د ایران له خوا د افغان ماشومانو را اېستنې د هرات د چارواکو غوسه راوپارولې ده

هرات -- ایرانی رژیم په جبري توګه افغان ماشومان د هغوی له کورنیو څخه جلا کوي، راټولوي او بیا یې یواځې افغانستان ته رالېږي.

په هرات کې افغان چارواکي وایي، ایراني مقامات د ښځو او ماشومانو په ګډون هر افغان ماشوم، چې رسمي اسناد ورسره نه وي، نیسي او په سملاسي توګه یې د هغوی له خپلوانو سره له تماس نیولو څخه پرته له خپل هېواد څخه راباسي.

د هرات ولایت د کډوالو او راستنېدونکو د چارو رییس احمد جاوېد نادم وویل، هره ورځ شاوخوا ۱۰ ماشومان چې ایراني ځواکونو د هغوی له کورنیو څخه جلا کړي د اسلام کلا د بندر له لارې هرات ته راستنېږي.‌

هغه زیاته کړه، د تېر یوه کال په ترڅ کې، ایراني حکومت له ۲۵۰۰ څخه ډېر افغان کډوال د هغوی د سرپرستانو له حضور څخه پرته په پوله افغانستان ته را اړولي دي.

هغه وویل، «دا چې دغه ماشومان اکثر په افغانستان کې کورنۍ نه لري، هغوی له جدي ستونزو سره مخامخ شوي دي.‌ افغان حکومت د دغو ماشومانو له ډلې څخه په لسګونو کسان په سرپناوو کې تر هغه وخته ساتي چې خپلوان یې معلوم شي.»

هغه زیاته کړه، «هغه ماشومان چې ایراني نظامیانو له خپل هېواد څخه را اېستلي له اروایي ستونزو سره مخامخ شوي دي. د اسلام کلا په بندر کې داسې حقوقي مشاورین موجود دي چې له دغو ماشومانو سره مرسته کوي. د کډوالو او راستنېدونکو د چارو ریاست را اېستل شوي ماشومان له اسلام کلا بندر څخه هرات ښار ته را انتقالوي او هغوی ته خواړه او جامې ورکوي.»

نادم وویل، له ایران څخه را اېستل شوي ماشومان د ۱۰ او ۱۷ کالونو تر منځ عمرونه لري.‌

په هرات ښار کې د سیاسي چارو یوه شنونکي عبدالقادر کامل وویل، د ایراني حکومت له خوا د افغان ماشومانو نیول او را اېستل غیرانساني او غیر مذهبي کار دی.

هغه زیاته کړه، د ایراني ځواکونو له خو دا د تاوتریخوالي عملونه د ښه ګاونډیتوب له اخلاقو، نړۍ والو بشري قوانینو او د بشري حقونو له منل شویو کنوانسیونونو څخه سرغړونې دي.‌

ظلم او تاوتریخوالی

یوه شپه، ایراني پولیسو ۱۴ کلن ګل احمد په یوه شاړ حمام کې یواځې بند کړی وو او ډوډۍ یې هم نه وه ورکړې.

احمد وویل، هغه په مشهد کې له خپل کور څخه بهر راوتلی وو چې ډوډۍ واخلي چې پولیسو ونیو او د هغه د کورنۍ له خبرولو څخه پرته یې را واېست.

احمد وویل، «د شپې ۸ بجې وې چې زه پولیسو ونیولم او په یوه شاړ حمام کې یې واچولم.»

هغه وویل، «په ورپسې سهار، پولیسو یو شمېر نور ماشومان او زه یوه ځای ته چې هلته هغوی کډوال راټولوي وېوړو... څو ورځې وروسته، ایراني امنیتي ځواکونو موږ د سفېد سنګ کمپ ته بوتلو چې هلته موږ دوه شپې پاتې شوو او بیا یې اسلام کلا بندر ته راوستلو او له خپل هېواد څخه یې را واېستلو.»

