با به قدرت رسیدن طالبان روابط آنها با ایران دچار مشکل شدند

علی رغم اینکه تهران طالبان را برای سال ها حمایت و تمویل می کرد، اکنون به نظر می رسد که رهبران ایران در روابط خود با این جنگجویان عقب نشینی می کنند.

ایران که ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک را با افغانستان دارد، طالبان را در دوران حاکمیت آنها از سال ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۰ به رسمیت نشناخته بود.

اما تهران در این آواخر در قبال این جنگجویان سنی تحت نام مصلحت موقف خود را نرم کرده بود و برای آنها پشتیبانی نظامی را فراهم می کرد تا حکومت قبلی افغانستان را تضعیف کند.

به تازگی در ماه جوزا، رژیم ایران مشاهده شد که برای طالبان حمایت گسترده نظامی را فراهم می کرد، با اینکه نیروهای ایرانی در کنار جنگجویان طالب در جریان جنگ در غرب افغانستان حضور داشتند.

مقامات افغان مربوط به حکومت قبلی به شکل متواتر رژیم ایران را متهم می کردند که برای جلوگیری از اعمار بندها در حوزه غرب افغانستان به عنوان بخشی از تلاش برای تأمین جریان آب به ایران، از طالبان به عنوان یک ابزار حمایت می کند.

طالبان و تهران از نظر سیاسی نیز با هم نزدیک بودند.

همین چند ماه پیش، گروهی از رهبران طالب در تهران مهمان بودند و جواد ظریف وزیر خارجه وقت آنها را «برادران» خطاب کرده و گفت که ایران همیشه خانه آنها خواهد بود.

اما پس از آنکه طالبان در ماه اسد به قدرت رسیدند، به نظر می رسد که این رابطه زیر سؤال رفت.

وزارت خارجه ایران پس از چند هفته خاموشی نسبی، در اواسط ماه سنبله از حمله طالبان بالای پنجشیر آخرین سنگر مقاومت در برابر این تحریک، انتقاد کرد.

در یک رویداد دیگر، نیروهای ایرانی ظاهراً تجهیزات نظامی افغانستان را ضبط کرده و به ایران منتقل کردند.

همچنان، ایران هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است و اکنون که آنها در قدرت هستند، ایران خرسند به نظر نمی رسد.

پس از آنکه جنگجویان حکومتی را تشکیل دادند که کاملاً از طالبان ساخته شده و تقریباً به طور کامل به قوم پشتون تعلق می گیرد، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به تاریخ ۲۷ سنبله گفت، «یک حکومتی که فقط به یک گروه سیاسی یا قومی تعلق داشته باشد، نمی تواند مشکلات افغانستان را حل کند.»

رئیسی خواستار تشکیل یک حکومتی شد که نماینده همه افغان ها باشد و گروه های وابسته با سپاه پاسداران ایران نیز در آن شامل باشند.

نارضایتی

بعضی از تحلیلگران می گویند، پس از آنکه طالبان در ماه گذشته قدرت را به دست آوردند، رژیم ایران این گروه را به عنوان یک تهدید می نگرد.

محمد نادم سروری یک کارشناس امور بین المللی مستقر در ولایت نیمروز گفت، «رهبران ایرانی برخلاف گذشته که از طالبان حمایت می کردند، در روزهای اخیر بر علیه این گروه اظهار نظر کرده اند.»

سروری گفت، «این تغیر نارضایتی این کشور از طالبان را نشان می دهد.»

وی گفت، «حکومت ایران طالبان را تحت فشار قرار خواهد داد تا به خواسته های آنها پاسخ مثبت دهند. اکنون این به طالبان بستگی دارد که آیا آنها خود را تحت کنترل رژیم ایران نگه خواهند داشت یا به طور مستقل عمل خواهند کرد.»

بعضی از افغان ها پیش بینی می کنند که عصبانیت و فاصله گیری رژیم ایران از طالبان آغاز مداخلات جدیدی در افغانستان است.

نیازمحمد نیازی یک باشنده شهر قلعه نو ولایت بادغیس گفت، «حکومت ایران هرگز دوست افغانستان نبوده و به جای آن همیشه تلاش کرده است تا این کشور را تضعیف کند.»

نیازی گفت، «درخواست ما از حکومت ایران این است که دخالت در کشور ما را متوقف کند.»

وی گفت، «این کافی بود که رهبران ایران در ۲۰ سال گذشته از انکشاف و رونق کشور ما ممانعت می کردند؛ حالا لطفاً دیگر باعث جنگ ها و کشتار های مردم بی گناه نشوید.»

درگیری جدید

حسن حکیمی یک فعال جامعه مدنی در ولایت غور به سلام تایمز گفت، «اگرچه حکومت ایران در سال های اخیر از طالبان حمایت مالی و نظامی قابل توجهی کرده است، اما دیدگاه ها و منافع طالبان با رژیم ایران متفاوت اند.»

وی گفت، «اختلاف نظرها و درگیری ها میان رژیم ایران و طالبان شاید در آینده باعث درگیری بین آنها شود.»

حمزه بلوچ یک تحلیلگر امور سیاسی در شهر زرنج ولایت نیمروز به سلام تایمز گفت، «در سال های اخیر، حکومت ایران منابع و پول هنگفتی را برای طالبان و سایر گروه های مسلح فراهم کرده است تا از اعمار بندها و زیربناها در افغانستان جلوگیری کنند.»

بلوچ گفت، «حالا اگر طالبان به اعمار کردن بندها ادامه دهند، ایران گروه دیگری را علیه آنها مسلح خواهد ساخت.»

نعمت الله ابراهیمی یک محقق افغان در پوهنتون لا تروب استرالیا به ای اف پی گفت، قدرت های منطقه ای مانند ایران یا روسیه می توانند برای تأمین منافع خود دوباره به تمویل کردن گروه های نیابتی روی آورند.

وی گفت، «این برای درگیری خشونت آمیز یا مقاومت دیگران یک دستورالعمل است».

وی افزود،‌ «نبود یک حکومت همه شمول برای قدرت های منطقه ای که از طالبان راضی نخواهند بود، فرصت های سوء استفاده را ایجاد می کند.»

[عمران از هرات در تهیه کردن این گزارش همکاری کرده است.]