افغانستان در دو دهه گذشته پیشرفت 'بی سابقه' ای نموده است

کابل -- مقامات و تحلیلگران می گویند، افغانستان طی ۲۰ سال گذشته در سکتورهای اقتصادی و تعلیمی پیشرفت های «بی سابقه ای» نموده است.

آنها می گویند، دستاوردهای بدست آمده در دو دهه گذشته با دوره بین ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ غیرقابل مقایسه اند، زمانی که اکثریت مطلق افغان ها به مخابرات، تعلیم یا خدمات صحی دسترسی نداشتند، و تجارت و سرمایه گذاری در افغانستان موجود نبود.

رشد مثبت اقتصادی

بر اساس معلومات اقتصادی، اقتصاد افغانستان در دوره پس از سال ۱۳۸۰ سالانه حدود ۸٪ رشد کرده است، در حالی که قبل از آن اقتصاد رو به زوال بود.

سهراب بهمن سخنگوی وزارت اقتصاد گفت، «پس از کنفرانس بن در اواسط سال ۱۳۸۰، پیشرفت های بزرگی در اقتصاد افغانستان حاصل شده است.»

توافقنامه بن که به تاریخ ۱۴ قوس ۱۳۸۰ به تصویب رسید، مجموعه ای از توافقنامه ها را برای دوباره ایجادکردن دولت افغانستان آغاز کرد، زیرا از سال ۱۳۵۸ بدینسو هیچ دولت قبول شده ملی در افغانستان وجود نداشت.

بهمن گفت، پس از آنکه مقامات این توافقنامه را امضا کردند، برای اقتصاد افغانستان یک فصل جدید آغاز شد.

وی گفت، «زیربناهای اقتصادی ساخته شده اند و سکتور خصوصی انکشاف یافته است. به عنوان مثال، تنها سکتور خصوصی در بخش مخابرات ۲۳۴.۸ میلیارد افغانی [۳ میلیارد دالر] سرمایه گذاری کرده است، که ۸۰٪ نفوس به خدمات مخابراتی دسترسی پیدا کرده اند.»

افغان ها قبل از سال ۱۳۸۰ به خدمات مخابراتی دسترسی نداشتند. در مواردی که آنها با جهان خارجی به تماس نیاز داشتند، آنها مجبور بودند که به کشورهای همسایه سفر کنند.

بهمن گفت، «ما از سال ۱۳۸۱ بدینسو رشد اقتصادی چشمگیر و مثبتی داشته ایم. در برخی از سکتورها -- مانند محصولات زراعتی، فرنیچر و برخی دیگر -- ما خودکفا شده ایم.»

وی گفت، «بین سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰، صادرات و اقتصاد ما وجود نداشت، در حالی که صادرات [سالانه] ما اکنون در حدود ۷۸.۳ میلیارد افغانی [۱ میلیارد دالر] است.»

وی بدون اشاره به کدام منبع افزود، «با سرمایه گذاری سکتور خصوصی در حدود ۲.۳ تریلیون افغانی [۳۰ میلیارد دالر] در بخش های مختلف، افغانستان از سال ۱۳۸۰ تاکنون ۸٪ رشد اقتصادی داشته است.»

پروژه های اقتصادی بزرگ در حال تطبییق است

بهمن گفت، «ما قبل از سال ۱۳۸۱ حتی یک كیلومتر سرک پخته نداشتیم. تمام زیربناهای اقتصادی بدون موجودیت هیچ پروژه اقتصادی کوچک یا بزرگ، نابود شده بودند.»

وی گفت، «اما اکنون هزاران کیلومتر سرک های پخته داریم و تمام زیربناهای اقتصادی انکشاف یافته اند، و به تعدادی بنادر اقتصادی وصل شده ایم. کار بالای پروژه های اقتصادی در مقیاس بزرگ مانند تاپی، کاسا-۱۰۰۰ و دهلیز زمینی راه لاجورد جریان دارد. خط های آهن و میدان های هوایی معیاری ساخته شده اند و دهلیزهای هوایی ایجاد شده اند.»

پیش بینی می شود که خط لوله گاز طبیعی ترکمنستان – افغانستان – پاکستان - هند (تاپی) که با نام خط لوله ترانس افغانستان نیز شناخته می شود، برای رسیدگی به کمبود انرژی در آسیا جنوبی و ایجاد درآمد برای کشورهایی که از آن عبور می کند، کمک کند.

پروژه انتقال و تجارت برق آسیای میانه و آسیای جنوبی (کاسا-۱۰۰۰)، ساختن خطوط برق برای انتقال برق اضافی از قرغیزستان و تاجیکستان به افغانستان، پاکستان و هند، را در بر می گیرد.

مسیر راه لاجورد برای افغانستان راه را باز می کند تا محصولات خود را از طریق زمین، با عبور از ترکمنستان، گرجستان، آذربایجان و ترکیه، به اروپا انتقال کند.

بهمن گفت، «افغانستان به یک مرکز اقتصادی و تجارتی منطقه ای تبدیل شده است، که بازارها و تجارت های جنوب آسیا را با آسیای میانه متصل می کند. برای اینکه افغانستان از نظر اقتصادی خودکفا شود، تلاش هایی جدی جریان دارند.»

وی افزود، زنان همچنان نقش مهمی در توسعه اقتصادی داشته اند.

وی گفت، «اتاق تجارت و صنعت زنان توسط زنانی كه سرمایه گذاری های كوچک و متوسط را اداره می كنند، ایجاد شده است. بیش از ۵۰۰۰ شرکت و فعالیت اقتصادی توسط زنان ایجاد شده است.»