احمد زیاته کړه، «موږ سخت ډار شوي وو ځکه چې پولیسو موږ ټول په کمپ کې وهلو. هغوی په ماشومانو، زړو یا ښځو باندې هېڅ رحم نه کاوه، او د لرګیو او کېبلونو په وسیله به یې وهل.»

محمد چې ۱۵ کاله عمر لري ایراني پولیسو په زاهدان کې نیولی او د هغه د کورنۍ له خبرولو څخه پرته یې افغانستان ته را اېستلی دی.

محمد وویل، «یوه ورځ زه د پولیسو په ګزمه وربرابر شوم، او کله مې چې د تېښتې هڅه وکړه هغوی ډزې راباندې وکړې. موږ څو کسان ټپیان شوو او پولیسو ونیولو.»

هغه زیاته کړه، پولیسو ټول ماشومان په یوه ګډوډ، خراب ځای کې ساتلي وو او اوبه او خواړه یې نه ورکول.

هغه وویل، «ایراني پولیسو زموږ له هر کس څخه ۴۵۰۰۰ تومان (۸۲۰ افغانۍ یا ۱۱ ډالر) واخیستل، او بیا یې په زاهدان ښار کې ساربان کمپ ته ولېږلو او هلته یې بیا رانه په زور سره پیسې واخیستلې.»

محمد زیاته کړه، «ایراني امنیتي ځواکونو به په کمپونو او په لاره دواړو کې کډوال په سوکانو او د لرګیو او د توپکو په کونداغونو باندې وهل.»

هغه وویل، «کله چې موږ د افغانستان سرحد ته راورسېدو، له موږ سره هېڅ څه [پیسې] پاتې نه وې او ایراني پولیسو هر څه رانه لوټلي وو. وروسته له هغه چې موږ افغانستان ته راننوتلو، افغان حکومت موږ ته خواړه او پیسې راکړې او بیا یې یوه کمپ ته ولېږلو چې هلته یې خواړه او جامې راکړې.»

غیرانساني کارونه

په هرات ولایت کې مقاماتو د ایراني نظامیانو له خوا له کورنیو څخه د ماشومانو جلا کول او د هغوی د کورنیو نه خبرول وغندل او دا کار یې له بشري پرنسیپونو څخه سرغړونه وبلله.

د هرات د والي ویاند جېلاني فرهاد وویل، «د ایران له خوا د کورنیو له خبرولو څخه پرته د افغان ماشومانو را اېستل له نړۍ والو کنوانسیونونو او د افغانستان او ایران تر منځ له دوه اړخیزو موافقو څخه سرغړونه ده.»

هغه وویل، افغان حکومت له ایراني حکومت څخه تمه لري چې د دواړو هېوادونو تر منځ دوه اړخیزې هوکړې مراعت کړي او له سرپرستانو څخه پرته د ښځو او ماشومانو را اېستل ودروي.

فرهاد زیاته کړه، «هغه ماشومان چې ایران یې افغانستان ته را اړوي له جدي ننګونو سره مخامخ کیږي ځکه چې هغوی له چاپېریال سره بلد نه دي او دلته کورنۍ نه لري.»

هغه وویل، «په دې سربېره چې پخپله ماشومان له ډېرو ستونزو سره مخامخ کیږي، هغه حکومتي ادارې چې د ماشومانو د ملاتړ په برخه کې کار کوي ګڼې ننګونې لري ځکه چې هغوی نشي کولی چې د دغو ماشومانو او تنکیو ځوانانو کورنۍ پیدا کړي.»

فرهاد وویل، «موږ دا مسئله په کابل کې له اړوندو چارواکو سره شریکه کړې، او هیله لروو چې هغه به د دپلوماتیکو چینلونو له لارې حل شي او د ایران حکومت به دې ته متوجه شي چې له افغان حکومت سره دوه اړخیزې هوکړې مراعت کړي.»