![د سمنګان ولایت په کوز دره صوف ولسوالۍ کې خلک د غبرګولي په ۵مه د خوړو د نړۍ وال پروګرام (ډبلیو اېف پي) له خوا توزیع کېدونکې د مرستو کڅوړې ترلاسه کوي. [عکس اسماعیل سادات اخیستی دی]](/cnmi_st/images/2022/06/08/35681-a-739_416.webp)
کندوز -- ځایي چارواکي وايي، د خوړو نړۍ وال پروګرام (ډبلیو اېف پي) د سمنګان ولایت په کوز دره صوف ولسوالۍ کې شاوخوا ۱۵۰۰ اوسېدونکیو ته چې د لوږې له خطر سره مخامخ ول، خوراکي توکي ور وېشلي دي.
د سمنګان ولایت د کرنې اوبه لګولو او مالدارۍ ریاست ویاند فضل رحمان ساعي وویل، په مرستندویو کڅوړو کې ۳۷۳ ټنه اوړه، ۴۲ ټنه نخود، ۳ ټنه غوړي او نور خوراکي توکي شامل ول.
هغه وویل، « د غبرګولي په ۸مه هرې کورنۍ ۲۲۵ کیلوګرامه اوړه، ۲۸ کیلوګرامه نخود، ۲ کیلوګرامه مالګه، او نور خوراکي توکي ترلاسه کړل. د مرستو کڅوړې هغو کسانو ته ووېشل شوې چې د ډېرو کم وسه او بې وزلو خلکو په توګه په نښه شوي ول.»
نوموړي وویل، دا مرستې د ډبلیو اېف پي له خوا برابرې شوې وې او د هنګري د انټرچرچ ایډ موسسې له خوا د ولسوالۍ په ۲۸ محلي شوراګانو کې د یوې مفصلې سروې له لارې ګټه اخیستونکیو ته ور ووېشل شولې.
ساعي وویل، دا مرسته د دې لپاره کیږي چې د کورنیو او په ځانګړې توګه د هغو کورنیو څه ناڅه اقتصادی ستونزې کمې کړي چې په وروستیو میاشتو کې بشری او مالي زیانونه ور رسېدلي او اوس له سختې بې وزلۍ سره مخامخ دي.
بې وزلي او لوږه کمول
ډبلیو اېف پي د افغانستان لپاره د خپل وېب سایټ په لومړي مخ لیکلي، «۲۲.۸ میلیونه افغانان داسې په ګوته شوي چې د خوړو له سخت کموالي سره مخامخ دي.»
په یوه راپور کې چې د غوایي په ۱۹مه خپور شوی او ملګرو ملتونو یې ملاتړ کړی، راغلي چې شویو بشري مرستو په افغانستان کې په سخت ژمي کې د خوړو د کمښت په له منځه وړلو کې مرسته کړې، خو لوږه اوس هم په بې ساري کچه موجوده ده.
ډبلیو اېف پي هماغه ورځ په یوه اعلامیه کې وویل، «په داسې حال کې چې په افغانستان کې اوږده وچکالي او اقتصادي بحران لا هم د خلکو ژوند او د عوایدو سرچینې ګواښي، په افغانستان کې د ریکارډ په کچه لوږه موجوده ده.»
د ډبلیو اېف پي د اعلامیې په اساس، په افغانستان کې د ډبلیو اېف پي رییسې او استازې ماري ایلین مک ګروارتي وویل، «خوراکي مرسته او د عاجلو عایداتي سرچینو ملاتړ د افغانستان د خلکو د ژغورنې لاره ده. موږ په نړۍ کې د خوراکي توکو تر ټولو لوی بشري عملیات په میاشتو کې ترسره کړل او د ۱۴۰۰ د زمري میاشتې راهیسې له ۱۶ میلیونو څخه ډېرو خلکو سره مو مرستې وکړې.»
هغې وویل، «موږ له بزګرانو، د اوړو میلونو لرونکیو او ډوډۍ پخوونکیو سره کار کوو؛ ښځو ته روزنه ورکوو او کاري فرصتونه رامنځته کوو څو په دې توګه د محلي اقتصاد ملاتړ وکړو، ځکه چې د افغانستان خلک کاري فرصتونو ته ترجیح ورکوي، ښځې غواړي وکولی شي کار وکړي، او ټولې نجونې د دې مستحقې دي چې ښوونځیو ته لاړې شي.»
هغې زیاته کړه، «اقتصاد ته داسې لاره چاره برابرول چې په عادي توګه کار وکړي له بحران څخه د وتلو ډاډمنه لاره ده، که نه، په کوم ځای کې چې فصلونه نه کرل کیږي هلته به کړاوونه سر راپورته کړي.»
