په اوکراین کې د شاتګ په حال روسي ځواکونو ډله ییز قبرونه او په سړکونو کې مړي پرېښودل

کییف -- نړۍ وال قهر د سې شنبې په ورځ /د وري ۱۶مه/ هغه وخت زیات شو چې د روسي عسکرو له خوا، د پلازمېنې کییف له شاوخوا سیمو نه له په شاتګ څخه وروسته، په اوکراین کې د ترسره شویو ظلمونو د اندازې په هکله نور شواهد رابرسېره شول.

ځایي مقاماتو وویل هغوی مجبور کړای شوي وو چې ډله ییز قبرونه وباسي څو په کوڅو کې پراته مړي په کې خښ کړای شي. یو شمېر مړي داسې وو چې لاسونه یې تر شا تړل شوي ول او داسې صحنې یې رامنځته کړې چې د روسیې د یرغل د څه باندې یوې میاشتې موده کې یې په ګرده نړۍ کې د وحشت څپې خپرې کړې.‌

که څه هم چې روسانو د دغه کار له ترسره کولو څخه انکار وکړ لاکن په چټکۍ سره وغندل شو، او نړۍ والو مشرانو، ناټو او ملګرو ملتونو ټولو د کییف په شمال لوېدیځ بوچه او نورو ځایونو کې د ملکي خلکو د وژنو د راپورونو په خپرېدلو سره وېره او وحشت څرګند کړل.‌

د اوکراین ولسمشر ولودومیر زیلینسکي د یکشنبې په ورځ په خپل شپني پیغام کې په قهر وه او خبرداری یې ورکړ چې «زموږ خاورې ته ځناور راغلی دی».

هغه خپلو خبرو ته په روسي دوام ورکړ او ویې ویل، «زه د هر روسي عسکر له مور څخه غواړم چې د هغو خلکو مړي وګوري چې په بوچه، په ایرپین او هوستومیل کې وژل شوي دي.»

هغه وویل، «زه غواړم چې د روسیې فدراسیون ټول مشران وګوري چې د هغوی اوامر څنګه اجرأ کیږي.»

روسي جنګي اسیرانو د کب په ۲۰مه په یوه خبري کانفرانس کې تایید کړه چې کریملین په اوکراین باندې د یرغل په لړ کې جنګي جنایتونه ترسره کوي.

د اوکرایني ځواکونو له خوا نیول شویو درې روسي هوایي عملې په خبری کانفرانس کې وویل چې هغوی د مرمۍ د خوراک په څېر د جنګ میدان ته ورټېل وهل شول او اوامر ورته وشول چې په ملکي خلکو باندې قصدي بریدونه وکړي.‌

په داسې حال کې چې مسکو په جنوب ختیځ اوکراین باندې خپل ځواک ور متمرکز کوي، زیلینسکي وویل چې هغه یوه ځانګړې ډله جوړه کړې څو د پلازمېنې په شاوخوا کې په هغو سیمو کې چې روسي عسکر ترې وتلي دي د وژنو پلټنې وکړي.

د وژل شویو کسانو شمېر لا معلوم نه دی خو د اوکراین لویې څارنوالې ایرینا وینیدیکتووا وویل چې تر اوسه پورې ۴۱۰ جسدونه موندل شوي دي.‌

او د بوچه ښاروال اناتولي فیدوروک ای اېف پي ته وویل چې ۲۸۰ جسدونه په ډله ییزو قبرونو کې ځای پرځای شول ځکه چې د مرمیو له ویرې په هدیرو کې د مړیو خښول ناشونې ده.‌

د سټیلایټ له لارې د عکسونو اخیستنې کمپنۍ مکسر داسې عکسونه خپاره کړل چې ویل یې په ښار کې د یوې کلیسا په ځمکه کې یې یو ډله ییز قبر ښوده.‌

د ښاروالۍ کارکوونکي سیرهي کپلیچیني ای اېف پي ته وویل چې روسي عسکرو په پیل کې نه پرېښودل چې خلک په بوچه کې مړي خښ کړي.‌

هغه وویل، «هغوی ویل هوا سړه ده پرېږدئ چې همالته پراته وي.»

هغه وویل، بالاخره هغوی وکولی شوای چې جسدونه ترلاسه کړي. موږ د یوه ټرکټر په وسیله یوه لویه کنده واېستله او ټول مو په کې خښ کړل.»

