له ایران سره د چین پټ تړون د سیمه ییز تاوتریخوالي وېره رامنځته کړې ده

د ایران او چین رژیمونو په پټه خوله یو لوی اقتصادي او امنیتي مشارکت طرحه کړی چې د انرژۍ او نورو سکتورونو کې به د چین د میلیاردونو ډالرو پانګونې ته لاره هواره کړي.

خو ډېر کتونکي وایي چې دغه ۲۵ کلن تړون به سیمې او له سیمې څخه اخوا ډېر منفي تاثیرات رامنځته کړي، ځکه چې یو کمزوری شوی او کونج ته شوی ایرانی رژیم -- چې د اقتصادي ناکامۍ د کمره پر څنډه ولاړ دی، ،له واکمن رژیم سره له غټ کورني خفګان سره مخامخ دی،او د هستوي وسلو د روان تعقیب له امله د نړۍ له ډېرو هېوادونو سره یې اړیکې پرې دي او د منځني ختیځ او جنوبي اسیا په بېلابېلو برخو کې اورپکي په وسلو سمبالوي -- د زړور او بې پروا چین له خوا خوندي کړای شي.

نیویارک ټایمز د چنګاښ په ۲۱مه راپور ورکړ چې، دغه مشارکت چې د ۱۸ مخونو په وړاندیز شوې هوکړه کې یې تفصیل بیان شوی دی، د بانکوالۍ، مخابراتو، بندرونو، رېللارو او په لسګونو نورو پروژو کې د چین حضور پراخ کړي.‌ یوه ایراني چارواکي او د تېلو سوداګر وویل چې په مقابل کې به چین د راتلونکیو ۲۵ کالونو په ترڅ کې په غټ تخفیف سره او په منظمه توګه ایراني تېل ترلاسه کړي.‌

راپور وړاندې لیکي، دغه سند د ژورې پوځي همکارۍ، د ګډې روزنې او تمرینونو، د ګډې پلټنې او د وسلو د انکشاف او استخباراتي معلوماتو د شریکولو په هکله معلومات وړاندې کوي.

د ای اېف پي د راپور له مخې، د ایران د بهرنیو چارو وزیر محمد جواد ظریف روښانه کړه چې له چین سره د هوکړې په برخه کې «پټ څه نشته»؛ خو تر اوسه پورې د ایران پارلمان ته د تایید لپاره نه ده سپارل شوې او نه عامه شوې ده، چې په ایران کې په دې هکله شکونه راپورته کوي چې حکومت څومره دې ته چمتو دی چې بیجینګ ته لاره ورکړي.

له هغه وخت نه چې پخواني پاپولست ولسمشر محمود احمدي نژاد تېره میاشت له یوه بهرني هېواد سره روان مذاکرات وغندل، د چین تر پلان لاندې تړون د ایران په ټولنیزو رسنیو کې د بحث یوه ګرمه موضوع ګرځېدلې ده.

په ایران کې د سیاسي اقشارو تر منځ منتقدینو اندېښنې راپورته کړي چې حکومت د اقتصادي کمزورتیا او نړۍ والې انزوا په ترڅ کې په پټه د وطن د «پلورلو» سودا کوي.

ظریف وویل، «کله چې تړون نهایي شي» ملت به خبر کړای شي او زیاته یې کړه چې دغه اراده وار له مخه هغه وخت څرګنده کړای شوه چې ولسمشر شي جین پینګ په ۱۳۹۵ کې له ایران څخه لیدنه وکړه.

د نیویارک ټایمز د راپور له مخې،‌ د سند په لومړۍ جمله کې راغلي دي، «دوه لرغوني اسیایي هېوادونه، د سوداګرۍ، اقتصاد، سیاست، کلتور او امنیت په برخو کې دوه شریکان چې سره ورته لید او ډېرې دوه اړخیزې او څو اړخیزې ګټې لري به یو بل د ستراتیژیکو شریکانو په توګه قبول کړي.»

