![د ملي روغې جوړې د عالي شورا رییس عبدالله عبدالله (منځ کې) د وږي په ۲۲مه د قطر په پلازمېنه دوحه کې د افغان حکومت او طالبانو تر منځ د سولې د خبرو د یوې ناستې په پای کې د هیئتونو له غړو سره خبرې کوي. [کریم جعفر/ای اېف پي]](/cnmi_st/images/2020/10/01/26350-000_8pt6ay-739_416.webp)
اسلام اباد -- یوه جګپوړي افغان چارواکي د چارشنبې په ورځ /د تلې ۹مه/ وویل، د افغان حکومت او طالبانو مرکچیان په یوه مهم خنډ باندې چې د قطر په پلازمېنه دوحه کې د سولې د خبرو په لاره کې رامنځته شوی وو، یوه جوړجاړي ته سره نږدې شوي دي.
خبرې د وږي په ۲۲مه د قطر په پلازمېنه دوحه کې پیل شوې، خو له هیلو نه ډک پیل روان تاوتریخوالي زیانمن کړ، او په دې هکله اختلافاتو چې له شخړې څخه وروسته افغانستان کې به قوانین د کومې فقې په اساس جوړیږي، بحثونه له ستونزو سره مخامخ کړل.
طالبانو د اسلام د سني څانګې په حنفي مکتب باندې سخت ټینګار کاوه، خو حکومتي مرکچیان اندېښمن وو چې له دغې تګلارې څخه استفاده به د هغو هزاره ګانو چې ډېر وګړي یې شیعه دي او نورو مذهبي اقلیتونو پر ضد توپیري چلند ته لاره هواره کړي.
د ملي روغې جوړې د عالي شورا رییس عبدالله عبدالله چې د سولې په برخه کې د کابل د هڅو نظارت کوي له ای اېف پي سره په یوه مرکه کې وویل، په دوحه کې د کوچنیو ګروپونو له ګڼو کتنو څخه وروسته، دغه مسئله «تر ډېره حده» هواره شوې ده.
عبدالله وویل، دواړو لوریو په مشروط ډول توافق کړی «چې د شیعه ټولنو یا اقلیتونو پر وړاندې له کوم توپیري چلند څخه پرته د حنفي رول اساس ومني، نو ... جوړجاړی په دغه ډول شوی دی.»
د دې مسئلې هواری دا معنی لري چې د خبرو د اجندا جوړونې لپاره د مرکچیانو په لاره کې موجود یو خنډ کم شو، خو د خبرو بشپړیدل کېدی شي کالونه وخت ونیسي.
یوه بل خنډ سر راپورته کړی دی؛ او هغه دا دی چې طالبان په یوه راتلونکې هوکړه کې د کابل حکومت ته په څومره مشروعیت منلو باندې قایل دي.
له ورو پیل څخه وروسته پرمختګ
دې ته ورته، اوس طالبان غواړي چې په هره راتلونکې هوکړه کې د حکومت نوم یاد نشي او پرځای یې هوکړه د «بین الافغاني» تړون په څېر په کوم نامه یاده شي.
عبدالله له تفصیل ورکولو څخه پرته وویل، داسې ښکاري چې دواړو لوریو په مسئله باندې پرمختګ کړی دی.
هغه وویل، له یوه ورو پیل څخه وروسته، مرکچي ټیمونه اوس «د دوستۍ په فضا کې سره کار کوي، او هیله ده چې دا وروستی بند به ژر هوار شي.»
عبدالله دا خبرې په اسلام اباد کې له پاکستان څخه د خپلې درې ورځنۍ کتنې د پای ته رسولو پر مهال وکړې.
عبدالله وویل، «زه له پاکستان څخه له مثبتو حواسو او احساساتو سره ځم،» او زیاته یې کړه چې ده له پاکستاني چارواکو څخه وغوښتلترڅو طالبانو ته ووایي چې تاوتریخوالی چې په ګرد افغانستان کې زیات شوی او طالبان اوربند ته غاړه نه ږدي، کم کړي.
