هېڅکله لاس مه اخلئ: ښځې د محدودیتونو پروا نه کوي، په فراه کې د خیاطۍ دوکان له لارې د کورنیو مالي ملاتړ کوي

فراه -- د ښځو یوه ډله، د فراه ښار په ۴مه ناحیه کې په یوه تشه او داسې کوڅه کې چې بل سر یې بند دی، په یوه کوچني کور کې د خیاطۍ په کار بوخته ده.‌

د هغوی ځینو مېړونه په وروستیو کالونو کې په جنګ کې مړه شوي، په داسې حال کې چې نورو له حکومت سره کارونه کول خو اوس یې کارونه له لاسه ورکړي دي.

ګلالۍ چې ۴۲ کاله عمر لري د هغوی له ډلې څخه یوه ده. د هغې مېړه پولیس و او تقریبا ۱۸ میاشتې مخکې د دندې پر مهال ووژل شو.

هغې د خپل مېړه له مرګ څخه وروسته، د خپلو ستونزو د حلولو او د خپلو بې پلاره ماشومانو د نفقې برابرولو مسؤلیت پر غاړه واخیست.

ګلالۍ د خپل مېړه له مړینې څخه مخکې د کور ښځه وه، خو د هغه له لاسه ورکولو څخه وروسته اقتصادي ننګونو هغه مجبوره کړه چې د ښځو پر وړاندې د محدودیتونو پر ضد مقابله وکړي او د کار کولو لپاره له کور څخه وځي.‌

هغې وویل، «د دې دوکان له پرانستل کېدلو راهیسې درې میاشتې کېږي چې زه خیاطي کوم.»

هغې وویل، «له هغه وخت راهیسې چې زه دلته کار کوم، زه یو عاید لرم او کولی شم چې تر یوه حده د خپلې کورنۍ مصارف پوره کړم. زه خوشحاله یم چې کولی شم په موجودو شرایطو کې له خپل کور څخه بهر کار وکړم.»

ګلالۍ زیاته کړه، «زه دې وظیفې ته اړتیا لرم، او که زه کار ونه کړم، زما ماشومان به وږي وي.»

لیلما چې ۳۶ کاله عمر لري او په همدې کارځای کې کار کوي، خپل مېړه چې په اردو کې یې خدمت کاوه، په فراه کې په یوه چاودنه کې له لاسه ورکړ.

هغه له خپلو څلورو ماشومانو او ناروغې مور سره یوځای په فراه ښار کې په یوه کور کې ژوند کوي. د هغې پلار یو کال مخکې د یوې ناروغۍ له امله مړ شو، له دې امله اوس د کورنۍ نفقه د لیلما پر غاړه ده.‌

هغې وویل، «په دې دوکان کې له کار کولو څخه زما میاشتنی عاید له ۲۰۰۰ څخه تر ۳۰۰۰ افغانۍ (۲۳ – ۳۴ ډالر) دی، چې تر یوه حده پورې زما د کورنۍ لګښتونه برابروي.‌»

هغې وویل، «زه ډېره هڅه کوم چې خپل عاید لوړ کړم او د خپلې کورنۍ لګښت پوره کړم. په روانو حالاتو کې، د ښځو لپاره له کور څخه بهر کار کول سخت دي، خو زه مجبوره یم چې دا حالات وزغمم.»

له بې وزلۍ څخه د کورنیو ساتل

په فراه ښار کې هره هغه ښځه چې د خیاطۍ دوکان کې کار کوي، هڅه کوي چې په روانو سختو حالاتو کې د خپلې کورنۍ مالي ملاتړ وکړي.

شیما چې ۲۷ کاله عمر لري، د خپلې پنځه کسیزې کورنۍ لپاره نفقه ګټي.

په دې دوو میاشتو کې چې هغه د خیاطۍ دوکان کې کار کوي، یو عاید لري، او خوشحاله ده چې له کور څخه وځي او کار وکړي.‌

هغې وویل، «زموږ خپلوان او نور خلک د جامو جوړولو فرمایش راکوي، او موږ یې د هغوی لپاره ګنډو. موږ په دې دوکان کې ډول ډول جامې ګنډو او د هر کمیس په بدل کې د ۲۰۰ او ۵۰۰ افغانیو تر منځ اجوره اخلو.»

هغې وویل، «زموږ د امکاناتو له محدودیت سره سره، موږ هڅه کوو چې د خپلو کورنیو لپاره نفقه وګټو،» او زیاته یې کړه چې په دوکان کې ښځې په ډله ییز ډول کار کوي او د میاشتې په اخر کې عواید سره وېشي.

