د سلیماني اروا اوس هم له ایراني ملېشو سره یوځای شوي افغان ځوانان ځوروي

کابل -- د ایراني قوماندان قاسم سلیماني د مړینې د لومړي تلین په رارسېدلو سره، د هغه میراث په ایران کې د بې وزلو افغان کډوالو ځورولو ته دوام ورکوي.

د ایران د اسلامي انقلاب ګارد د قدس ځواک پخوانی مشر سلیماني د مرغومي په ۱۳مه په بغداد کې د امریکا د یوې بې پیلوټه الوتکې په برید کې ووژل شو، خو فاطمیون لوا چې یوه ایران پلوه ملېشه ده او هغه جوړه کړې ده اوس هم موجوده ده، د سوریې او د نیابتي جنګونو نورو لومړیو کرښو ته اندک روزل شوي، لږ تجهیز شوي افغان جنګیالي د جګړې لپاره استوي.

شواهد ښیي چې فاطمیون له هغو بې وزله افغانانو څخه استفاده کوي چې د خپلو کورنیو د مالي ملاتړ لپاره د ناچارۍ له امله په ایران کې کار کوي، او اوس کتونکي وایي چې دغه ملېشه د افغانستان او سیمې لپاره یو جدي ګواښ ګرځېدلې ده.

که څه هم چې د ایران د اسلامي‌ انقلاب ګارد د فاطمیون د تلفاتو شمېرې نه ښیي، لاکن ښایي په زرګونو افغان کډوال د تهران په ګټه د نیابتي جنګونو په ترڅ کې مړه شوي وي.‌

په واشنګټن ډي سي کې د ایران د اسلامي انقلاب ګارد څارونکي علي الفوني د کب په میاشت کې ازادۍ رادېو ته وویل، دهغه د معلوماتو په اساس، د ۱۳۹۱ له مرغومي څخه د ۱۳۹۸ تر وږي پورې، شاوخوا ۹۱۷ افغان وګړي په سوریه کې وژل شوي دي.

ډېر افغان جنګیالي په هغو میاشتنیو تنخاګانو سربېره چې هغوی یې د ملېشې د غړو په توګه ترلاسه کوي، د ایران د تابعیت، امتیازاتو او د هغوی کورنیو ته د میاشتنیو تادیاتو د وعدو په بدل کې له فاطمیون لوا سره یوځای کیږي.‌

د فاطمیون پخوانیو جنګیالیو او د فاطمیون د وژل شویو غړو خپلوانو شکایت کړی دی چې دغه غوړې وعدې ډېرې کمې ریښتیا راوځي.

په هرات کې د سیاسي چارو یوه شنونکي عبدالقادر کامل وویل، «ایراني چارواکي په فاطمیون کې د افغان ځوانانو استخدام ته دوام ورکوي، او دغو ځوانانو د خپلې نهیلۍ له امله ثابته کړې ده چې د تهران لپاره یو ګټور بشري ځواک دی.»

هغه زیاته کړه، «د ایران حکومت غواړي چې فاطمیون د یوه جنګیالي ځواک په توګه وساتي او له هغوی څخه په هرو هغو هېوادونو کې چې ورته اړتیا پیدا کوي د جنګي ځواک په توګه کار واخلي. له دې امله، د فاطمیون د غړو استخدام او روزنه نه ده درول شوي.»

ښايي فاطمیون ژر د خپلو غړو په هېواد کې جنګ پیل کړي، نه یواځې په سوریه کې.

کامل وویل، د ایران رژیم غواړي چې له فاطمیون څخه په افغانستان کې د امریکایي ګټو د مخالفت په لاره کې کار واخلي او په افغانستان کې خپل سیاسي او استخباراتي نفوذ پراخ کړي.

