له اسلام اباد څخه د عبدالله لیدنه د پاکستان او افغانستان تر منځ د اړیکو تودوالی څرګندوي

اسلام اباد -- افغان چارواکی چې له طالبانو سره د هوکړې لپاره د کابل د هڅو نظارت پر غاړه لري، د چارشنبې په ورځ /د تلې ۹مه/ له پاکستان څخه خپله درې ورځنۍ لیدنه پای ته ورسوله.

د قطر په پلازمېنه دوحه کې د افغان حکومت او طالبانو تر منځ مذاکرات د وږي په ۲۲مه پیل شول خو له دې امله ورو شوي چې دواړه لوري یو شمېر بنیادي مسایلو باندې کلک ولاړ دي.

همدارنګه، طالبانو دا نه ده منلې ترڅو په اوربند باندې هوکړه وکړي.

د افغانستان د ملي روغې جوړې د عالي شورا رییس عبدالله عبدالله په اسلام اباد کې د ولسمشر ډاکتر عارف علوي، لومړي وزیر عمران خان او د بهرنیو چارو وزیر شاه محمود قریشي په ګډون جګپوړو پاکستاني چارواکو سره د ټرانزیټ سوداګرۍ، پاکستان - افغانستان اړیکو، اقتصادي اړیکو، وېزو او نورو مسایلو په هکله خبرې اترې وکړې.

عبدالله د تلې په ۹مه له علوي سره له کتنې څخه وروسته په یو لړ ټویټونو کې ولیکل، «موږ د افغانستان د سولې د پروسې او د افغانستان او پاکستان تر منځ د دوه اړخیزو اړیکو په هکله خبرې اترې وکړې. ولسمشر عارف علوي د سولې هڅو او د ورونو هېوادونو تر منځ د اړیکو له پیاوړي کولو څخه پوره ملاتړ څرګند کړ.»

هغه وویل، «ما د پاکستان له ولسمشر، حکومت او خلکو څخه د هغوی د تاوده هرکلي، مېلمه پالنې، او د سولې پروسې سره د دوامدار ملاتړ او د دوه اړخیزو اړیکو د پیاوړي کولو له امله مننه وکړه.»

عمران خان د سې شنبې په ورځ /د تلې ۸مه/ په یوه اعلامیه کې هیله څرګنده کړه چې د عبدالله کتنه به د پاکستان او افغانستان تر منځ په ملګرتیا کې د یوه نوي فصل په پرانستلو کې مرسته وکړي.

عمران خان وویل، «په افغانستان کې د شخړې نظامي حل نشته او ... سیاسي حل یواځینۍ لاره ده.»

هغه په خپله اعلامیه کې «له افغانانو سره د بشپړ ملاتړ او پیوستون» د څرګندولو تر څنګ وویل، دا د افغانانو مسؤلیت دی چې «یو ټولشموله، پراخ بنسټه او هر اړخیز سیاسي حل ته لاره هواره کړي.»

تر دې مخکې د تلې په ۸مه عبدالله او قریشي دواړو د اسلام اباد د ستراتیژیکو څېړنو انسټیټیوټ کې په یوه غونډه کې خبرې وکړې.

قریشي وویل، «موږ داسې احساس کوو او زه باور لرم چې افغانان او یواځې افغانان کولی شي چې د افغانستان د راتلونکې په هکله پرېکړه وکړي. یوه دوامداره سوله کولی شي چې د افغانستان له داخل څخه سر راپورته کړي، داسې نشي کېدلی چې هغه په افغانستان باندې تحمیل کړای شي.»

هغه زیاته کړه، «ټول لوري باید د یوه سوله ییز، نېکمرغه، باثباته افغانستان لپاره چې د پاکستان غوښتنه ده، په ګډه کار وکړي.»

هغه وویل، «موږ دانه وایو چې څوک ښه دی او څوک نه. موږ نه غواړو چې ستاسو په کورنیو چارو کې لاس ووهو، موږ ستاسو د استقلال، خپلواکۍ او ځمکنۍ بشپړتیا درناوی کوو او غواړو چې درناوی یې وکړو.»

