په افغانستان کې د چین له خوا د کان کیندنې پروژې د منځنۍ اسیا کتونکي اندېښمن کړي دي

| 02-07-2023

دا یو حقیقت دی چې د افغانستان کانونه له استخراج څخه پاتې دي او علت یې دا دی چې موږ د لویدیځ د ګټو لپاره له شوروي اتحاد سره جګړه وکړه، لاکن لوېديځ د شوروي ځواکونو له وتلو وروسته موږ او زموږ هېواد يوازې پرېښود. زما ښه په یاد دي چې افغانو کونډو او یتیمانو به له کوم عاید پرته ژوند کاوه. کابل ښار د پاکستان د استخباراتو له خوا د جوړو شویو جنګیالیو ډلو له خوا ویجاړ شو. په نورو ښارونو کې دولتي نظام ړنګ شو او خلکو د منځنیو پېړیو په څېر ژوند کاوه. په هر صورت، د اشرف غني د واکمنۍ پر مهال چې د زړه له کومي یې د افغانستان بیا رغول غوښتل، د ایران، پاکستان او غربي هېوادونو له خوا د جنګسالارانو ملاتړ کېده او د غني ادارې ته یې اجازه نه ورکوله چې کار وکړي. په هر صورت، اوسنی حکومت باید لومړی د نړیوالې ټولنې غوښتنې پوره کړي، چې هغوی یې حکومت په رسمیت وپیژني او بیا د کانونو قراردادونه پیل کړي. بل دا چې له پاکستان، چین، ایران او روسیې سره کوم تړونونه لاسلیک کوي دا غیر قانوني دي ځکه د افغانستان اوسنی حکومت نه ملي او نه هم نړیوال مشروعیت لري.

| 02-06-2023

مرګ په ناولي چین او منافق پاکستان چې د افغانستان په چارو کې لاسوهنه کوي او د افغانستان کانونه لوټي. که څه هم چین او پاکستان په ناقانونه توګه د افغانستان کانونه لوټي، خو د طالبانو له حکومت سره هم صادق نه دي. دلیل یې دا دی، چې که رښتیا هم صادق وای، باید د طالبانو حکومت یې په رسمیت پېژندلی وای. دا وخت چې چین او پاکستان په افغانستان کې څه کوي ګټه یې یوازې چین او پاکستان ته رسیږي او بس. زما په اند له دې لارې چین غواړي افغانستان ته د یو کمربند یوې لارې سیسټم راولي، خو موږ حیران یو چې چین به نورو هېوادونو ته څه ګټه ورسوي؟ هیڅ نه. ځکه هغوی له افغانانو سره هیڅ ډول مالي مرسته نه ده کړې. موږ غواړو چې د چین د یو سړک یو کمربند پروژه د پاکستان په بلوچستان کې ودرول شي. د دې کار لپاره به غوره وي چې بلوڅو وسله والو ډلو ته مالي مرسته او وسلې ورکړل شي او همدارنګه د ازادۍ راډيو او امریکاغږ راډېو په چوکاټ کې يو بلوچ ټلويزيوني چينل او يو بلوڅ راډيويي چينل هم ورکړل شي تر څو د بلوڅو د ولس غږ پورته او نړۍ ته ورسول شي.

| 02-05-2023

چین او پاکستان په افغانستان کې د یوه مشروع او قانوني حکومت له نشتوالي څخه په ګټې اخیستنې سره د افغانستان کانونه لوټي. دا کانونه د افغانستان ملي سرمایه ده او افغانان د راتلونکو نسلونو لپاره د دغو کانونو د ساتنې مسؤلیت لري، خو لکه څنګه چې تاسو وینئ طالبان دا کانونه خپل میراث ګڼي او هر چا ته یې چې وغواړي ورکوي یې. په ورته وخت کې طالبان هره ورځ د کانونو د استخراج خبرې کوي، خو له خلکو سره مرسته نه کوي، ښوونکو او ډاکټرانو ته معاش نه ورکوي او پرمختیايي کارونه نه کوي. نو د کان کیندنې پیسې چېرته ځي؟ دا څرګنده خبره ده چې غلا کیږي. افغانان باید چین او پاکستان ته اجازه ورنکړي چې زموږ کانونه لوټ کړي، که نه د افغانانو دا وروستۍ هیله به له منځه لاړه شي.

