوراکي توکي ور وېشلي دي. مرسته ټولو زیانمن شویو کلیو ته رسېدلې ده. یو کس هم نه دی پاتې شوی.»

هغه وويل، روغتيايي ډلې د هغه په کلي کې کار کوي، او په وړیا ډول د ټپيانو او ناروغانو درملنه کوي.

۴۵ کلن نذير احمد د انجيل ولسوالۍ په فيض اباد کلي کې له خپلې اته کسيزې کورنۍ سره د ملګرو ملتونو له خوا په مرسته شوې خېمه کې ژوند کوي.

هغه وويل، کور يې ويجاړ شو، خو د کورنۍ هېڅ غړی یې ژوبل نشو.

هغه وويل،‌ «که دا خېمې نه وای، زما ماشومان به په دې سړه هوا کې مړه شوي وای. دوه شپې مخکې یو توپان و، او موږ د ځانونو د تودولو لپاره هېڅ نه درلودل، لاکن دې خیمې موږ تاوده ساتلي وو.»

هغه وویل، «مرستندویې ادارې او خیریه موسسې موږ ته هره ورځ ګرم خواړه راوړي،» او زیاته یې کړه چې د هغې مرستې له امله مننه کوي چې دوی یې په دې سختو ورځو کې ترلاسه کوي.

کلکو او پایښت لرونکیو کورونو ته اړتیا

ملګرو ملتونو وویل، د هرات ولایت څه باندې ۴۰ زره اوسېدونکي د زلزلې له امله زیانمن شوي او مرستو ته اړتیا لري.

ډېرو یې خپل کورونه او مالونه له لاسه ورکړي او په بشپړه توګه د نړۍ والې ټولنې په مرستو باندې متکي دي.

د انجيل ولسوالۍ د پروانې کلي اوسېدونکي عبدالرحمان چې ۳۲ کاله عمر لري، وویل، چې په کلي کې يې ټول ٦٤٤ کورونه ويجاړ شوي او اوس د اوسېدلو وړ نه دي. د هغه کورنۍ ۱۰ کسان لري.

هغه وويل، «د زلزلې په لومړۍ شپه، مرستندويو ادارو موږ ته خېمې، کمپلې او خوراکي توکي را ووېشل. دې مرستې زموږ کورنۍ له لوږې او یخنۍ څخه وژغورلې. د سروې ټیمونه په کلیو کې فعال دي او د ژوندي پاتې کسانو هره اړتیا پوره کوي.»

هغه وويل، «دا مرسته لنډمهاله ده، په اوږده موده کې، موږ نورو مرستو ته اړتيا لرو. موږ په نړۍ واله ټولنه باندې غږ کوو چې زموږ لپاره پایښت لرونکي کورونه جوړ کړي. ژمی نږدې دی او په سړه هوا کې په خېمو کې ژوند کول خورا ستونزمن دي.»

عبدالرحمان زیاته کړه، ژوندي پاتې شوي کسان د بې وزلۍ او اقتصادي ستونزو له امله نشي کولی خپل کورونه جوړ کړي. دوی د مرستندویو ادارو او نړۍ والې ټولنې مرستې ته سخته اړتیا لري.

د زنده جان ولسوالۍ يوه اوسېدونکي، ۶۵ کلن عبدالظاهر، چې کور يې ويجاړ شوى، وويل، له سړې هوا څخه مناسبه سرپناه ضروري ده.

عبدالظاهر چې په لومړۍ زلزله کې يې د خپلې کورنۍ درې غړي له لاسه ورکړي، وويل، «زموږ د سيمې په غرنيو کليو کې، په ژمي کې د تودوخې درجه٢٠- درجو ته ښکته کېږي. په دې سړه هوا کې په خېمو کې ژوند کول ناشوني دي.»

هغه وويل، «خېمه يو ښه... لنډمهاله حل دى، خو له مرستندويو ادارو او نړۍ والو ټولنو څخه زموږ اساسي غوښتنه دا ده چې زموږ لپاره دايمي کورونه جوړ کړي.»

هغه زياته کړه، «زموږ کورونه ويجاړ شوي او زموږ وسایل تر خاورو خځلو لاندې شوي دي. موږ حتی يوه افغانۍ نه لرو چې د خپلو کورنيو لپاره ډوډۍ واخلو.»

عبدالظاهر وویل، په اوسنيو شرایطو کې د زلزله ځپلو یوازینۍ هیله د مرستندویو ادارو مرستې دي.