د سوله ییزو ارادو له ادعاوو سره سره، ایران تېريو ته دوام ورکوي

د کب په میاشت کې له سعودي عربستان سره د غیر متوقع اړیکو جوړولو او له نړۍ والو قدرتونو سره د ۲۰۱۵ اتومي موافقې ته د ورستنېدلو په موخه د خبرو اترو لپاره له کړې ژمنې سره سره، د ایران کړنې د هغه له خبرو سره ځمکه او اسمان فرق لري.

په داسې حال کې چې ایران ادعاوې د سولې د تعقیبولو کوي، دغه هېواد بې پیلوټه الوتکې چمتو کوي چې بېلابېلو حکومتونو او نایبو ډلو په یمن، عراق، سعودي عربستان، متحده عرب اماراتو، سوډان او په دې وروستیو کې په اوکراین کې د بریدونو ترسره کولو لپاره ترې کار اخیستی دی.

دغه هېواد په عربي خلیج کې د کښتۍ چلولو د نړۍ والو کرښو ټکني کولو ته دوام ورکړی او د سمندر له لارې په سیمه کې نشه ییز توکي او وسلې قاچاق کوي.

او خپلو یورانیمو غني کولو او اتومي وړتیاوو انکشاف ته یې دوام ورکړی دی.

ایران په منځني ختیځ کې د بې پیلوټه الوتکو ترټولو لویې وسلې لري چې معمولا د ډرون په نوم پیژندل کیږي او هغه یې یو لوی تولیدونکی او صادرونکی دی -- چې په ځانګړي توګه یې په یمن کې حوثیانو او په زیاتېدونکي ډول روسیې ته ور صادروي.

د غوایي په ۱۸مه، د اوکراین هوایي ځواک وویل چې د اوکرایین د هوایی دفاع ځواکونو ۳۵ ایران جوړ شاهد ډرون الوتکې چې روسیې د کییف په سیمه کې ځای پرځای کړې وې، وویشتلې، چې توکړو یې یو شمېر کورونه خراب او ملکي خلک ټپیان کړل.

د امریکا د ملي امنیت شورا ویاند جان کربي د دوشنبې په ورځ /د غوایي ۲۵مه/ وویل، ایران د زمري میاشتې راهیسې روسیې ته تر ۴۰۰ ډېرې بې پیلوټه الوتکې ورکړي دي، چې په عمده توګه د شاهد ډول الوتکې دي.

ای اېف پي راپور ورکړ چې ایران هڅه کوي د هغو په بدل کې له روسیې څخه بریدګرې څرخکې، رادارونه او یاک – ۱۳۰ جنګي روزونکي الوتکې وپېري، او یادونه یې وکړه چې، «په ټولیز ډول، ایران غواړي چې د ملیاردونو ډالرو په ارزښت پوځي تجهیزات ترلاسه کړي،»

هغه وویل، «د ایران او روسیې ترمنځ د پرمختللیو وسلو، په تېره بیا د پرمختللو بې پیلوټه الوتکو د خرڅلاو په اړه خبرې اترې اوس دوام لري،» ځکه چې روسیه د نورو پرمختللیو پوځي بې پیلوټه الوتکو د ترلاسه کولو په لټه کې ده.

هغه وویل، «دا یوه بشپړه دفاعي ملګرتیا ده چې د اوکراین، منځني ختیځ سیمې او نړیوالې ټولنې ته زیان رسوي،» او زیاته یې کړه چې ژر به نور بندیزونه اعلان شي.

د ځمکې، هوا او سمندر له لارې قاچاق

په یوه راپور کې چې د کب په ۲مه ملګرو ملتونو ته وړاندې شو، د کارپوهانو یوې ډلې ویلي چې ایران ښایي په یمن کې حوثي یاغیانو ته په یوه نوې هوایي لاره بې پیلوټه الوتکې ور قاچاق کوي څو د ګډو سمندري ځواکونو (سي اېم اېف) له خوا له څارل کېدلو څخه ځانونه وژغوري.

هغو ځواکونو چې د ګڼ ملتیز سمندري ایتلاف د یوې برخې په توګه فعالیت کوي په منظم ډول د ایراني وسلو بارونه چې په مشهورو قاچاقي لارو حوثیانو ته لېږدول کېدل، نیولي دي.

د برتانیا یوې جنګي بېړۍ د کب په ۴مه د عمان په سواحلو کې د ټانک ضد توغندیو په ګډون د ایراني وسلو د قاچاق یوه کښتۍ ودروله.

په متحده عرب اماراتو کې د برتانیا سفارت ویلي، کوچنۍ بېړۍ، چې له ایرانه راوتلې وه، په لومړي سر کې د امریکا د هوايي څارنې له خوا په داسې حال کې وپېژندل شوه چې د تیارې له خپرېدلو څخه وروسته یې په نړۍ والو اوبو کې په چټک سرعت سره سفر کاوه.

په کښتۍ کې، برتانوي ځواکونو داسې کڅوړې کشف کړې چې په کې د روسیې د ۹ م ۱۳۳ کورنېټ ټانګ ضد رهبري شویو توغندیو ایرانۍ نسخې چې په ایران کې دهلاویه په نامه یادیږي، او د منځني واټن وېشتونکیو بالستیک توغندیو اجزا شامل ول.