| 02-04-2023

په افغانستان کې د چین له خوا کان کیندنې نه یوازې د منځنۍ اسیا کتونکي اندېښمن کړي؛ بلکې زموږ ګڼ شمېر هېوادوال د طالبانو له خوا چین سره د کان کیندنې تړون لاسلیکېدو ته اندېښمن دي او په دې باور دي چې د هېواد ملي شتمنۍ به د طالبانو په دغه راز ناسمو کارونو سره ولوټل شي. افغان ولس وايي، دا ډله هیڅ کورني او نړیوال مشروعیت نه لري او د افغانستان استازیتوب نه شي کولای او د دغه هیواد د ملي شتمنیو په تړاو د پرېکړې کولو صلاحیت نه لري. د کانونو برخې متخصصان په دې باور دي (هغه چې په دې برخه کې تجربه لري) چې طالبان په تېرو شلو کلونو په پراخه توګه کانونو استخراج او قاچاق کړي دي او اوس هم غواړي په کمزورو او نامشروع تړونونو سره د بې حسابه او بې کتابه استخراج او په خپلو سیمه ییزو ملاتړو په پراخه توګه د کاني سرچینو د پلور زمینه برابره کړي او خپل جیبونه ډک کړي. زه یې چې وینم ګڼو هېوادوالو په ټولنیزو پاڼو کې لیکلي دي: «د دغو تړونو ناڅېزه عواید په هیڅ ډول د افغانستان اقتصادي تشې نه شي ډکولای. د طالبانو دا هڅې یوازې د خپلو اړتیاوو د پوره کولو لپاره ترسره کیږي. هغوی په دې باور دي، چې له چینايي شرکتونو سره د تړونونو لاسلیکول د افغانستان لپاره خطرناکې پایلې لري او دغه هېواد د افریقا په ټولو هېوادونو کې د کانونو د استخراج په چاره کې کوربه هېوادونو ته ډېره لږه ګټه ورکوي.

| 02-04-2023

په افغانستان کې د کانونو استخراج تل یوه جدي ننګونه او اندیښنه پاتې شوې ده. مخکینی حکومت په تړونونو کې د روڼتیا د نشتوالی، پراخې ناامنۍ، د اداري او مالي فساد له کبله د وتلو نړیوالو شرکتونو د نه لېوالتیا او د غیر مسلکي استازو د نشتوالی له امله ونه کړای شول چې په دې برخه کې عملي او برخلیک ټاکونکي ګامونه پورته کړي. طالبانو په دې وروستیو کې له چینايي شرکت/شرکتونو سره د امو سیند حوزې د نفتو د استخراج لومړنی او ستر قرارداد د ۲۵ کلونو لپاره لاسلیک کړ. په همدې حال کې یو شمېر هېوادوال او کارپوهان د هېواد کانونه یوازینۍ ملي شتمني ګڼي او ټینګار کوي چې هېڅ شرکت یا هېواد حق نه لري چې له یوه ناقانونه، بې کفایته او بې مسووله رژیم سره تړون لاسلیک کړي. طالبانو په داسې حال کې له چین سره د تېلو د استخراج لومړنی او ستر قرارداد لاسلیک کړی، چې یو شمېر کارپوهانو د چین حکومت له طالبانو سره د جمهوري نظام په نسکورولو کې په همکارۍ تورن کړی او ویلي یې دي، چې دغه هېواد په کمه بیه د کانونو استخراج او په افغانستان کې کمزوري او مجبور حکومت ته سترګې پټې کړې دي. د هغوی په وینا که څه هم چین طالبان په رسمیت نه پېژني، خو له دې ډلې سره تړون کوي او ښه ګاونډیتوب او نړیوال عرف په پام کې نه نیسي. یو شمېرسیاسي څېرې، افغان ولس او پخواني حکومتي چارواکي وايي، طالبان کورنی او نړیوال مشروعیت نه لري، نو د دې صلاحیت هم نه لري چې د افغانستان د ملي شتمنیو په تړاو پرېکړه وکړي. او چين ته هم په کار ده چې د نړيوالو قوانينو او ښه ګاونډيتوب د ژمنو پر خلاف داسې کار نه کوي چې د خلکو د خپګان او حساسیت د راپارېدولامل شي او د افغانستان روان کړکېچ لاپسې ژور کړي. کانونه د یوې مشخصې ډلې/ اشخاصو ملکیت نه دی، ملي پانګه ده.

