القاعدې سره تړلې ډلېجماعت نصرت الاسلام والمسلمین (جناو)په ساحل سیمه کې د زده کړو د ویجاړولو لپاره په منظم ډول کمپاین پیل کړی، لسګونه ښوونځي یې سوځولي او تړلي دي.
د سیمه ایزو راپورونو له مخې، پر زده کړو برید، چې په مالي، بورکینا فاسو او نایجر کې د جناو په پراخېدلو سره مخ ته راځي، یواځې په شمالي بورکینا فاسو کې په سلګونو ښوونځي تړلي دي.
د زده کړو پر وړاندې د جناو برید په زرګونو ماشومان د زده کړو له اساسي حق څخه محروموي، او په ورته وخت کې په کلیوالو سیمو کې د حکومت نفوذ کمزوری کوي، او په سیمه ییزو ټولنو باندې د تسلط لپاره خپله ستراتیژي پراخوي.
په جرمني کې مېشت د سیاسي چارو تحلیلګر محمد علي عطایي وویل، «القاعده ښوونځي تړي او ښوونکي ګواښي څو د ټولنې فکري فضا تیارو ته ور ټېل وي،»
هغه وویل، «د هغوی لپاره، هغه څوک چې لوستل کوي، فکر کوي او پوښتنې کوي یو ګواښ دی.»
د تعلیمي ادارو په نښه کول یو داسې محاسبه شوی پوهاوی منعکسوي چې پوهه د افراطیت تر ټولو غټ دښمن دی او دا ثابتوي چې پوه خلک افراطیت ته د استخدام د هڅو پر وړاندې ډېر مقاومت لري.
دا د ځواک د جوړښتونو، قانوني چوکاټونو او تعلیمي فرصتونو د لیرې کولو لپاره د ستراتیژۍ یوه برخه ده چې ممکن د افراطي ایډیالوژۍ لپاره بدیلونه چمتو کړي.
عطایي وویل، «افراطیان، په ځانګړي توګه هغه کسان چې له القاعدې سره تړاو لري، تل د خلاوو؛ د ځواک خلا، قانوني خلا، او په ځانګړي توګه تعلیمي خلا د رامنځته کولو هڅه کوي،»
هغه وویل، «هغوی پوهیږي چې کولی شي د ناپوهۍ او نا نهیلۍ په چاپیریال کې په ډېره مؤثره توګه کسان استخدام کړي.»
په راتلونکي باندې برید
عطايي وویل، «د ترهګرو هدف دا دی چې داسې یو نسل راپورته کړي چې اطاعت کوونکی وي، انتقادي فکر نه لري، او د تاوتریخوالي ایډیالوژۍ منلو ته چمتو وي. له همدې امله، په تعلیم باندې برید په اصل کې د یوه ملت په راتلونکي باندې برید دی.»
په انقره کې مېشت د سیاسي چارو شنونکي سید منصور صمدي وویل، «دا ډلې په شعوري ډول ښوونځي تړي او زده کړې بندوي څو دولتي ادارې کمزورې کړي او ټولنه له دننه څخه له منځه یوسي،»
هغه وویل، «دا نه یواځې د ښوونکو پر وړاندې بلکې د پرمختګ د روح پر وړاندې یوه ساکته خوله جګړه ده،»
په ټوله سیمه کې دیني عالمان د جناو کړنې د اسلامي اصولو پر وړاندې خیانت ګڼي، او استدلال کوي چې په سیستماتیک ډول د ښوونځیو سیستماتیک ویجاړول د زده کړو او فکري پرمختګ په اړه د عقیدې ټینګار سره مخالفت کوي.
د مزار شریف دیني عالم مولوي محی الدین یعقوبي سلام ټایمز ته وویل، «کله چې د القاعدې په څېر ډلې د تاوتریخوالي هدفونو د توجیه کولو لپاره د اسلام له نوم څخه ګټه پورته کوي، هغوی د عقیدې د ریښتینې روح پر وړاندې خیانت کوي،»
هغه وویل، «هغوی بې ګناه ځوانان د تحریف شويو تعبیرونو په وسیله غولوي او د وینې تویېدا د توجیه کولو لپاره له مذهبي مفاهیمو څخه کار استفاده کوي،»
یعقوبي وویل، «له همدې امله دا زموږ، دیني عالمانو، مسؤلیت دی چې په خلکو کې پوهاوی زیات کړو او اسلام د افراطیت له منګولو څخه وژغورو.»
په کابل کې مېشت دیني عالم مولوي عبادالله ارسلايي سلام ټایمز ته وویل، «اسلام هېڅکله اجازه نه ورکوي چې ښوونځي وسوځول شي یا خلک یوازې د عقایدو د اختلاف له امله ووژل شي،»
هغه وویل، «موږ باید د ریښتیني دین غږ واوسو او اجازه ورنه کړو چې د اسلام انځور په وینو او تاوتریخوالي رنګ شي.»
