له زلزلې څخه د ژوندیو پاتې کسانو د موندلو د هیلې په له لاسه ورکولو سره افغانانو ډله ییزه جنازه وکړه

| 02-19-2024

د اطلاعاتو متخصصین او خبر ورکوونکي د دې مالوماتو د راټولولو او تنظیم کولو مسولیت لري او څیړونکو ته د پخوانیو څیړنو پایلې وړاندې کوي، مګر له بده مرغه، زموږ په هیواد کې، خورا لږ معتبر څیړنیز مرکزونه او ښه مجهز کتابتونونه شتون لري او څیړونکي لومړيو موادو ته لاسرسۍ نشي کولی، یا که دوی غواړي د اړوند کسانو سره د خبرو کولو له لارې د لومړي لاس مواد ترلاسه کړي، دا کسان په ندرت سره د حقایقو څرګندولو، یا څیړونکي ته د وړاندې کولو لپاره حاضریږي. په بهرنۍ ژبه نه پوهیدل زموږ د څېړونکو یوه لویه ننګونه، په تېره بیا په تاریخي او اکاډمیکو مسایلو کې د بهرنیو ژبو نه پوهېدل دي. په دې مانا چې زموږ څېړونکي په بهرنیو ژبو چمتو شوي مواد نه شي کارولی. زموږ د یوه عصري د تاریخ د څېړونکي په وینا، د افغانستان په اړه د هند په ملي آرشیف کې شاوخوا ۹۰ زره اسناد او کتابونه شته، خو له کلونو راهیسې له دغو اثارو کار نه دی اخیستل شوی او افغان څېړونکو هم خپل کورنی کار نه دی کړی او نه یې له دغو موادو کار اخیستی دی. په همدې ډول له څو کلونو راهیسې د افغانستان د ساینس پوهانو له خوا چې په هېواد کې دننه دي، یوه علمي مقاله هم نه ده لیکل شوې او که لیکل شوې وي، په نړیوالو ژورنالونو کې نه ده خپره شوې. دا پدې مانا ده چې په نړۍ کې د ساینس په تولید کې زموږ ونډه تقریباً هیچ ده.

| 02-19-2024

دا په داسې حال کې ده چې تر اوسه د ملي ګټو، ملي احساساتو او ملي خیانت کوم مشخص او همغږي تعریف نه دی وړاندې شوی، بلکې هر فرد او ډله دا اصطلاحات د خپل ذوق له مخې تعریفوي او تحریفوي. یوه ښه بېلګه یې د اګست ۱۹مه ده چې موږ یې هر کال د افغانستان د خپلواکۍ د ورځې په نامه لمانځو، په داسې حال کې چې ویل کېږي چې په دې ورځ کومه تاریخي پېښه نه ده شوې او دا یواځې یوه تشریفاتي ورځ ده خو ډېر خلک تورونه پورې کوي چې دا د ملي ګټو خلاف کار دی. په داسې حال کې چې موږ ټول په دې باور یو چې د اګست ۱۹ باید د ویاړ د ورځې په توګه ولمانځل شي، خو په دې ورځ کومه تاریخي پېښه نه ده شوې او د افغانستان خپلواکي په دې ورځ نده ورکړل شوي، بلکې د ۱۹۱۹ کال د اګست په اتمه نېټه د افغان او برتانوي ځواکونو ترمنځ اوربند شوی او بیا د ۱۹۲۱ کال د نومبر په ۲۲مه یو کنفرانس ترسره شوی. په دغه کنفرانس کې برتانیې د افغانستان خپلواکي په رسمیت وپیژندله چې د کابل کنفرانس هم بلل کیږي. د لومړي لاس موادو ته د لاسرسي نشتوالی کتابتونونه او د معلوماتو مرکزونه، د مالوماتو د سرچینو د راټولولو او تنظیمولو د اصلي مرکزونو په توګه، د څیړونکو او د څیړنې پراختیا لپاره اړین وسایل چمتو کوي. څرنګه چې هیڅ څیړنه د موضوع په ساحه کې د څیړنې له شالید سره د تړاو له رامینځته کولو پرته بریالۍ کیدی نشي، نو د مالوماتو تازه سرچینو ته لاسرسی د څیړونکو ترټولو مهمه اړتیا ده. ټول څیړونکي باید د هغه فعالیتونو څخه خبر وي چې دمخه یې د دوی د څیړنې په ډګر کې پیښ شوي یا اوس روان دي. دا پوهاوی د مالوماتو سرچینو ته د لاسرسي له لارې امکان لري. معمولاً، د نورو څیړونکو موندنې د ساینسي ژورنالونو، کتابونو، انټرنیټ سایټونو او ډیټابیسونو له لارې خپریږي.