عبدالله غونډې ته وویل چې هغه له پاکستان څخه په داسې حال کې لیدنه کوي چې یو سوله ییز راتلونکی مخ په څرګندیدو ده.‌

هغه وویل، «موږ چې دلته خبرې کوو، په دوحه کې د دواړو لوریو استازي یوه مېز ته ناست دي او په افغانستان کې د یوه سیاسي حل له لارې د لسیزو اوږدې شخړې د پای ته رسولو لپاره خبرې اترې کوي.»

هغه د سولې په پروسه کې د پاکستان د حکومت او خلکو د رول ستاینه وکړه.‌

هغه وویل، «له ډېرو ستونزمنو کالونو څخه وروسته، موږ اوس دې ته اړتیا لرو چې له معمولو څرګندونو او د توطیې له مبهمو نظریو څخه چې موږ یې شاته ساتلي یو، پښه واړوو. موږ نشو کولی چې زړې لارې تعقیب کړو. موږ تازه هڅو ته اړتیا لرو او زموږ خلک یې له موږ څخه غواړي. دا له بل هر وخت څخه ډېره عاجله خبره ده چې زموږ سیمې ته د یوې سیمې په توګه وکتل شي.»

هغه زیاته کړه، «موږ له یو لړ مشترکو ګواښونو او ننګونو سره مخامخ یو ... چې په دې ډله کې ترهګري، افراطیت، تنګ نظري او په وروستیو کې کووېډ-۱۹ وبا چې هېڅ هېواد یې هم نه دی پرېښی، شامل دي.»

د پاکستان - افغانستان اړیکو پیاوړي کول

د عبدالله لیدنه په داسې حال کې ترسره شوه چې د پاکستان کابینې د تلې په ۸مه د وېزو په هکله یوه نوې تګلاره تایید کړه. دغه تګلاره افغان سوداګرو، زده کوونکیو او ناروغانو ته دغه هیواد ته د څو ځلې دخول اجازه ورکوي.‌

پاکستاني چارواکو د دوشنبې په ورځ /د تلې ۷مه/ اعلان وکړ چې په خیبرپښتونخوا کې د تورخم دروازې په ګډون ټولې سرحدي لارې به په اونۍ کې څلور ورځې د پلیو کسانو لپاره پرانستې وي.

کتونکي وایي، د عبدالله کتنه داسې یو ګټور تغیر دی چې نه یواځې له افغانستان سره به د سولې د پروسې په اسانولو کې مرسته وکړي، بلکې د دواړو هېوادونو تر منځ به نوي سوداګریز فرصتونه، د خلکو تر منځ تماسونه او ثبات هم رامنځته کړي.

په پېښور کې یوه جګپوړي ژورنالست رحیم الله یوسفزي وویل، «ډاکتر عبدالله ۱۲ کاله وروسته پاکستان ته راغی... هغه د شمال ټلوالې چې د پاکستان او طالبانو دواړو مخالفه وه، غړی وو.»

یوسفزي وویل، «له پاکستان څخه د هغه د کتنې معنی دا ده چې دغه توپیر نور له منځه تللی دی.»

هغه وویل، «د دې تر څنګ، عبدالله اوس د افغان حکومت برخه او د روغې جوړې د شورا رییس دی. ډاکتر عبدالله غواړي چې له دغو فرصتونو څخه پوره کار واخلي.»

یوسفزي هغې هوکړې ته چې د افغانانو خپلمنځي خبرو ته یې لاره هواره کړه، په اشارې وویل، «د سولې له هغې هوکړې راهیسې چې د کب په ۱۰مه د متحده ایالاتو او طالبانو تر منځ لاسلیک شوه، د سولې په پروسه کې د پاکستان رول ډېر مهم دی.»

یوسفزي وویل، «پاکستان به یو رول ولوبوي، که غټ وي که وړوکی.»

په اسلام اباد کې مېشت شنونکی حسن خان وایي، نړۍ والو ځواکونو د سولې په پروسه کې د پاکستان رول درک کړی دی، او په پاکستان کې هیله مندي زیاته شوې ده.

هغه وویل، «البته په سیمه کې په تاوتریخوالي کې کموالی راوستل ... چې لومړي وزیر عمران خان او عبدالله عبدالله دواړو په خپله کتنه کې یاد کړ، د بریالیتوب لپاره به ډیر مهم وي.»