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د خوړو او زراعت موسسې (اېف ای او) استازي ریچارډ ترینچارډ هم د ډبلیو اېف پي په اعلامیه کې وویل چې، د افغانستان د خوراکي توکو د تأمین وضعیت اوس هم «وخیم» دی.
هغه وویل، «لکه څنګه چې د ځپل شويو زراعتي معیشتونو بیارغونې او د هېواد په بېلابېلو برخو کې کلیوالي او ښاري مارکېټونو سره د بزګرانو او کلیوالو ټولنو د بیا نښلولو اړتیا مهمه ده، دغسې بشري مرستې هم ډېرې مهمې دي.»
ریچارډ وویل، «که دا کارونه ونشي، له دې بحران څخه د وتلو بله لاره نشته.»
ژوند ژغورونکې مرسته
د ډبلیو اېف پي د مرستو ترلاسه کوونکیو د خوراکي توکو د وېش له امله د دغې ادارې ستاینه وکړه او له نورو مرستندویو موسساتو څخه یې وغوښتل چې کاري فرصتونه برابر کړي څو هغوی وکولی شي چې کار وکړي او د خپلو کورنیو لپاره نفقه وګټي.
د کوز دره صوف ولسوالۍ د چار نورک کلي یوه اوسېدونکي نصرت الله چې ۵۵ کاله عمر لري، وویل، «ما دومره مرسته ترلاسه کړه چې زما شپږ کسیزه کورنۍ کولی شي تر یوې میاشتې پورې پرې ژوندۍ پاتې شي.»
هغه وویل، «د بشردوستو موسساتو له خوا وړاندې شوې مرسته پر وخت او مؤثره وه. اکثرو کورنیو د خوراک لپاره هېڅ نه لرل، او که دغه ډول مرسته نه وای برابره شوې، هغوی به له لوږې سره مخامخ شوي وای.»
هغه زیاته کړه، «خلکو د هر بل وخت په پرتله ډېر مرستې ته اړتیا لرله ځکه چې اکثر زاړه او واړه له لوږې څخه د مرګ خطر سره مخامخ دي.»
د ادم تاش کلي یوه مزدورکار محمد عمر چې ۴۳ کاله عمر لري، وویل، د خوراکي توکو مرسته د هغه د کورنۍ لپاره ضروري وه.
هغه وویل، «زما بچیانو په تېرو څو میاشتو کې صحیح خواړه نه وو خوړلي. د دغو میاشتو په ترڅ کې، ما کولی شوای یواځې دومره څه وګټم چې د هغوی لپاره پرې یواځې ډوډۍ واخلم.»
هغه وویل، «ځینې وختونه موږ مجبور وو چې د ورځې د درې وختونو پرځای دوه وخته خوراک وکړو. که زه څه وظیفه پیدا نه کړم، زما ماشومان به له لوږې ومري.»
د سمنګان ولایت یوه اوسېدونکي عبدالمنان ابراهیمي وویل، د تېرو ۱۰ میاشتو په ترڅ کې په افغانستان کې فقر او بې کاري ډېر زیات شوي دي.
هغه وویل، «د اقتصادي ننګونو د ژوروالي په پام کې نیولو سره، د نړۍ والې ټولنې او خیریه ادارو له خوا د جنګ او ناامنۍ په وسیله ځپل شویو افغانانو سره شوې مرسته ډېره مهمه او ضروري ده.»
نوموړي وویل، خو د مرستو وېش کافي نه دی.
هغه وویل، «موږ غواړو چې په خوراکي او غیر خوراکي مرستو سربېره، دا موسسات د افغانانو لپاره د کاري فرصتونو د برابرولو په هکله غور وکړي.»
ابراهیمي وویل، «څومره چې له افغانانو سره ډېره مرسته او همکاري کیږي، هومره به د هغوی ټولنیزې ستونزې او ننګونې کمې شي.»