د ایران ستر مذهبي مشر آیت الله علي خامنه اي په څرګنده له چین سره د ستراتیژیکې ملګرتیا ملاتړ کړی دی.‌

د پوځي مرستې په هکله ځانګړی خبرداری

د پوځي مرستې، روزنې او استخباراتي معلوماتو د شریکولو په برخو کې د هوکړې پراختیا غټ خطر رامنځته کوي.‌

له ایران سره د چین مرسته به دا معنی ولري چې بیجینګ به د ایران د اسلامي انقلابي ګارډ عسکرو ته مستقیمه مرسته برابروي. دا د ایران د پوځ یو مټ دی چې رسما د یوه ترهګر سازمان په توګه نومول شوی دی.

د ایران اسلامي انقلابي ګارډ په ۱۳۵۸ کې له اسلامي انقلاب څخه وروسته رامنځته شو او د نورو دودیزو پوځي واحدونو پر خلاف چې سرحدونه خوندي کوي، د دوی ماموریت دا وو چې د اخندي رژیم ساتنه وکړي.

په تېرو څو لسیزو کې په منځني ختیځ او اخوا دې خوا کې د ډېرو ترهګریزو پېښو تړاو د ایران اسلامي انقلابي ګارډ ته ورکول شوی دی.

د اسلامي انقلابي ګارډ قدس ځواک چې نوم یې له بیت المقدس څخه اخیستل شوی دی په بهرني ماموریتونو کې تخصص لري چې د لبنان د حزب الله او د فلسطین د حماس ګروپ په ګډون افراطي ګروپونو ته روزنه، پیسې او وسلې برابروي.‌

قدس ځواک د سوریې په کورنۍ جګړه کې د دغه هېواد د رژیم د ځواکونو ډېر مهم ملاتړی وو.

په سیمه کې د خپل نفوذ د پراخولو او د حاکمیت ترلاسه کولو په لړ کې، قدس ځواک افغان، پاکستاني، عراقي او یمني ځوانان استخداموي‌ چې په سوریه کې د دغې ډلې د ګټو لپاره جنګ وکړي.

دغه ستراتیژي د فاطمیون لوا په موجودیت ښه څرګندیږي. په دغه واحد کې د ۱۳۹۲ او ۱۳۹۶ تر منځ شاوخوا ۵۰ زره کډوال استخدام شوي چې په سوریه کې جنګ وکړي، او د ذینبیون غونډ چې پاکستاني عناصر یې د اسلامي انقلابي ګارډ‌ له خوا روزنه او وسلې ترلاسه کوي او بیا یې ایران سوریې ته انتقالوي چې د اسلامي انقلابي ګارډ د اړوندو نورو ډلو او د سوریې د رژیم تر څنګ جنګ وکړي.

د چینایي بندرونو غاړکۍ

د نیویارک ټایمز لیکنه چې دلته یې ټوله لیدل کیږي، وایي، منتقدینو د چین د پانګونې پخوانیو پروژو ته اشاره کړې چې په افریقا او اسیا کې یې هېوادونه پوروړي کړي او بالاخره په بیجینګ کې د مقاماتو په ګرو کې پاتې شوي دي. یوه ځانګړې اندېښنه په ایران کې له وړاندیز شویو بندري مرکزونو څخه ده چې د عمان سمندر په اوږدو کې دوه بندرونه هم په کې شامل دي.

یو بندر په جاسک کې دی چې د فارس خلیج له دروازې هورموز تنګي څخه بهر پروت دی. هغه به چینایانو ته په اوبو کې یو ستراتيژیک موقعیت په لاس ورکړي. د نړۍ ډېر تېل په دې لاره وړل کیږي.

چین وار له مخه د هند سمندر په اوږدو کې یو لړ بندرونه جوړ کړي دي، چې د جنوبي چین له سمندر څخه تر سویز کانال پورې یې د تېلو د بیا اچولو او بیا تأمینولو د سټېشنونو یوه غاړکۍ جوړه کړې ده. په څرګنده له تجارتي ماهیت سره سره، بندرونه په بالفعل ډول نظامي ارزښت هم لري چې د چین په چټکۍ سره انکشاف موندونکي سمندري ځواک ته فرصت ورکوي ترڅو خپل لاسرسی پراخ کړي.

د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر مایک پمپیو د دوشنبې په ورځ /د چنګاښ ۲۳مه/ وویل، متحده ایالات به د چین په جنجالي جنوبي سمندرګي کې د سرچینو د لاسته راوړلو لپاره د بیجنیګ هڅې د یوه غیرقانوني اقدام په توګه وګوري.