د ایران له خوا د ګډوډۍ له هڅو سره سره د پاشدان بند د جوړښت چارې پرمخ روانې دي

هرات -- ځایي چارواکي وایي، د ایراني رژیم او اورپکو ګروپونو له خوا د دغې پروژې د ټکني کولو له هڅو سره سره، په هرات ولایت کې په پاشدان بند باندې د جوړونې کار پرمخ روان دی.

ولایتي مقامات وایي، د دغه بند چې په هرات ولایت کې د دوه بندونو له جملې څخه یو دی، جوړونه ۵۰٪ بشپړه شوې، او تمه ده چې دا پروژه د ۱۴۰۰ د مرغومي تر لومړیو پورې بشپړه شي.‌

د پاشدان بند به له بشپړتیا څخه وروسته وکولی شي چې ۴۰ میلیونه مکعب متره اوبه ذخیره کړي او ۲ میګاواټه برېښنا به تولید کړي.

د دغې پروژې یو هدف دا دی چې ۶۵۰۰۰ جریبه زراعتي ځمکه خړوبه کړي.

ځایي چارواکو وویل چې د دغه بند اوبه به هرات ښار ته هم ورسیږي چې هلته به هم د ښار په چاپېر د زرغونې ساحې د اوبه کولو لپاره وکارول شي او هم به د څښلو اوبه تأمین کړي. افغان حکومت دغه ۸.۹ میلیاردو افغانیو (۱۱۷ میلیون ډالرو) پروژه تمویلوي.

د پاشدان بند د جوړوونکي شرکت رییس محمد عارف اڅکزي وویل، رغونه د ورځې ۲۴ ساعته روانه وي چې په مجموع کې ۱۰۰۰ کارکوونکي او انجنیران په کې شپه او ورځ په درې شفټونو کې کار کوي.

هغه وویل، که څه هم چې د ایران رژیم د طالبانو په څېر اورپکو ډلو د حمایه کولو له لارې هڅه کړې چې د رغونې مخه ډپ کړي،‌ خو بیا هم کار ښه پرمخ روان دی.

اڅکزي د ایراني رژیم او د طالبانو په څېر اورپکو ګروپونو له خوا مداخلې ته په اشارې سره وویل، «په پاشدان بند باندې کار ښه پرمخ تللی دی، خو ځینې افراد او ګروپونه په پټه هڅه کوي چې د بند په جوړونه کې مداخله وکړي.»

هغه زیاته کړه، «پاشدان بند به اقتصاد ته وده ورکړي، او سیلانیان هم کولی شي چې د سیل لپاره دلته راشي، خو دښمن هڅه کوي چې د بند د رغونې مخه ونیسي. د دې په څېر د اوبو د ملي پروژو تطبیق خو پرځای پرېږدئ، حتی دا هم سخته ده چې په افغانستان کې د بیارغونې لپاره څو یوه ډبره کېږدي.»

ایراني رژیم -- چې تر ډېره د افغانستان په اوبو باندې متکي دی -- په تېر وخت کې په هېواد کې د اوبو د پروژو په وړاندې دښمني ښودلې ده، او افغان چارواکو په مکرر ډول په رژیم باندې تور لګولی چې د طالبانو ملاتړ کوي څو په لوېدیځه حوزه کې دد بندونو د جوړونې مخه ونیسي.

په هرات ولایت کې د سیاسي چارو یوه شنونکي عبدالقادر کامل وویل، ایرانی رژیم لېوال دی چې په افغانستان -- په ځانګړې توګه لوېدیځه حوزه کې د اوبیزې برېښنا د بندونو د جوړونې مخه ونیسي.

هغه وویل، دغه بندونه کولی شي چې د افغانستان اوبه مهار کړي، یعنې لاندې پروت ایران به د اوبو له کمي سره مخامخ شي.

کامل زیاته کړه، «ایران تل هڅه کړې چې په لوېدیځ کې د بندونو د جوړېدلو مخه ونیسي. هغوی څو ځلې پلان ونیو چې سلما بند ویجاړ کړي، خو شنډ شو.»

هغه وویل، «دغه هېواد ډېره هڅه وکړه چې د پاشدان بند د جوړېدنې مخه ونیسي. په فراه کې د بخش اباد بند جوړونه د ایران د مستقیمې مداخلې له امله نه ده پیل شوې.»

هغه وویل، «ایران د اوبیزې برېښنا د بندونو په جوړونه باندې د تهدید احساس کوي. دغه هېواد [ایران] له لسیزو راهیسې د افغانستان له اوبو څخه په وړیا توګه استفاده کوي،‌ له دې امله، هغه نه غواړي چې دا بهیر پرې قطع شي.»

کامل وویل، بیا هم، «په افغانستان کې د بندونو د جوړونې په مخنیوي کې د ایراني حکومت ټولې هڅې ناکامې وې.»