ملګري ملتونه او یا هم یوه بهرنۍ موسسه او همدارنګه ډبلیو اېف پي کولی شي په یوه پروګرام کې برخه واخلي او د داسې موادو د ورکولو پر ځای چې د یو چا ورځنۍ اړتیاوې نشي پوره کولی، دوی کولی شي په ګډه یو داسې پروګرام پیل کړي چې بې وزلو خلکو ته مالي مرستې ورکول شي. مثلاً، دوی کولی شي د کورنۍ د مشر لپاره کراچۍ او ځینې توکي واخلي، هغوی په کراچۍ کار وکړي او خپلې ورځني اړتیاوې پرې پوره کړي. په دې توګه، هغه به له کراچۍ څخه د خپلې کورنۍ لپاره خواړه برابر کړي. که کومه بهرنۍ موسسه دا کار پیل کړي، شاید بریالی شي. که یو څوک لس زره افغانۍ ولري او د کراچۍ کار پرې پیل کړي، کولی شي چې د ورځې له ۲۰۰ څخه تر ۳۰۰ او ان ۴۰۰ افغانیو پوره ګټه پرې وکړي. که چیرې موسسې دا کار پیل کړي ډیرې ګټې به ولري. یوه کورنۍ به دایمي ژوند ولري او وبه کړای شي چې په دوامداره توګه د خپلې کورنۍ لپاره ډوډۍ پیدا کړي. دا د بازار لپاره ضروري نه دي. په کلیو او ولسوالیو کې به د لاسي صنایعو په وسیله کار وشي او ښايي بې وزله خلک له دایمي فقر څخه خلاص شي. حقیقت دا دی چې کله تاسو دغو بې وزلو خلکو ته د خوراکي توکو یوه بسته ولیږئ، شاید هغه مرستې لس ورځې دوام ونه کړي. ۱۰ ورځې وروسته به هغه پای ته ورسیږي. د دې پروګرام یوه ګټه دا ده، چې که یوه بهرنۍ موسسه کار پیل کړي، کلیوال خلک به بازار ته مخه کړي، او وبه کولی شي چې په بازار کې نور کارونه ترسره کړي. د کلیوالو خلکو لپاره دا ستونزمنه ده چې کار پیل کړي. یوځل چې د یوې ادارې له لارې د بې وزلو خلکو لپاره کاري چاپیریال برابر شي، دوی کولی شي نورو ته هم کار ومومي. دا زما شخصي نظر دی. زه هیله لرم چې زما پیغام د سلام ټایمز ورځپاڼې له لارې بهرنیو ادارو ته ورسیږي.
ځواب ورکړئ3 تبصره
زه له ښاغلي ابراهیمي سره موافق یم، موږ باید دایمي حل لارې ولټوو ترڅو دا ستونزې په دایمي توګه حل شي. یو مشهور متل دی چې وایي، د دې پر ځای چې خلکو ته کبان ورکړئ، د کبانو نیولو چل ور وښیئ. څو ورځې وړاندې مې په یوه خبري وېبپاڼه کې ولوستل چې د خوړو نړیوال پروګرام (ډبلیو اېف پي) په یوه ټوېټ کې ویلي چې په راتلونکې میاشت کې به په افغانستان کې ۱۸ میلیونه خلک بېړنیو خوراکي توکو او مرستو ته اړتیا ولري. همدارنګه، دې موسسې ویلي چې په افغانستان کې له ۱۸ میلیونو وګړو څخه د ۸ میلیونو وګړو د مرستې لپاره پیسو ته اړتیا لري. ډبلیو اېف پي ټینګار کړی چې دغه اداره د وږو خلکو له یوې ډلې څخه خوراکي توکي کموي چې بلې ډلې ته یې ورسوي. وروسته له هغه چې طالبان پر افغانستان واکمن شول، په هېواد کې بې وزلي مخ په زیاتېدلو او پراخېدلو ده. په انګلستان کې میشته غیر انتفاعي موسسې د ماشومانو د ژغورنې سازمان یو راپور هم ښيي چې په افغانستان کې شاوخوا لس میلیونه ماشومان له لوږې سره مخ دي. دغه سازمان د افغان ماشومانو د ژغورلو لپاره د فوري خوراکي مرستو غوښتنه کړې او زیاته کړې یې ده چې یوازې مرستې په هېواد کې د لوږې تر ټولو ناوړه بحران ته د رسیدو لپاره کافي نه دي. نو که د خوراک نړيوال پروګرام د اړتيا وړ پيسې ترلاسه نه کړي نو د خلکو حالت به څه وي؟
ځواب ورکړئ3 تبصره
که څه هم افغانان بشردوستانه مرستو ته جدي اړتیا لري او موږ باید د نړیوال خوراکي پروګرام او نورو مرستندویانو د پر وخت اقدام مننه وکړو، خو باید ووایو چې دا مرستې د افغانانو د ستونزو دایمي حل نه شي کېدای. دا مرستې به څومره دوام وکړي او د څو کلونو لپاره به مرستندوی هیوادونه او موسسې د دې پروژو تمویل ته دوام ورکړي؟ زه فکر نه کوم چې دا مرستندویه موسسې او ادارې به کافي مالي سرچینې ولري چې دا ډول پروژې پلي کړي او په راتلونکي ژمي کې به ګټه اخیستونکو ته مرستې چمتو کړي. له همدې امله، ضروري ده چې تمویلوونکې موسسې کوچنیو سوداګریو ته په وده کولو سره په دوامداره حلونو باندې تمرکز وکړي چې له کم وسه خلکو سره د ثابت عاید په برخه کې مرسته وکړي، په دې توګه به له یوې خوا تمویل کونکې موسسې د مالي او لوژستیکي خنډونو سره مخ نشي او بلې خوا ته به خلک په خپله روزي وګټي او له دایمي اړتیا څخه به خلاص شي.
ځواب ورکړئ3 تبصره