هغې وویل، «موږ د ګنډلو ماشینونه له کورونو څخه له ځانونو سره راوړي دي. که مرستندویې ادارې زموږ ملاتړ وکړي، موږ کولی شو چې په دې ورکشاپ کې د نورو ښځو لپاره هم کاري فرصتونه برابر کړو.»

صنم چې ۳۱ کاله عمر لري او د درې ماشومانو مور ده، هم په فراه ښار کې د خیاطۍ کارځای کې کار کوي.‌

د هغې مېړه درې کاله وړاندې له یوې ناروغۍ څخه مړ شو، او اوس صنم د خپلې کورنۍ نفقه ګټل پر غاړه لري.

هغې وویل، «ما د فراه د ګمرک ریاست کې د صفاکارې په توګه کار کاوه، خو یو نیم کال مخکې مې خپله وظیفه له لاسه ورکړه او اجازه نه لرم چې نور هلته کار وکړم.»

هغې وویل، «له هغه وخت نه چې ما خپله وظیفه له لاسه ورکړې، زه مجبوره شوې یم چې دلته راشم او خیاطي پیل کړم.»

صنم وویل، «په داسې حال کې چې زما تنخوا لږه ده، زه تر یوه حده پورې د خپلې کورنۍ لګښت پوره کوم. زه هیله لرم چې هره ورځ ډېر کار وکړم او ډېرې پیسې وګټم.»

هېڅکله لاس مه اخلئ

شفیقې چې ۳۵ کاله عمر لري او یوه کونډه ده، ۱۸ میاشتې مخکې په فراه ښار کې د نجونو په یوه ښوونځي کې تدریس کاوه. هغه د نجونو د ثانوي ښوونځي په بندېدلو سره خپله وظیفه له لاسه ورکړله.

هغې د اجتماعي علومو پوهنځی لوستلی او شپږ کاله تدریس یې کړی دی. هغې له بې کاره کېدلو څخه وروسته خیاطۍ ته مخه کړله.

هغې وویل، هغه اته بچیان لري او د خپلې کورنۍ اصلي نفقه ګټونکې ده‌.‌

هغې وویل، «کله چې ما تدریس کاوه، ما یو عاید درلود او زموږ ژوند ډېر ښه و.»

هغې زیاته کړه، «خو له هغه وخت راهیسې چې ما خپله وظیفه له لاسه ورکړې، زما د کورنۍ ستونزې زیاتې شوي دي. زما خسر زما د کورنۍ یوه اندازه لګښتونه ورکول، خو هغه اته میاشتې مخکې مړ شو.»

شفیقې زیاته کړه، «زما څلور زامن او دوه لوڼې ښوونځي ته ځي. زه ډیر کوښښ کوم ترڅو هغوی زده کړه وکړي او د خپلو ځانونو لپاره یوه روښانه راتلونکې جوړه کړي. زه د خپل عاید یوه برخه د خپلو بچیانو په تعلیم باندې لګوم.»

دوه نور بچیان مې لا تر اوسه پورې ډېر کوچني دي او ښوونځی ته نه ځي.

که څه هم چې اقتصادي ستونزې هغه ډېره پریشانه کړې، لاکن هغه خپل ماشومان دې ته هڅوي چې (د کار پر ځای) زده کړه وکړي. هغه په دې برخه کې دومره زیار باسي چې پخپله په لوږه ویده کېږي.

کبرا نوري چې ۲۸ کاله عمر لري د فراه ښاروالۍ کې کار کاوه، خو تقریبا یو نیم کال مخکې له کاره ګوښه کړای شوه.‌

هغه هم د نورو ښځو تر څنګ په فراه ښار کې د خیاطۍ مرکز کې کار کوي.‌

هغې وویل، د هغې پلار چې پخوا د اردو افسر و هم اوس بې کاره دی.‌ په نتیجه کې، د هغې کورنۍ له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ ده.‌

نوري وویل، «بې کارۍ،‌ اقتصادي ستونزو او په کور کې بندیتوب زه ډېره په تکلیف کړې وم. زه مجبوره شوم دې ورکشاپ ته راشم او خیاطي زده کړم.»

هغې زیاته کړه،‌ «دا حالت زما د کورنۍ لپاره د نه تصور وړ دی، خو له بده مرغه چې موږ د کارونو د له لاسه تللو له امله له جدي ستونزو سره مخامخ یو.»

هغې وویل، «خو زه به هېڅکله هم هڅې پرې نه ږدم. د حکومت لپاره د کار کولو پر ځای به زه خپل د خیاطۍ دوکان پرانیزم. زه به خپلې کورنۍ ته اجازه ور نه کړم چې په نورو باندې متکي اوسي.»

نوري په نورو ښځو باندې هم غږ وکړ چې د محدودیتونو پر ضد ودرېږي او خپل ځانونه او خپلې کورنۍ له فقر څخه وساتي.‌