| 02-19-2024

یو افغان څیړونکي په هندي آرشیف کې د افغان قبیلو څخه د یوې قبیلې په اړه یو سند ولوست او ژباړه یې وکړه. دا سند شاوخوا دوه سوه کاله پخوا لیکل شوی و او پکې ویل شوي و چې د افغانستان د یوې قومي ډلې خلک اصلاً د هندوستان و، خو دوی د افغانستان جنوبي سیمې ته کډه شول او نن د هېواد په مخکښو خلکو کې شمیرل کیږي. کله چې زمونږ لیکوال دا څرګندونه وکړه، نو په لسګونو نیوکې پرې وشوې او حتی په دې تورن شو چې قومي اختلافاتو ته لمن وهي، په داسې حال کې چې هغه یوازې د یوې قبیلې په اړه په بهرني آرشیف کې يو سند لیدلی او ژباړلی و او د یادې قبیلې یا خلکو په اړه یې هېڅ شخصي نظر نه و څرګند کړی. د څیړونکي د نیوکې پر ځای، دا د علمي اسنادو، پلانونو، دلیلونو او فرضیو په مرسته رد یا تایید کیدی شي. ملي احساسات په دې کې هېڅ شک نشته چې هر هېواد او د نړۍ د ټولو هېوادونو وګړي یو ډول ملي او د وطنپالنی احساسات لري، خو کله چې علمي څېړنه او د پوهنتون څېړنیزې مسلې راپورته شي، نو د دوی مفکرین دغه مسایل د خپل نظر له مخې څیړي او پلټنه يې کوي. او کله چې دوی د اختلاف وړ مسائلو سره مخ شي او د مقابل لوري نظر په خلاصه توګه ومني، زموږ په هېواد کې نه یوازې مخالف نظرونه او د نورو نظرونه د منلو وړ نه وي، بلکې کله چې یوه تاریخي مسله د علمي زاویې څخه وکتل شي، نو سمدستي د ملي احساساتو په نامه زیانمنه کېږي او حتی ویناوال د ملي خیانت په تور تورن کېږي.

| 02-19-2024

له بده مرغه، قومي، مذهبي، ګوندي او سیاسي تعصبونو د افغانستان د تاریخ لیکلو او د تاریخي پېښو د څېړنې پر فضا سیوری غوړولی دی، او موږ ډېر لږ داسې څېړونکي پیدا کوو چې له دې اغېز څخه بهر راووځي او مسایل هغسې ولیکي لکه څرنګه چې دي. له بلې خوا، هغه سرچینې چې باید د لومړۍ سرچینې په توګه وکارول شي، هم د دغو تعصبونو په سیوري کې لیکل شوي دي او د تاریخي پېښو ناسم او له تعصبه ډک وضاحت شوی دی، چې د لیکوالانو او ښوونکو کار يې ډېر ستونزمن کړی دی. د بېلګې په توګه، يو څو کاله وړاندې، یو افغان څېړونکی یا حتی یو لوستی کس هم د ډیورنډ کرښې او د افغانستان او پاکستان د شخړې او د دې مسلې په اړه حقایق په اسانۍ نه شوای موندلی، ځکه چې په هېواد کې ټولې لیکنې د حکومتي چارواکو په نظرونو ولاړې وې او یوازې د افغان واکمنانو او سياستوالو نظریاتو باندې به بحث کيدو. که یو افغان لیکوال په بې‌ پلوه توګه د دې مسلې ارزونه کوي، او د پاکستان دریځ پکې شامل کړي او د ډیورنډ مسله د نړېوالو قوانینو او شخړو له مخې وارزوي، نو ډېر ژر به پرې د تعصب تور ولګول شي. یا به د یوې ځانګړې قبیلې د دښمنۍ په تور تورن شي. په هر حال، په وروستیو کلونو کې دوه یا درې کتابونه د ډیورنډ کرښې په اړه لیکل شوي چې دا مسله یې د دواړو خواوو له نظره څېړلې ده او ثابتوي چې موږ افغانان د هغه څه سره مخالفت لرو چې د ښوونځي د دورې په تاریخ کې موږ ته ویل شوي. موږ د ډیورنډ کرښې په اړه د نړېوالو معیارونو له مخې ډېر قوي او منلي دلیلونه نه لرو، او بل لوري ته، موږ ډېر سم نه یو.