د مرغومي په ۲۵مه، فرانسوي ځواکونو د امریکا د پوځ په ملاتړ د عمان خلیج کې د حوثیانو لپاره د تلونکیو ایرانیو وسلو یو غټ بار ونیو. هغه په داسې لاره تېرېده چې له تاریخي پلوه له ایران څخه یمن ته په غیرقانوني توګه د وسلو د لېږدولو لپاره کارول کیږي.

د امریکا پوځ ویلي، له دغې کښتۍ څخه تر ۳۰۰۰ زیاتې وسلې، ۵۷۸۰۰۰ مرمۍ او د ټانک ضد ۲۳ پرمختللې لارښود توغندي ترلاسه شوي دي.

د متحده ایالاتو سمندري ځواکونو د مرغومي په ۱۶مه له ایران څخه یمن ته د قاچاق د یوې مشهورې سمندري لارې په اوږدو کې د شپږو یمني وګړو په ګډون له یوې «بې دولته بېړۍ» څخه ۲۱۱۶ میله کلاشینکوف توپکونه ونیول.

د متحده ایالاتو د ساحل ساتونکیو د چټک غبرګون یوه واحد چې په دې میاشت کې د سي اېم اېف د برخې په توګه کار کوي، دوه کب نیونکې بېړۍ چې د ایران له چابهار بندر څخه راروانې شوې وې، ایسارې کړې او په احتمالي توګه د مرګونو غیرقانوني نشه ییزو توکو پراخ بارونه یې ترې ونیول.

د مخنیوي د دغې پروسې په ترڅ کې چې د غوایي په ۲۰مه ترسره شوه، مسؤلینو د ۸۰ میلیونو ډالرو په ارزښت هیرویین ونیول، او د غوایي په ۱۸مه یې د ۳۰ میلیونو ډالرو په ارزښت هیرویین او میتافیتامین چې معمولا د «کرستال میت» په نامه یادیږي، ونیول.

د خلیج اوبو کې تاوتریخوالی په زیاتېدو دی

ایران د کب په میاشت کې له سعودي عربستان سره د سولې له تړون څخه وروسته هم په څو وروستیو پېښو کې د تېلو د ټانکرونو نیولو ته دوام ورکړی دی.

ایران د غوایي په ۱۳مه له یوې اونۍ څخه په کمه موده کې د تېلو دوهم ټانکر ونیو. په دې لړ کې، د سپاه پاسداران د سمندري ځواک چټک واحد له یوې یوناني بېړۍ نیووي څخه هغه وخت چاپېر شو چې هغه په متحده عرب اماراتو کې له دوبۍ څخه فجیره ته تشه روانه وه.

د هرمز تنګي کې د پانامې بیرغ لرونکې کښتۍ نیول شپږ ورځې وروسته له هغه پېښ شول چې د خلیج په اوبو کې یوه ورته پیښه رامینځته شوه. هغه وخت، د ایران سمندري کومانډویان د متحده ایالاتو اړوند مارشال ټاپوګانو بیرغ لرونکې ټانکر بېړۍ اډوانټېج سویټ په فرش باندې ورښکته شول.

اسوسیټیډ پرېس د غوایي په ۱۷مه راپور ورکړ چې د یادې ادارې له خوا تحلیل شوي سټیلایټ‌ عکسونه ښيي چې دواړه د تېلو ټانکر بېړۍ له بندرعباس سره نږدې ساحل کې درول شوې دي.

په بحرین کې مېشت د امریکا د سمندري ځواک ۵م واحد د غوایي په ۷مه د اډوانټېج سویټ له نیول کېدلو څخه وروسته په یوه اعلامیه کې وویل، «د ایران اقدامات د نړۍ وال قانون پرخلاف دي او د سیمې امنیت او ثبات ټکنی کوي.»

د سلواغې په میاشت کې، د لایبریا بیرغ لرونکی ټانکر کیمپو چوک په عرب سمندر کې د بې پیلوټه الوتکې له خوا په یوه برید کې وویشتل شو چې احتمالا له ایراني شاهد – ۱۳۶ څخه په کې کار اخیستل شوی و.

د ایران د ناوړه فعالیتونو په هکله اندیښنې زیاتې شوي ځکه چې هغه د بار لېږدونې په نړۍ والو لارو کې په کښتیو باندې بریدونو ته دوام ورکړی، او متحده ایالات یې هڅولي چې د څو میاشتو په ترڅ کې له ۱۰۰ څخه ډېرې بې چلوونکي بېړۍ چمتو کړي.‌

د سي اېم اېف قوماندان او د امیرالبحر مرستیال براډ کوپر د وري په ۲۵مه وویل، متحده ایالات په پام کې لري چې بې چلوونکې بېړۍ، چې سمندري روبوټ هم بلل کیږي، ولري، چې د دوبي تر پایه پورې به فعالې شي.

د ۵۰ بې چلوونکيو بېړیو د ترلاسه کولو لومړنی هدف د سلواغې په میاشت کې ترلاسه شو.

د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار جیک سولیوان د غوایي په ۱۵مه وویل، د منځني ختیځ په هکله د واشنګټن ژمنې «نه ماتیدونکي» دي.

هغه وویل، سیمه «زموږ د ګډ راتلونکي لپاره خورا مهمه ده، او د متحده ایالاتو او زموږ د متحدینو او شریکانو له ګټو سره په ژوره توګه تړلې ده»، هغه د ایران یا د ایران په ملاتړ ملېشو له هر ډول ګواښ سره د مقابلې لپاره د واشنګټن پر تمرکز ټینګار وکړ.