افغانانو د ۴۰۰ طالب بندیانو د برخلیک ټاکنې لپاره لویه جرګه پیل کړه

کابل -- په زرګونو افغانانو د جمعې په ورځ /د زمري ۱۷مه/ په کابل کې یوه درې ورځنۍ غونډه پیل کړه څو په دې هکله پرېکړه وکړي چې آیا هغه ۴۰۰ طالب زندانیان چې ډېر یې په داسې بریدونو کې ښکېل دي چې په لسګونو افغانان او بهرنیان یې وژلي دي، خوشې کړي.‌

د بندیانو برخلیک د جنګ د دواړو لوریو تر منځ د سولې د خبرو د پیلولو لپاره یو غټ خنډ دی.‌ دواړو لوریو ژمنه کړې چې د خبرو له پيلېدلو څخه مخکې د بندیانو تبادله بشپړه کړي.‌

کابل وار له مخه نږدې ۵۰۰۰ طالب بندیان خوشې کړي دي، خو چارواکي زړه نازړه دي چې هغه وروستي ۴۰۰ شاوخوا بندیان چې طالبان یې غوښتنه کوي، خوشې کړي که نه، او وایي چې د هغوی خوشې کول «ډېر خطرناک» دي.

ولسمشر اشرف غني د کابل پولیتخنیک پوهنتون کې د لویې جرګې د پرانستلو په مراسمو کې وویل، «طالبانو وویل چې که دا ۴۰۰ کسان ورخوشې شي، په درې ورځو کې دننه به مستقیمې خبرې پيل شي.»

هغه وویل، «که هغوی خوشې نه کړای شي، نه یواځې دا چې هغوی به جنګ ته دوام ورکړي، بلکې زیات به یې هم کړي، خو دا ناشونې وه چې هغوی له ولس سره له مشورې څخه پرته خوشې کړای شي.»

د لویې جرګې د ترسره کوونکي کمېسیون رییس معصوم ستانکزي وویل، په دې درې ورځنۍ جرګه کې شاوخوا ۳۲۰۰ استازي برخه اخلي.‌

تمه ده چې هغوی د یکشنبې په ورځ /د زمري ۱۹مه/ پرېکړه وکړي، خو د هغوی پرېکړه لازم الاجرأ نه ده. پخواني حکومت یو ځل د جرګې سپارښتنه رد کړې وه.‌

طالبانو د زمري په ۱۷مه دغه جرګه رد کړه او ویې ویل چې هغه د ولس استازیتوب نه کوي.‌

د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر مایک پمپیو د جرګې د لومړۍ ناستې له پيلېدلو څخه مخکې په یوه اعلامیه کې وویل، «موږ پوهېږو چې خلک نه غواړي دغه بندیان خوشې شي.»

هغه وویل، «خو دغه سخت کار به داسې یوې مهمې نتیجې ته لاره هواره کړي چې افغانان او د افغانستان دوستان یې له اوږدې مودې راهیسې انتظار کوي: د تاوتریخوالي کمول او داسې مستقیمې خبرې چې د سولې هوکړې او د جګړې پای ته رسولو ته لاره هواروي.»

پمپیو ژمنه وکړه چې متحده ایالات به طالبان خپلو ژمنو باندې ټینګ کړي چې د سولې د خبرو له پیلېدلو څخه مخکې تاوتریخوالی کم کړي او له افغانستان سره ملاتړ ته به دوام ورکړي.‌

هغه وویل، «موږ تیار یو چې هغو سیمو ته د متحده ایالاتو د پرمختیایي پروګرامونو د غځولو په ګډون چې پخوا ورته خدمت نه دی شوی، د یوه سوله ییز حل ملاتړ وکړو.»

جدي سرغړونې

د طالب بندیانو د یوه رسمي لست په اساس، اکثر بندیان په جدي سرغړونو باندې تورن دي چې له ۱۵۰ څخه ډېر یې د اعدام په سزا محکوم دي.