هغه وویل، «زما احساس دا دی چې دا به په ښکاره ډول او له نورو طریقو ور ورسول شي.»
په ورته وخت کې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت وویل، د متحده ایالاتو استازي زلمی خلیلزاد چې د کب په میاشت کې یې له طالبانو سره د واشنګټن هوکړې ته لاره هواره کړه، د تلې په ۹مه د شپې ناوخته دوحې ته ورسېد ترڅو «د مذاکراتو له لارې رامنځته کېدونکي داسې یوه حل څخه چې ۴۰ کلن جنګ پای ته رسوي، د متحده ایالاتو ملاتړ څرګند کړي.»
د قطر په خبرو کې د طالبانو وړاندیزونه منطقي دي. د افغانستان راتلونکی حکومت باید د حنفي فقې په اساس، چې په هېواد کې ۹۰٪ پلویان لري، جوړ کړای شي. د افغانستان نظام باید اسلامي وي، ځکه چې دیموکراتیک نظام په افغانستان کې کار نه کوي. که دیموکراتیک سیستم کار کولای، په تېرو ۱۹ کالو کې به یې کړی وای. د افغانستان په ټولو انتخاباتو کې ستونزې وې. پارلماني انتخابات او د ولسمشرۍ انتخابات دواړه له تقلبونو څخه ډک وو. هېڅ کاندید هم دې ته چمتو نه وو چې نتایج قبول کړي. د انتخاباتو ګټونکي هغه څوک ول چې ډېرې پیسې او ډېر سیاسي ارتباطات او د هېوادونو په ځانګړې توګه د متحده ایالاتو باور یې درلود. په دغه سیستم کې بله ستونزه دا وه چې فساد په کې خپل اوج ته ورسېد. د تېرو ۱۹ کالو په ترڅ کې هغه خلک چې په حکومتي ادارو کې یې کار کاوه د ماڼیو او میلیونو ډالرو خاوندان شول، او هغه چې له حکومت نه بهر ول هغوی لا نور غریب شول. د دې حکومت بله ستونزه فقر او بې کاري وه. حکومت ونه توانېد چې د فقر او بې کارۍ د له منځه وړلو لپاره کار وکړي. افغانستان د نړۍ تر ټولو غریب هېواد شو. بله ستونزه دا وه چې حکومت فسق او فجور او فحشا عام کړلو په داسې حال کې چې افغانستان یو کلک اسلامي هېواد دی او خلک یې د داسې مسایلو په رابطه ډېر حساس دي، بلکې حکومت ونه توانېد چې د فحشا او نارواوو مخه ونیسي. نو یو شمېر خلک راپورته شول او د دغو ستونزو له امله یې د رژیم پر ضد وسلې پورته کړلې. چې رالنډه یې کړو، دې ته اړتیا ده چې سیستم بدل شي او داسې یو سیستم چې د افغانستان د خلکو قاطع اکثریت یې غواړي باید جوړ کړای شي، نه داسې یو سیستم چې په غرب کې جوړ شي او دلته راوړل شي چې تطبیق شي. دیموکراسي د غرب لپاره غوره سیستم دی، خو د افغانستان لپاره یو بشپړ
ځواب ورکړئ4 تبصره
مونږ باید هیله من واوسو خو په احتیاط سره. که څه هم چې د دواړو لوریو عملونه او چلند، په ځانګړې توګه د طالبانو چلند، د باور وړ نه دی، لاکن مونږ بیا هم هیله لرو چې په دې هېواد کې به سوله او امنیت راشي.
ځواب ورکړئ4 تبصره
سوله زموږ ټولو ارمات دی.
ځواب ورکړئ4 تبصره
زما نظر دا دی چې مونږ نشو کولی په طالبانو یا حکومت باندې اعتماد وکړو. طالبان د ګاونډیو هېوادونو هدفونه تعقیبوي، په داسې حال کې چې د کابل فاسده اداره کې فساد، اختلاس، لوټل، د غریبانو حقونو ته نه پاملرنه، زنا، لواطت، غلطي، فسق او فجورخپل اوج ته رسېدلي دي.
ځواب ورکړئ4 تبصره