| 10-12-2023

په خواشینۍ سره مو خبر تر لاسه کړ، چې په هرات ولایت کې د زلزلې له امله زموږ ګڼ شمیر هیوادوال شهیدان او ګڼ شمیر نور ټپیان شوي دي او یو شمېر یې لا هم تر خاورو لاندې دي. د دې خبر له لوستلو وروسته مې له سترګو اوښکې راغلې او په تېره بیا چې د هغه سیمې د خلکو مرکې مې واورېدې، چې ویل یې د یوې کورنۍ یوازې یو زوی پاتې دی او پاتې کورنۍ یې تر خاورو لاندې شوې او داسې نور. په لسګونو نورې کورنۍ وې چې ټول غړي یې له لاسه ورکړي او یوازې د کورنۍ یو غړی یې ژوندی پاتې دی. دا ټول خبرونه له غمه ډک وو او د دې خبر د اورېدلو حوصله مې نه لرله، ځکه داسې درد مې احساس کړ لکه د خپلې کورنۍ غړي مې چې له لاسه ورکړي وي او په ځانګړې توګه د یوه ماشوم ژړا چې د خپلې کورنۍ غړي یې له لاسه ورکړي و زه ډېر خفه کړم. دا د یو معصوم ماشوم انځور دی. زه د اسلامي امارت له حکومت څخه غوښتنه کوم چې له مرستندویو ټیمونو سره ښځو ته هم اجازه ورکړي چې د هرات ولایت زیانمنو خلکو ته لومړنۍ مرستې ورسوي. تر ټولو لومړی باید هلته طبي مرستې واستول شي. دا چې اکثره قربانیان ښځې دي چې ښځینه ډاکټرانو ته سخته اړتیا لري، د افغانستان اسلامي امارت باید ښځینه ډاکټرانو ته اجازه ورکړي چې د هرات ولایت له قربانیانو سره طبي مرستې وکړي.

| 10-12-2023

د هرات زلزله ډېره دردونکې او غمجنه پېښه وه. زه چې خبر شوم او فیسبوک مې خلاص کړ، ټول فیسبوک او ټویټر د پیښې له عکسونو او ویډیوګانو ډک وو، ما نشوای کړای چې حتی وژاړم! له ګرانو افغانانو مننه، چې ښار په ښار او ولایت په ولایت یې کمپونه ولګول او د یادې پېښې د قربانیانو لپاره یې مرستې راټولې کړې. د نړۍ ګڼو هېوادونو هم مرسته کړې، چې موږ یې منندوی یو. اوس اصلي خبره دا ده چې دا مرستې په ښه توګه مدیریت شي او هر سړی خپل حق ترلاسه کوي. د حادثې د قربانیانو د کورنیو لپاره باید لومړی کورونه جوړ شي، بیا د هغوی لپاره سامان او لوښي واخیستل شي او دریم دا چې د هغو ماشومانو او لویانو پالنه وشي چې د کورنۍ غړي یې نه وي پاتې. موږ به عمري عدالت او دا چې له دې مرستو سره څه کیږي وګورو!!!

| 10-12-2023

۲مه برخه: په حقیقت کې د پاکستان پوځ او نظامي استخبارات له هر هغه غورځنګ یا ډلې سره دښمني لري چې په افغانستان کې اصلي واک په لاس کې اخلي او دسپلین رامنځته کوي. په افغانستان کې د واک او حکومت په راتګ سره افغان طالبان ورو ورو په دې پوه شول چې د افغانستان او طالبانو اصلي دښمن نه امریکا ده، نه هند، چین او نه روسیه، بلکې د افغانستان اصلي دښمن د پاکستان پوځي استخباراتي اداره (آی اېس آی) ده. د پاکستان پوځ په هېڅ صورت اجازه نه ورکوي چې په افغانستان کې نظم حاکم شي. په ورته وخت کې د ایران اخوندي حکومت چې هغه هم د افغانستان په تباهۍ کې رول درلود او لا هم رول لري او هم د ترکیې حکومت چې د افغانستان د مشهور جنګسالار عبدالرشید دوستم چې په مارشال مشهور دی، ملاتړ یې کاوه او اوس یې هم په خپل هېواد کې ځای ورکړی دی، د افغان مهاجرینو په وړاندې د دښمنانو په څیر عمل کوي او یو یې هم په افغانانو باندې رحم نه کوي. موږ د طالبانو حکومت څخه غوښتنه کوو چې ژر تر ژره خپل ملي او نړۍ وال مشروعیت ترلاسه کړي او له هغه منافق هیواد (پاکستان) سره چې په سیمه او نړۍ کې د ترهګرۍ ملاتړ کوي او تطبیقوي، خپلې اړیکې پرې کړي. د ملي مشروعیت د ترلاسه کولو لپاره، طالبان باید د تاجک، ازبک، هزاره او نورو په ګډون قومي لږکیو ته ونډه ورکړي، نجونو ته د تعلیم او ښځو ته د کار کولو حق ورکړي. همدارنګه، خپل ځانونه د هغو نړۍ والو کنوانسیونونو پابند کړي چې افغانستان یې له ډیرې مودې راهیسې غړیتوب لري او لاسلیک کړي یې دي.