د امنیتي ځواکونو له خوا خوندي کول

چارواکي وایي، د رغونې د ټکني کولو د هڅو د پڅولو لپاره، په سلګونو امنیتي منسوبین شپه او ورځ په ساحه کې ګزمه کوي.‌ دغه ساتونکي د کارکوونکو، انجنیرانو او ماشینونو ساتنه کوي.

د پروژې د خوندي کوونکي ټولي قوماندان دویم بریدمن نورمحمد حیدري وویل، دا امنیتي ځواکونه د اړتیاوړ تجهیزات او وسلې لري چې پاشدان بند پرې خوندي وساتي.‌

هغه وویل، هېڅ هېواد یا ډله دا وړتیا نه لري چې د دغه بند د جوړونې مخه ونیسي.

حیدري زیاته کړه، «امنیتي ځواکونه هیچاته هم اجازه نه ورکوي چې پروژې ته رالنډ شي. هغه کسان چې غواړي چې پاشدان بند ویجاړ کړي، هغوی باید پوه شي چې دا ارمان به ګور ته وېسي.»

هغه وویل، «امنیتي ځواکونه او زه غواړو چې هغو کسانو ته چې غواړي پاشدان بند ویجاړ کړي یو پیغام ورکړو چې: هغوی به هېڅکله هم بریالي نشي، او موږ به د افغانانو له دې ملي پروژې څخه د خپلې وینې تر وروستۍ څاڅکي پورې دفاع وکړو.»

هغه یاده کړه چې افغانان باید ډاډ ولري چې امنیتي ځواکونه هوډ لري چې د هېواد ټولې ملي پروژې خوندي کړي.

د سیاسي چارو یوه پوه او د هرات پوهنتون استاد بصیراحمد دانشیار وویل، له امنیتي ګواښونو سره سره، د پاشدان بند جوړونه ښه پرمخ تللې، او امنیتي ځواکونو د ګاونډیو هېوادونو او هغوی پورې تړلیو ګروپونو له خوا د مداخلې مخه نیولې ده.‌

هغه وویل، «ځینې ګاونډي هېوادونه، چې د پاشدان بند جوړونه د خپلو ګټو لپاره یو ګواښ بولي، هڅه کوي چې د هغوی په کار کې مداخله وکړي او ان ویجاړتیا ور واړوي، خو امنیتي ځواکونو او عامو خلکو ثابته کړې چې هغوی به له خپلو ملي پروژو څخه دفاع ته دوام ورکړي.»

دانشیار وویل، پاشدان بند د افغان حکومت یوه له لویو لاسته راوړنو څخه ده او د هرات ولایت د اوسېدونکیو په ژوند باندې به یو مثبت اغېز ولري.

هغه زیاته کړه، «که څه هم چې امنیتي ځواکونو د پاشدان بند په څېر ملي پروژو څخه په صحیح توګه دفاع کړې ده، حکومت باید پاشدان بند ته لا نور امکانات ور ولېږي چې هېڅ هېواد یا ډله ونشي کولی چې دې پروژې ته نږدې راشي او ویجاړه یې کړي.»

یو ډېر روښانه راتلونکي ته هیله

په هرات ولایت کې د کروخ ولسوالۍ د پاشدان کلي یوه بزګر احمدشاه د بند د جوړونې په برخه کې پرمختګ وستایه ځکه هغه به هم دوامداره برېښنا برابره کړي او هم به د زراعتي ځمکو لپاره اوبه برابرې کړي.

احمدشاه چې تخلص نه لري، وویل، کله چې بند جوړ شي هغه به خپلې زراعتي ځمکې پراخې کړي.

هغه وویل، «خلک خوشحاله دي چې د پاشدان بند تعمیراتي کار په چټکۍ سره پرمخ روان دی. د پاشدان کلي ډېر شمېر اوسېدونکي د بند په پروژه باندې کار کوي، او دغه بند موږ هیله مند کړي یو. هغه د هرات ولایت د ډېر شمېر اوسېدونکيو ژوند بدلوي.»

هغه زیاته کړه، «زموږ په کلي کې به تل وچکالي وه، او یو ځل چې دا بند جوړ شي، هغه به زموږ زراعتي ځمکو ته په دایمي ډول اوبه برابرې کړي او موږ ته به د دې وړتیا راپه برخه کړي چې د ژوند ښه معیشت وګټو. کله چې د بند پروژه بشپړه شي، ټوله ځمکه به وکرل شي.»

د هرات ښار یوه اوسېدونکي وحیداحمد قیومي وویل، پاشدان بند او نورې ملي بېخبنایي پروژې عامو خلکو ته د یوه بهتر او سوله ییز راتلونکي هیله ورکوي.

هغه وویل، «افغانستان یواځې د جنګ او ویجاړتیا هېواد نه دی. موږ پوهېږو چې جنګ روان دی، خو د افغانستان د پرمختګ بهیر عام خلک هیله مند کوي. د بندونو، لویو لارو او پلونو جوړونه او همدارنګه اقتصادي وده به موږ ته لاره هواره کړي چې یو دوامدار او سوله ییز افغانستان ولرو.»