ارتقا به یک صفحه جدید

شبیر بشیر، یک اقتصاد دان در کابل گفت، «حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی جامعه جهانی در ۲۰ سال گذشته یک صفحه جدیدی را در تاریخ افغانستان باز کرده است.»

وی گفت، «افغانستان در ۲۰ سال گذشته در بخش های مختلف، به ویژه در بخش اقتصادی، دستاوردهای مهم و چشمگیری داشته است.»

وی گفت، «ما با جلب کردن سرمایه گذاری های استراتیژیک توسط بخش های خصوصی و دولتی، دستاوردها و رشد عمده ای در سکتور خدماتی داشتیم. بانک ها، پوهنتون های خصوصی، [شرکت های] مخابراتی و خطوط هوایی ایجاد شده اند که افغان های بسیاری وظایف بدست آوردند، که این منجر به رشد در تولید ناخالص داخلی (GDP) شده است.»

بشیر گفت، «افغانستان در دو دهه گذشته شاهد رشد خوبی بوده است.»

به گفته بانک جهانی، در سال ۱۳۸۱، تولید ناخالص داخلی افغانستان (GDP) حدود ۳۱۳ میلیارد افغانی (۴ میلیارد دالر) تخمین شده بود، در حالی که جدیدترین معلومات سال ۱۳۹۷، تولید ناخالص داخلی این کشور را بیش از ۱.۵ تریلیون افغانی (۱۹ میلیارد دالر) قرار داده است.

بشیر گفت، «دستاوردهای اقتصادی در دو دهه گذشته -- سعادت مردم، تجارت، سرمایه گذاری -- و دستاورد حکومت افغان با دوره سالهای ۱۳۷۵-۱۳۸۰ قابل مقایسه نیست.»

وی گفت، «در آن زمان حتی یک اقتصاددان وجود نداشت که بتواند به بهبود اقتصاد کشور کمک کند. خدمات رسانی به مردم وجود نداشت، در حالی که سرمایه گذاری داخلی یا خارجی در کشور صفر بود.»

وی افزود، «افغانستان به ویژه از نظر اقتصادی در انزوا قرار داشت؛ سالهای مذکور تاریک ترین دوره در تاریخ اقتصادی افغانستان بود.»

دستاوردهای 'بی سابقه' برای زنان

افغانستان همچنان در دو دهه گذشته دستاوردهای بی سابقه ای در تعلیم به ویژه برای زنان و دختران داشته است.

نوریه نزهت، سخنگوی وزارت معارف گفت، قبل از سال ۱۳۸۱، زنان حق درس خواندن را نداشتند و اکثر مکاتبی که پسران در آن درس می خواندند براثر جنگ های داخلی دهه ۱۳۷۰ نابود شده بودند.

وی گفت، «پس از سال ۱۳۸۰، سکتور تعلیمی در همه نقاط کشور به فعالیت شروع کرد. میلیون ها افغان -- به ویژه دخترانی که از تعلیم محروم شده بودند -- حق تعلیم کردن خود را به دست آوردند.»

نزهت افزود، «دستاوردهایی که افغانستان در ۱۹ سال گذشته داشته است، در تاریخ این کشور بی سابقه است. ما تا سال ۱۳۸۰ حدود ۱ میلیون متعلم داشتیم، اما اکنون تعداد متعلمین بیش از ۷ میلیون نفر است که از این تعداد ۳ میلیون نفر دختران هستند.»

قبل از سال ۱۳۸۱، زنان اجازه کار کردن را نداشتند و حتی معلمین زن نیز پس از آنکه حکومت آن زمان تمام مکاتب را برای دختران بستند، وظایف خود را از دست دادند.

نزهت گفت، «اما خوشبختانه اکنون بیش از ۷۱۰۰۰ معلم زن در سکتور تعلیمی تدریس می کنند. تا سال ۱۳۸۰، حدود ۳۰۰۰ باب مکتب در سراسر کشور وجود داشت، اما اکنون بیش از ۱۶۰۰۰ باب مکتب در سراسر کشور فعال اند که از این تعداد ۳۰۰۰ باب مکتب برای دختران است.»

وی گفت، «پیشرفت های چشمگیری در کیفیت تعلیم صورت گرفته است. نصاب درسی به معیارهای جدید ارتقا یافته است. ما معلمین مسلکی داریم، و ظرفیت پرسونل تعلیمی بهبود یافته است.»

جاوید سنگدل، یک استاد در پوهنتون دنیا در کابل گفت، «در دوره پس از سال ۱۳۸۱، در تعلیم وتربیه و تحصیلات عالی یک انقلاب صورت گرفته است.»

وی گفت، «با دسترسی ۸ میلیون کودک و بزرگسال به تعلیم... هم کیفیت و هم کمیت بهبود یافته است.»

وی گفت، «تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی در دو دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است، که ۳۸ پوهنتون دولتی تأسیس شده اند. تنها در سال ۱۳۹۸، تقریبا ۲۰۰ هزار محصلین دختر و پسر [در این پوهنتون های دولتی] به تحصیل مشغول بودند.»

سنگدل گفت، در همین مدت، «۱۲۸ مؤسسه خصوصی نیز ایجاد شده اند که بیش از ۲۰۰ هزار محصل در آن مشغول تحصیل هستند.»

وی افزود، «در دو دهه گذشته صدها هزار محصل اسناد فراغت لیسانس را بدست آورده اند.»