| 02-04-2023

د منځنۍ اسیا هیوادونه حق نه لري چې په افغانستان کې د روانو کارونو په هکله فیصله وکړي. دا د افغانانو داخلي کار دی چې خپل کانونه څنګه او کله راوباسي. آیا مونږ کله له تاجکستان، ازبکستان، ترکمنستان او نورو څخه پوښتنه کړې چې هغوی په خپلو هېوادونو کې څنګه خپلې زراعتي، تعلیمي، تحصیلي، معدني چارې څنګه ترسره کوي؟ آیا د امو سیند اوبه ټولې همدغه هیوادونه نه څښي؟ البته دا پوښتنه صحیح ده چې ولې د دې کانونو د سپړلو قرارداد له چین یا پاکستان سره کیږي؟ چین او پاکستان زمونږ د هیواد دوستان نه دي. پاکستان له پنځو لسیزو راهیسې زمونږ خلک په مستقیم او غیرمستقیم ډول وژني. چین زمونږ د پنځو لسیزو په جګړو کې تر اوسه د لس میلیونو ډالرو مرسته زمونږ له خلکو سره نه ده کړې. او چې داسې ده، بیا چین حق نه لري چې زمونږ په هیواد کې هر چېرې د هغوی خوښه وي، کار وکړي. تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان د هغو هیوادونو په ډله کې وو چې د شوروي اتحاد په لښکر کې یې زمونږ د وطن د ورانولو او زمونږ د خلکو د وژلو لپاره خپل عسکر رالیږل. نور باید ارام په خپل ځای کېني او زمونږ په هیواد کې لاسوهنه ونه کړي.

| 02-06-2023

لنډه خبره دا ده چې د افغانانو لپاره د چین په نسبت امریکا لس ځلې بهتره ده. ځکه امریکا له افغانانو سره د افغانستان په ابادۍ کې هم مرسته کړې هم یې کوي او هم دا وړتیا او ظرفیت لري چې په راتلونکي کې یې وکړي. ستاسو خبره صحیح ده چې چین له مونږ سره څه مرسته کړې ده؟ تر اوسه خو یې مونږ څه مرسته نه ده لیدلې. دا چې امریکا لیرې ده او نشي کولی چې په افغانستان کې مستقیما پانګونه وکړي، یوه طریقه یې دا ده چې افغان ځوانان بوځي، په امریکایي پوهنتونونو کې یې وروزي بیا ماشینري ورکړي چې افغانان پخپله د افغانستان کانونه راوباسي. کیدای شي زما خبره احمقانه معلومه شي چې ولې امریکا دا کار وکړي؟ امریکا کولی شي چې دا کار د هغو سلګونو میلیونو ډالرو په سلسله کې وکړي چې له افغانستان سره یې مرسته کوي. تل دې وي د افغانستان او امریکا دوستي. مرګ په چین، ایران او پاکستان.

