چرخش القاعده به افریقا نشان می دهد که این شبکه فرصت طلبی را بر اصول ترجیح می دهد

تحلیل‌گران امنیتی و ارزیابی‌های استخباراتی می‌گویند که القاعده از آنجایی که اکنون رهبری آن در ایران با اکثریت شیعه مستقر است و وابستگان آن در آفریقا نفوذ زیادی دارند، از ایدیولوژی اصلی و ریشه‌هایش در افغانستان دور می‌شود.

با از دست دادن نفوذ القاعده در مراکز سنتی خود در افغانستان و خاورمیانه، شاخه های افراطی افریقایی آن فعال و در حال گسترش هستند، پیوند جغرافیایی این گروه را تغییر می دهند و فرصت طلبی اساسی آن را نشان می دهند.

برجسته‌ترین شاخه‌های این گروه در افریقا، الشباب و جماعت نصرت‌الاسلام والمسلمین (جی ان آی ام) مستقر در سومالیا هستند که از بی‌ثباتی سیاسی و نارضایتی‌های محلی برای ایجاد حضور در ساحل بهره‌برداری کرده‌اند.

وابستگان افریقایی القاعده با افزایش خودمختاری از رهبری مرکزی این گروه در ایران، جایی که سیف العدل رهبر عملی در آنجا مستقر است، فعالیت می کنند.

تحلیلگران امنیتی به سلام تایمز گفتند، این گروه اصول اعلام شده خود را کنار گذاشته است و حضور القاعده در ایران و تغییر جغرافیایی به افریقا را به عنوان یک انطباق فرصت طلبانه و نه یک انتخاب استراتیژیک توصیف می کنند.

آنها خاطرنشان می کنند، این گروه پس از اخراج گسترده از مراکز سنتی خود در افغانستان و خاورمیانه در نتیجهء تلاش های مداوم ضد تروریزم، به دنبال بهره برداری از مناطق دارای چالش های حکومتی است.

فعالیت های خشونت آمیز و استثمار

وابستگان القاعده در افریقا با اقدامات خشونت آمیز و فعالیت های غیرقانونی خود توجه جهانی را به خود جلب کرده اند، زیرا آنها مردمان آسیب پذیر را شکار می کنند.

بر اساس ارزیابی خطرات تامین مالی تروریزم در سال ۱۴۰۳خورشیدی، الشباب سالانه ۱۰۰ میلیون دالر از طریق اخاذی سیستماتیک از مشاغل و جوامع محلی به دست می آورد.

تحقیقات خزانه داری ایالات متحده در سال ۱۴۰۱ خورشیدی نشان داد که در سومالیا، الشباب شبکه ای از شرکت های جنایتکار را اداره می کند که شامل موسسات خیریه های ساختگی و قاچاق سلاح بین یمن و سومالیا است.

تحقیقات بعدی در سال ۱۴۰۲ خورشیدی یک عملیات غیرقانونی قاچاق زغال سنگ را کشف کرد. قاچاق زغال سنگ، که منبع درآمدی کلیدی برای الشباب است، قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض می کند.

جارید تامپسن، یک پژوهشنگر در مرکز مطالعات استراتیژیک و بین‌المللی، گفت که در مرکز مالی، جی ان آی ام از غیرنظامیان می‌خواهد که تفسیر خشن آن از قوانین اسلامی را بپذیرند، یا نقل مکان کنند، یا با عواقب بد مواجه شوند.

این گروه حضور خود را با ممنوع کردن جشن‌های سنتی، وضع مالیات‌های غیرمجاز و اجباری کردن حضور در مجالس مذهبی تحمیل می‌کند.

جنایات جی ان آی ام شامل ربودن روزنامه‌نگار فرانسوی اولیور دوبوآیس در سال ۱۴۰۰ خورشیدی و دستگیری سوفی پترونین، کارگر امور بشردوستانه فرانسوی در سال ۱۳۹۵ خورشیدی است.

با این حال، اگر از یک طرف وابستگان القاعده در افریقا به شهرت می رسند، از طرف دیگر نشانه هایی از مقاومت در برابر این گروه در سراسر این براعظم نمایان می شود.

حملهء سال ۱۴۰۲خورشیدی حکومت سومالیا علیه الشباب تنها یکی از نشانه های آشکار افزایش مخالفت با حضور این گروه است.