په دغه ښارګوټي کې د ای اېف پي خبریالانو لږ تر لږه ۲۰ جسدونه لیدلي چې د ټولو ملکي جامې پر تن وې او په یوه کوڅه کې پراته ول.‌

جنګي جنایتونه

د اوکراین د بهرنیو چارو وزیر دمیترو کولیبا په روسیې باندې د «قصدي ډله ییزې وژنې» ترسره کولو تور ولګاوه، په داسې حال کې چې د زیلینسکي ویاند سیرګي نیکیفوروف وویل چې په بوچه کې شوې وژنې «عین د جنګي جنایتونو په څېر ښکاري».

د روسیې د دفاع وزارت دا ادعا ونه منله او ویې ویل چې په بوچه کې «هېڅ محلي اوسېدونکی» له تاوتریخوالي سره مخامخ شوی نه دی.

هغوی په کییف باندې تور ولګاوه چې د لوېدیځو رسنیو لپاره «په یوه بل رسنيز تولید» کې د مړو د جسدونو عکسونه جعلکاري کوي.

خو روسیه په سوریه او چیچنیا کې په ملکي خلکو او د روغتونونو په ګډون ملکي بېخبناوو باندې د قصدي بریدونو ترسره کولو تاریخچه لري.

د عفوې د نړۍ والې موسسې عمومي منشۍ اګنیس کلامارد د روانې میاشتې په لومړیو کې ای اېف پي‌ ته وویل، «څه چې په اوکراین کې پېښېږي د هغه څه تکرار دی چې په سوریه کې پېښ شوي وو.»

په اوکراین او سوریه دواړو کې روسي ځواکونو هره ورځ په روغتونونو باندې بمونه ورول او ملکي خلک یې په نښه کول.‌

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو رییسې مېشل بچلیټ د دوشنې په ورځ په بوچه کې د مړو د عکسونو په لیدلو سره ډار وښود او د ممکنو جنګي جنایتونو خبرداری یې ورکړ.

دغو مړینو د روسیې پر ضد د نویو ګامونو اخیستلو لپاره غوښتنې زیاتې کړې.

د دوشنبې په ورځ د اروپایي اتحادیې د بهرني سیاست رییس جوزېپ بوریل وویل چې دغه اتحادیه د بندیزونو د یوه نوي پړاو په هکله سملاسي خبرې اترې کوي.‌

دغه راز، بوریل په اوکراین کې د ترسره شویو ادعا شویو جنایتونو د شواهدو په مستندولو کې د اروپایي اتحادیې د مرستې وړاندیز وکړ.‌

د فرانسې ولسمشر ایمانویل مکرون وویل چې هغه غواړي چې تازه بندیزونه ولګول شي.

مکرون د فرانسې انټر بروډکاسټر سره په خبرو کې وویل، «د جنګي جنایتونو ډېرې ښکاره نښې موجودې دي. په بوچه کې روسي پوځونه موجود ول.»

هغه وویل، نوي ګامونه کېدی شي تېل او د ډبرو سکرو صنایع په نښه کړي.

د جرمني لومړي وزیر اولف شولز وویل، د نويو بندیزونو په هکله به «په را روانو ورځو کې» پرېکړه وشي، او د هغه د دفاع وزیر وویل چې کېدی شي د ګازو واردات پای ته ورسوي.

شولز وویل، «د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین او د هغه ملاتړي به یې پایلې احساس کړي.»

د پولنډ لومړي وزیر متیووش موراویاڅکي د دوشنبې په ورځ د هغه څه د نړۍ والې څېړنې غوښتنه وکړه چې هغه یو «جینوسایډ» وباله.‌

او د هسپانیا لومړي وزیر پیدرو سانچېز وویل چې د هغه هېواد «به هر هغه څه وکړي ... چې د بشریت پر ضد د جنایتونو، جنګي جنایتونو او که وویل شي جینوسایډ یا نسل وژنې دغه ادعا شوې قضیې وڅېړي.»

د جاپان د بهرنیو چارو وزیر یوشیماسا هیاشي هم د دوشنبې په ورځ له پولنډ څخه د یوې لیدنې پر وخت له کییف سره نږدې د ملکي خلکو پر ضد «ځانګړی ظالمانه» تاوتریخوالی وغانده.