ځواب ورکړئ

| 02-04-2023

د منځنۍ اسیا هېوادونو اندېښنه ډېره بې ځای او احمقانه ده. کاش دوی د افغانانو غربت ته اندېښمن و. افغانان د هر هغه چا هر کلی کوي چې د دوی د ژوند د بهبود به برخه کې کې کار کوي. که د نړۍ هر هېواد راشي او له افغانانو سره د کانونو په استخراج کې مرسته وکړي، افغانان به یې هر کلی وکړي. دا څلوېښت کاله چې په افغانستان کې جنګ روان و، ما هیڅ وا نه ورېده چې د منځنۍ اسیا هېوادونو دې اندېښنه څرګنده کړې وي. زه وایم راشئ افغانستان کې کار وکړئ، تر څوافغانان یې هم ثمره وګورئ، تاسو هم خپله ګټه تر لاسه کړئ، افغانستان به هم اباد شي او ستاسو په ګاونډ کې به جنګ جګړې هم ختمې شي. خو نه، منځۍ اسیا هیڅ داسې و نه کړل بلکې افغانستان یې د یو مارکېټ په حیث استعمال کړ- خپل تولیدات یې راوړل او دلته یې خرڅ کړل. افغانانو کله هم دا شکایت و نه کړ چې د دوی ګاونډیانو په ځانګړي ډول ایران ، پاکستان او تاجکستان په افغانستان کې د جګړې ښکېلو غاړو ته وسلې او مهمات د افغانانو د وژلو لپاره رالېږل. افغانان د ټولې نړۍ له هېوادونو څخه دا غوښتنه کوي چې راشي افغانستان کې پانګونه وکړي، خپله ګټه دې هم په پام کې ونیسي او د افغانانو ته دې هم خیر واړوي. افغانستان د افغانانو ملکیت دی، نه دا چې د منځنۍ اسیا او یا د بل کوم هېواد د توکو مارکېټ. که اسیا، اروپا، امریکا... نه غواړي چې د افغانستان د جګړې اور ور ورسېږي، په افغانستان کې دې پانګونه وکړي او د جګړې اور دې ګل کړي او دا اور ګل کوونه یواځې او یواځې د افغانستان په ابادۍ کې نغښتې ده.

| 02-03-2023

د پیړیو راهیسې، په افغانستان کې بیلابیل کانونه نا سپړلي پاتې دي. په وروستیو کلونو کې د افغانستان د کانونو د استخراج چارې روانې وې، خو له افغان حکومت سره له همغږۍ پرته. افغان حکومت د کانونو د قاچاقچیانو مخه نه شي نیولی. د الماسو، سرو زرو او زمرد تر ټولو قیمتي کانونه په بدخشان او پنجشیر ولایتونو کې وو، خو افغان حکومت پر دغو ولایتونو کنټرول نه درلود. د افغانستان قیمتي کانونه تل په ناقانونه توګه استخراج شوي او د افغان دولت لاس ته نه دي رسېدلي، ټولې سرچینې یې د جهادي قوماندانانو [جنګ سالارانو] ته چې په سیمو باندې واکمن ول، رسېدلې. په تېرو او اوسنيو کلونو کې هېڅ هېواد نه غوښتل او نه غواړي چې د افغانستان د کانونو لپاره په قانوني ډول قرارداد وکړي او د افغانستان کانونه په قانوني ډول استخراج او خپلو هېوادونو ته انتقال کړي. د افغانستان اوسنی حکومت د نړۍ هیڅ هیواد په رسمیت نه دی پیژندلی. په پای کې د افغانستان اوسنی حکومت اړ شو چې د نړیوالو قوانینو په پام کې نیولو پرته د چین له حکومت سره تړونونه لاسلیک کړي. د افغانستان د سیندونو اوبه له پېړیو راهیسې پرته له کوم تړون پرته ګاونډیو هېوادونو ته بهېږي، خو زموږ کرنیزې ځمکې له اوبو بې برخې دي او هر کال د وچکالۍ له امله زموږ کروندګر زیانونه ویني. د کلونو په اوږدو کې د نړۍ هېڅ هېواد د دې بې وزله ولس غږ نه دی پورته کړی چې ولې د دې ولس اوبه ګاونډیو هېوادونو ته په وړیا ډول ځي؟ او په یوه تړون سره د چین او د افغانستان اوسني حکومت تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان ولړزول.