په عکسونو کې: د طالبانو له خوا د بامیانو د بوتانو ورانول یاد شول

بامیان -- دوه لسیزې وروسته له هغه چې طالبانو د افغانستان په مرکزي غریزه بامیان ولایت کې د بودا مشهور بوتان چې له پېړیو راهیسې هلته ولاړ ول، راونړول، یو یې د لنډې مودې لپاره په مجازي بڼه راستون شوی دی.

د سې شنبې په شپه /د کب ۱۹مه/ یوه درې بعدي نوري انځور د بامیانو درې په هغه پاڼ کې تش طاق ډک کړ چې نږدې ۵۵ متره لوړ صلصال بوت، چې د هغو دوو بوتانو له جملې څخه لوی بوت وو، یو وخت د دغې سیمې دپاسه څار کاوه.

د هغه نوري انځور وړاندې کېدلو، چې د طالبانو له خوا د افغانستان د بې ساري کلتوري میراث د ویجاړولو د ۲۰مې کلیزې د یاد ورځ پرې پای ته ورسېدله، کتونکو ته د دې فرصت برابر کړ چې د تېر وخت په هکله لنډ معلومات ترلاسه کړي.

طالبانو بوتان د ۱۳۷۹ په کب میاشت کې د هغه وخت د مشر ملا محمد عمر په حکم ویجاړ کړل. دغه بوتان چې په ۴مه او ۵مه میلادي پېړیو کې په یوه کمره کې توږل شوي ول،‌ یو وخت په نړۍ کې د بودا تر ټولو جګ ولاړ بوتان ول.

د «یوه شپه له بودا سره» پروګرام یوې جوړونکې زهرا حسیني وویل، «موږ نه غواړو خلک دا هېر کړي چې دلته څه یو وحشیانه جنایت ترسره شوی وو.»

سیمې ته له څراغونو سره د تلونکیو خلکو په ډله کې په سلګونو کسانو برخه واخیستله او بیا د هغه پاڼ بېخ ته سره غونډ شول چې یو وخت په کې دغه بوتان د لرغونو سمڅو، عبادت ځایونو او زیارتونو له یوې شبکې سره یوځای ولاړ ول.

کله چې تیاره خپره شوه،‌ هغه طاق یوه نوري انځور ونیو چې یو وخت په کې صلصال بوت ولاړ وو. صلصال یو له جوړه بوتانو څخه وو چې یو له سترو لرغونو عجایبو څخه ګڼل کېدل.

د بامیانو یوې اوسېدونکې ګلثوم زهرا چې ۲۳ کاله عمر لري او په دغو مراسمو کې یې برخه اخیستې وه، وویل، «دا شېبې تاسو ته دا هم دریادوي چې موږ څومره یوه غټه خزانه له لاسه ورکړه.»

د پېړیو موجود لرغونی اثر ویجاړ شو

د افغانستان د بودا ستر بوتان له پېړیو راهیسې د بامیانو د درې دپاسه ولاړ ول چې د مغولو په یرغل او سخت چاپېریال کې تر هغه روغ پاتې ول چې د طالبانو وخت راورسېد.

طالبانو هغه وخت په نړۍ واله کچه سخته غوسه راوپاروله چې د خپلې لنډې مستبدې واکمنۍ پر وخت یې بوتان ونړول او په دې توګه یې د افغانستان له اسلام نه مخکې کلتوري میراث پر ضد وحشیانه یرغل وکړ.

بامیان، چې واورین چاپېریال او صاف اوبرنګ اسمان لري، د هغو بهرنیو سیلانیانو او د تاریخ د مینه والو لپاره یو مشهور مقصود منزل دی چې غواړي د افغانستان لرغوني میراثونه وګوري.

د ۲۰مې کلیزې غونډې د سولې هوکړې ته د طالبانو د ژمنتیا د نشتوالي په هکله هم اندېښنې راپورته کړې.

حسیني د دغه پروګرام د دایرولو د پرېکړې په هکله وویل، «همدارنګه، موږ غواړو چې د راتلونکي په هکله، او دا چې زموږ له کلتوري میراث سره به څه کېږي، اندېښنه څرګنده کړو.»

هغې وویل، داسې اندېښنې شته چې تاریخ به تکرار شي او «پاتې هنري اثار به یو ځل بیا افراطي ډلو ته په لاس ورشي.»