په حقیقت کې، د ایران د بهرنیو چارو وزیر جواد ظریف د لیندۍ په ۲۹مه له یوه محلي افغان تلویزیوني چینل سره په یوه مرکه کې وویل، فاطمیون «غوره ځواکونه دي چې که افغان حکومت وغواړي کولی شي چې استفاده ترې وکړي.»

"په کابل کې د پوځي چارو یوه شنونکي یوسف امین ځاځي د وري په میاشت کې د فاطمیون لپاره یوه ممکن راتلونکي ماموریت ته په اشارې سره، وویل، افغانان اوس هم اندېښمن دي چې ښایي له افغانستان څخه د نړۍ والو ایتلافی ځواکونو په وتلو سره ایران په افغانستان کې ګډوډي رامنځته کړي.‌

د ماشومو جنګیالیو استخدامول

له ایران څخه خپل هېواد ته راستانه شوي افغانان د هغو کډوالو په هکله خپلې کیسې شریکوي چې د فاطمیون د غړو په توګه یې نومونه لیکلي وو.‌

د هلمند ولایت یوه اوسېدونکي محمد ادریس چې په وروستیو کې له ایران څخه را اېستل شوی دی، وویل، د ایران په یزد ولایت کې د فاطمیون د استخدام یو مرکز ځوان افغانان هڅوي ترڅو له ملېشې سره یوځای شي.

هغه وویل، «ایراني ځواکونه له افغان ځوانانو سره د استوګنې د جواز او په ایران کې د استوګنې د ځای وعده کوي. همدارنګه هغوی وعده کوي چې که دغه ځوانان په سوریه کې جنګ ته لاړ شي، هغوی به یې له کورنیو سره د تل لپاره مرسته کوي.»

ادریس وویل، دغه په سختۍ سره ترلاسه کېدونکی د استوګنې جواز ویل کیږي چې د فاطمیون جنګیالیو ته په سوریه کې له درې میاشتې خدمت کولو څخه وروسته ورکول کیږي

هغه زیاته کړه، اسلامي انقلاب ګارد ژمنه کوي چې که د ملېشې غړي په جنګ کې ووژل شي نو هغوی به په سوریه کې خښ کړل شي.

هغه زیاته کړه، «یو ځوان سړی چې له ما سره یې کار کاوه په سوریه کې جنګ ته لاړ، خو هېڅکله هم بېرته رانه غی. ایراني چارواکو له مانه غوښتنه وکړه چې په سوریه کې جنګ ته لاړ شم، خو ما رد کړه.»

محمد سردار چې ۱۵ کاله عمر لري د بامیان ولایت اوسېدونکی دی. له ایران څخه د هغه له وروستۍ را اېستل کېدنې راهیسې، هغه په هرات ښار کې د ملګرو ملتونو د کډوالو په کمپ کې ژوند کوي.

له نېکه مرغه چې د هغه ورور له فاطمیون سره د دوو خطرناکو دورو کار څخه هم ژوندی پاتې ده خو اسلامي انقلاب ګارد له هغه سره خپلې کړې وعدې پوره نه کړې.

محمد د لیندۍ په ۲۶مه وویل، تېر کال د هغه ورور چې هغه وخت یې ۱۶ کاله عمر درلود، سوریې ته د جنګ لپاره لاړ او درې میاشتې وروسته ایران ته راستون شو.

سردار زیاته کړه، «څو میاشتې مخکې، زما ورور حسین بیا په سوریه کې جنګ ته ولېږل شو او دوه میاشتې وروسته بېرته راستون شو. اوس هغه د ایران په قم کې ژوند کوي.»

هغه زیاته کړه، «سره له دې چې د ایران حکومت زما له ورور سره وعده کړې وه چې هغه ته به په سوریه کې د خدمت کولو په بدل کې کور، د هغه ټولې کورنۍ ته په ایران کې د استوګنې جوازونه او ډېرې پیسې ورکړي، لاکن هغه ته یې یواځې یو موقت د استوګنې جواز ورکړ او نور هېڅ. سره له دې چې د ایران حکومت وویل چې هغوی به د هغه کورنۍ له ایران څخه راونه باسي، لاکن زه یې راواېستلم.»