| 10-12-2023

نن مونږ د رسنیو له لارې خبر شوو چې د طالبانو حکومت یوې پاکستانۍ الوتکې ته اجازه ورنکړه چې لومړنۍ مرستې او ډاکټران یې په هرات ولایت کې له زلزله ځپلو سره د مرستې لپاره ښکته شي. موږ د افغان حکومت د دې کار، چې د پېړۍ منافقینو ته یې اجازه ورنکړه چې د افغانستان په سپېڅلې خاوره خپلې ناولي قدمونه کېږدي، ستاینه کوو. پاکستان او په ځانګړي ډول د هغه وحشي او شیطاني هیواد پوځ او استخبارات له څلور نیمو لسیزو راهیسې زموږ د ګران هیواد افغانستان په ورانولو کې په مستقیم او غیر مستقیم ډول لاس لري. په تېرو دوو کلونو او په ځانګړې توګه په دې وروستیو دوو اونیو کې د پاکستان د حکومت ناپاکه چارواکي او د هغوی ناولي جنرالان په هغه هیواد کې میشت افغان کډوال ځوروي. هغوی یې بندیان کړي، بې ګناه افغانې ښځې او ماشومان یې بندیان کړي او مجبور کړي یې دي چې افغانستان ته راستانه شي. دا په داسې حال کې ده چې په افغانستان کې په تېرو دوو کلونو کې طالبان واک ته رسېدلي او نجونو ته اجازه نه ورکوي چې تر شپږم ټولګي پورته زده کړې وکړي. همدارنګه د بهرنیو ځواکونو او نړۍ والو سازمانونو له وتلو سره هم رسمي وظیفې او ورځنۍ مزدورۍ کمې شوې او افغانان اړ شول چې د یوې مړۍ ډوډۍ د ترلاسه کولو لپاره ګاونډیو هېوادونو لکه ایران او پاکستان او همدارنګه ترکیې او اروپا ته سفر وکړي. که څه هم دا هماغه ډله وه چې د پاکستان د پوځي استخباراتو او د افغانستان د ملي اردو د ځواکونو په وړاندې یې د نړۍ والو ایتلافي ځواکونو او د افغانستان د ملي اردو د ځواکونو په وړاندې د جګړې ملاتړ کاوه، خو د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د پاکستان استخباراتي دستګا د افغان طالبانو پر ضد هم دردېدلې ده.

| 10-12-2023

الله تعالی دې په افغانانو خپل رحم وکړي. افغانان سخت ودردېده. په دا وروستیو کلونو کې افغانان له ډول ډول ازموینو سره لاس او ګریوان و. کله له وچ کالۍ زورېږو، کله له طبعي ناخوالو. دا په داسې حال کې ده چې د دې وطن په انسانانو د حیواناتو هم زړه سوزي. دلته داسې کورنۍ هم شته چې په وچه ډوډۍ هم ماړه نه دي. د دې وطن له خلکو خپلو مشرانو هر څه ولوټل او په خپله لاړل خارج ته. زه خو وایم که د دې وطن خلکو ته څوک د نورې نړۍ خبرې وکړي چې ډېره اباده ده، هيڅ به یې باور نه کړي. دا چې زمونږ مشرانو دا ملت په تیاره کې ساتلی، هر څه ورته دروغ ښکاري. بس څه و وایو الله دې رحم وکړي.

| 11-16-2023

زه ستاسو له نظر سره موافق یم. دا سمه ده چې افغانان ډېر ځورېدلي، خو دا ټول زموږ د ناپوهۍ له امله دي. که موږ زده کړه وکړو، د وخت په تیریدلو سره به د اسمانونو مالک په موږ باندې رحم وکړي. په دې عملونو سره به زه هیڅکله ونه بخښل شم مګر دا چې موږ د ښه او بد ترمنځ په توپیر باندې پوه شو.

ځواب ورکړئ

| 10-12-2023

خدای تعالی دې د زلزې له امله شهیدانو ته جنتونه او ټپیانو ته عاجله شفا ورکړي. واقعیت دا دی چې زلزله ځپلي خو یا شهیدان او یا هم ټپیان شول خو افغان ملت یې په روحي لحاظ سخت وزوراوه. په هر کور او هر مجلس کې د هرات د پېښې خبرې کيږي، ټول افغان ولس په دغه لوی غم او درد کې ځان شریک ګڼي. داسې خلک مې هم ولیدل چې د هرات زلزله ځپلو سره یې د خپلې یو وخت خواړه چې هماغه یې کیدای شي لرل، شریک کړل. نور دې الله تعالی موږ له خپلو افتونو په امان کې وساتي.