بعد آن که قوای عراقی «دولت اسلامی» (داعش) را از موصل بیرون راندند، اطفال رها شده یا یتیم شده ستیزه جویان خارجی این گروپ که برای نجات شان محل را ترک کرده اند یک تراژدی انسانی در معرض دید عامه قرار گرفت.
بنا بر یک مقام عراقی، قوای عراقی تا اکنون حدود 12 طفل خارجی را که به تنهایی در سرک های شهر تردد می کردند، پیدا کرده اند که اکثر آنان به نظر می رسد از والدین آسیایی بوده باشند و کدام معلومات از سرنوشت والدین شان ندارند.
یافتن این اطفال که اکثرشان به لسان عربی گپ نمی زنند یک چلنج بی سابقه را برای دولت عراق رقم زده است.
وزارت کار و امور اجتماعی این اطفال را تا وقتی که بشود آنان را به کشورهای اصلی شان عودت داده و یعد از تشخیص کامل هویت شان به اقوامشان تحویل شدند، به دارالایتام های بغداد منتقل کرده است.
عمار منعم، سخنگوی این وزارتخانه، به دیارنا گفت که اطفال مثذکره با ملیت های مختلف، به شمول چچنی، افغان، تاجیک، و چینایی، می باشند.
وی گفت که حسب حکم محکمه جوانان در عراق، حکومت این اطفال را تحت الحمایه قرار داده و تا زمان تعیین هویت و تحویل آنان به کشورهای اصلی شان، از آنان در دارالایتام ها نگهداری می کند.
شناسایی اطفال داعش
منعم گفت: «چند طفل تصادفا موقع پخش یک گزارش تلوزیونی در پیوند با وضعیت عراق در یک کانال خارجی شناسایی شدند.»
وی گفت که اقوام یک طفل چچنی که گم شده بود وی را هنگام پخش راپورتاژ از تلویزیون شناسایی کردند که همین مسئله موجب شد حکومت چچن رسما استرداد وی و سایر اطفال دارای وضعیت مشابه به چچن را متقاضی شود.
محمد شیاع السودانی، وزیر کار و امور اجتماعی، مشخص کرد که این اطفال قربانیان فامیل های هراس افکن خود می باشند.
مذاکرات مابین دو کشور تا اکنون موجب شده پنج طفل چچن که در دارالیتام های عراق نگهداری می شدند، پس از شناسایی توسط اقوام شان به جکومت این کشور تحویل شوند که البته هماهنگ سازی این کوشش ها توسط گروپ بحران عراق انجام شده بود.
عبیر چلبی، رئیس سازمان رفاه زنان و اطفال این وزارتخانه، گفت که وزارتخانه موصوف با یونیسف و کمیته بین المللی صلیب سرخ (آی سی ار سی) جهت مراقبت از اطفال خارجی که در موصل پیدا شدند، مشارکت می کند.
وی به دیارنا گفت: «این سازمان مراقبت های اولیه را به اطفال متذکره ارائه کرده تا به آنان کمک کند قبل از اقامت گرفتن در پناهگاه های اطفال دولتی، مصایبی که بر آنها وارد آمده را تحمل کنند.»
این وزارتخانه برای تحویل اطفال شناسایی شده به فامیل هایشان و کشورهایشان فعالیت می کند. او افزود حسب قوانین عراق، اطفال فاقد اوراق شناسایی به حیث اطفال بی فامیل تلقی می شوند.
وی در توضیح گفت: «بنا بر رویه های قانونی در چنین موارد، تصاویر چهره های این اطفال باید در میدیای عمومی و اعلامیه های رسمی نشر شود و پس از آن باید به مدت یکسال منتظر بمانند.» اگر طی این مدت کدام کس هویت شان را شناسایی نکرد این وزارتخانه برایشان اوراق هویت جدید صادر خواهد کرد.
یک بحران بین المللی
محمد عبدالحسن، جامعه شناس عراقی، به دیارنا گفت: «اطفال داعش که در موصل پیدا شدند فقط بخش اندک از این معضل می باشند.» او اشاره کرد که مسئله کلان تر این است که این اطفال در همه جا در میان تروریست ها تولد می شوند.
وی با اشاره به سرنوشت این اطفال گفت: «آیا آنان باید تحت سرپرستی عراق قرار گیرند و در دارالیتام ها نگهداری شوند تا بازتوانی شوند و به شهروندان عراقی تبدیل شوند، یا که باید به کشورهای اصلی شان عودت داده شوند و به بمب های ساعتی آماده انفجار مبدل گردند؟»
وی گفت که این معضل یک دیدگاه مطلع جامعه شناسانه و یک رویکرد مسئولانه حکومت را ضروت دارد. او افزود که عراق باید جهت یافتن یک راه حل مسئولانه ضمن لحاظ کردن منظر بشردوستانه، سازمان ملل را در این معضل وارد نماید.
عبدالحسن گفت: «طفلی که از والدین تروریست تحت این شرایط تولد شده باشد بی تردید آینده تلخ و تار خواهد داشت.»
وی گفت که چنانچه به مسائل حقوق بشری و عنعنات تعلیم و تربیت و پرورش طفل تبعیت نشود این طفل ممکن است در آینده تروریست شود.
عبدالحسن خواستار یک راه حل شد که علت ریشه ای این مسئله را در نظر بگیرد «تا با مشاهده این اطفال به حیث تلفات در جبهه های جنگ شگفتزده نگردیم.»
او نقش سازمان های تحت نظر سازمان ملل متحد را در ایجاد منابع تعلیمی در سطح جهان که موجب من کردن تاثیر ایدئولوژی های افراط گرایی و ترویج میانه روی خواهند شد را با اهمیت دانست.
بنا بر ارزیابی او از وضعیت، عراق کاملا واجد شرایط اجرای پروگرام های بازتوانی برای اطفال با مشارکت سازمان های مدنی می باشد.