سردار وویل، هغه کسان چې غواړي په فاطمیون کې خدمت وکړي لومړی د ۴۵ ورځو په مخه د پوځي روزنې لپاره تهران ته بوول کیږي او بیا سوریې ته لېږل کیږي.

د فاطمیون د لیکو د ډکولو لپاره، ایراني چارواکي وخت په وخت د کډوالۍ له قانون څخه د سرغړونې په ګډون په بېلابېلو تورونو بې اسنادو افغان کډوال نیسي.‌ د عبداللطیف په نامه یوه تازه را اېستل شوي کس چې اوس په هرات ښار کې ژوند کوي، وویل، هغوی د ۱ میلیارد ایراني ریالو (د تور بازار په نرخ د تقریبا ۴۲۸۱ ډالرو) جریمه غواړي چې هېڅ افغان کډوال یې نشي ورکولی.

لطیف وویل، مقامات هغو افغانانو ته چې دومره پیسې نه لري -- اصلا ټولو ته -- د ۲۵ کالونو زندان یا په سوریه کې د جنګ کولو لارې مخې ته ږدي.‌

د بشریت پر ضد جنایت

په هرات ولایت کې د افغانستان د بشري حقونو د خپلواک کمېسیون د سیمه ییز دفتر رییس میرویس امیني وویل، جنګ ته د ماشومانو لېږل د ملګرو ملتونو د ماشومانو د حقونو کنوانسیون او نورو نړۍ والو قوانینو څخه سرغړونه ده.

هغه زیاته کړه، «هغه هېوادونه او حکومتونه چې په شخړو کې له ماشومانو څخه استفاده کوي د سزا وړ دي او باید چې تر نړۍ وال قانون لاندې محاکمه کړای شي.»

امیني وویل،‌ هر څوک چې ماشومان مجبوروي چې په جنګونو کې برخه واخلي یو جنګي جنایت او د بشر ضد جنایت ترسره کوي‌.‌

هغه زیاته کړه،‌ که چیرې ماشومان مجبوریږي ترڅو په یوه جنګ کې برخه واخلي او یا هم په ناپوهۍ دا لاره انتخابوي، د دوی پوځي خدمت له نړۍ وال قانون څخه سرغړونه ده، او د دغه جرم مرتکبین باید تر قانوني تعقیب لاندې ونیول شي.‌

په هرات کې د بشري حقونو یوه فعال محمد ادریس وحیدي ومنله چې، په سوریه کې له افغان ځوانانو او ماشومانو څخه استفاده یو غیرانساني کار او جرم دی.

هغه زیاته کړه، «د افغانستان د اکثرو هغو وګړو چې له فاطمیون سره یوځای شوي دي عمرونه له ۱۸ کالونو څخه کم دي. هغوی د جنګ په هکله هېڅ نه پوهیږي، او په اسانۍ سره وژل کېدی شي.»

هغه وویل، نړۍ والې حقوقي ادارې باید د اسلامي انقلاب ګارد څخه وغواړي چې په ایران کې د ماشومانو په ګډون له ځوانو افغانانو څخه ناوړه استفاده ودروي.

هغه زیاته کړه، «کم عمره افغانان په ایران کې د هغوی له کورنیو څخه جلا کیږي، او د ایران حکومت پرته له دې چې د هغوی کورنۍ له څه نه خبرې کړې هغوی جنګ ته لیږي. دا د تاوتریخوالي او جنایت تر ټولو لوړه درجه ده.»

په هرات ښار کې د مدني ټولنې یوه فعال محمد ایوب وویل، «افغان حکومت او نړۍ وال سازمانونه باید د فاطمیون له خوا د ماشومانو استخدام ودروي ترڅو افغانان نور د بیګانه ګانو د هدفونو قرباني نشي.»