همدارنګه، په لست کې د ۴۴ یاغیانو داسې یوه ډله هم شته چې په «لوړه سویه» بریدونو کې د رول لرلو له امله د ځانګړې اندېښنې وړ دي.

په هغوی کې پنځه داسې یاغیان دي چې په ۱۳۹۷ کې په کابل کې په انټرکانټیننټل هوټل باندې برید سره تړاو لري. په هغه برید کې د ۱۴ بهرنیانو په ګډون ۴۰ کسان وژل شوي وو.‌

په لست کې یو داسې طالب اورپکی هم شامل دی چې د ۱۳۹۶ د غبرګولي په میاشت کې په کابل کې د جرمني سفارت سره نږدې ستر لارۍ بمي برید کې ښکېل وو.‌د دې تر څنګ، د اردو یو پخوانی افسر هم په کې دی چې په ۱۳۹۱ کې یې په یوه داخلي برید کې پنځه فرانسوي عسکر وژلي او ۱۳ نور ټپیان کړي وو.‌

د بندیانو د لست له مخې، طالبان د یوه داسې یاغي د خلاصون غوښتنه کوي چې په ۱۳۹۷ کې یې د G4S په نامه برتانوي امنیتي شرکت پر ضد برید کې لاس درلود او ګڼ نور داسې اورپکي چې د امریکایي عسکرو په وژنه کې ښکېل ول.‌

د دغو ۴۰۰ کسانو په ډله کې دوه داسې اورپکی شته چې په ۱۳۹۴ کې په کابل کې د ناټو د یوه کاروان په نښه کولو کې ښکېل وو او د درې امریکایانو په ګډون ۱۲ کسان یې ووژل.‌

د لست دوه نور کسان په ۱۳۸۲ کې د ملګرو ملتونو د کډوالو د یوې کارکوونکې بیتینا ګایزلارډ د وژنې په تور بندي شوي دي.‌

یوه لویدیځ چارواکي چې له دغې قضیې څخه خبر وو د نوم نه ښودلو په شرط ای اېف پي ته وویل، «واقعا ځینې داسې بندیان شته چې خلک نه غواړي چې هغوی خوشې کړای شي، او اکثر یې ځکه چې هغوی د ایتلاف د عسکرو او وګړو په وژنه کې ښکېل ول.»

روان جنګ

د بندیانو تبادله د سولې د خبرو په لاره کې یواځینی خنډ نه دی.‌

طالبانو او حکومتي ځواکونو د زمري له ۱۰ څخه د زمري تر ۱۲مې پورې د اختر په مناسبت په یو درې ورځني اوربند توافق وکړ.

خو جنګ د چارشنبې په ورځ /د زمري ۱۵مه/ هغه وخت بیا پیل شو چې طالبانو په غزني ولایت کې په حکومتي ځواکونو باندې برید وکړ. دا لومړی ځل مخامخ جنګ وو چې مقاماتو تایید کړه چې د اوربند له پای ته رسېدلو څخه وروسته وشو.‌

د دفاع وزارت ویاند فواد امان وویل، په دو نښتو کې ۱۰ تنه یاغیان ووژل شول.

هغه ای اېف پي ته وویل، «د هغوی بریدونه په شا وتمبول شول او تلفات ور واوښتل.»

د غزني د والي ویاند وحیدالله جمعه زاده د دواړو نښتو پېښېدل تایید کړل.‌

په یوه جنګ کې چې د غزني ښار سره نژدې وشو، افغان ځواکونو هغه وخت د هوایي برید غوښتنه وکړه چې طالب جنګیالیو د اردو په یوه بېس باندې چې خواوشا ۳۰۰ حکومتي عسکر په کې وو، برید وکړ.

یوه بله اندېښنه دا ده چې، طالبان له القاعدې سره نژدې اړیکې لري. تحلیلګران او چارواکي وایي چې دا له متحده ایالاتو سره د طالبانو د سولې له تړون څخه سرغړونه ده او ښیي چې هغوی د بین الافغاني خبرو د ترسره کولو اود جګړې د پای ته رسولو په برخه کې ریښتني نه دي.