افغان مرکچیان د سولې تاریخي خبرو لپاره دوحې ته ورسېدل

کابل -- چارواکو وویل، تمه ده چې د افغان حکومت او طالب مرکچیانو تر منځ د سولې ځنډېدلې خبرې د شنبې په ورځ /د وږي ۲۲مه/ په قطر کې پیل شيچې دا به د افغانستان په ۱۹ کلن جنګ کې په بالفعل ډول یوه ډېره مهمه پېښه وي.‌

طالبانو، افغان حکومت او قطري چارواکو ټولو د پنجشنبې په ورځ /د وږي ۲۰مه/ تایید کړه چې دغه خبرې به د وږي په ۲۲مه په دوحه کې د پرانستې له مراسمو څخه وروسته پیل شي.

په پیل کې داسې اعلام شوې وه چې خبرې د کب په میاشت کې پیل شي خو د بندیانو د تبادلې په سر د شخړو له امله، چې د سلګونو طالب جنګیالیو خوشې کیدل په کې شامل ول، څو ځلې وځنډېدلې .‌

د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر مایک پمپیو دغه خبرې د لسیزو اوږدې جګړې او وینو تویېدنې د پای ته رسولو لپاره یو «تاریخي» فرصت وباله، او زیاته یې کړه چې دغه فرصت «باید ضایع نشي».‌

پمپیو د وږي په ۲۰مه دوحې ته د روانېدلو پر مهال په یوه اعلامیه کې وویل، «د دغو خبرو پیلېدل د افغانستان لپاره یو تاریخي فرصت په ګوته کوي چې د څلورو لسیزو اوږده جګړه او وینه تویېدنه پای ته ورسوي.»

هغه په الوتکه کې ورسره خبریالانو ته وویل، «زه اندېښنه لرم چې د افغانانو تر منځ دغه خبرې اترې به څومره سختې وي، خو هغوی کولی شي چې ترسره یې کړي.»

د قطر د بهرنیو چارو وزارت وویل، دغه خبرې «په افغانستان کې د تلپاتې سولې د رامنځته کولو په لور یو جدي او مهم ګام دی.»

د ملي روغې جوړې د عالي شورا رییس عبدالله عبدالله له کابل څخه دوحې ته له الوتلو څخه مخکې په ټوېټر ولیکل، «د اعتماد جوړونې لپاره د یو لړ اقداماتو په ترسره کولو سره، موږ د دې سفر په اوږدو کې منتظر یو چې دوه اړخیز نظرونه سره تبادله کړو، او له طالبانو سره اساسي مذاکرات ترسره کړو څو هغه د کالونو اوږد جنګ او عذاب پای ته ورسیږي چې زموږ خلک ترې کړېږي.»

هغه وویل، «د دیني اصولو، بشري ارزښتونو او زموږ ګډو ګټو په اساس موږ ټول د یوې منصفانه، ‌ د پایښت وړ او باوقاره سولې غوښتونکي یو.»

د افغانستان د روغې جوړې لپاره د متحده ایالاتو ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد هم د سولې د بین الافغاني خبرو د پیل هرکلی وکړ او د شخړې په لوریو باندې یې زور واچاوه چې دغه «بې معنی جنګ» پای ته ورسوي.

هغه د وږي په ۲۰مه په یوه ټویټ‌ کې ولیکل، «زه د قطر، د افغان ولسمشرۍ د ماڼۍ، او د طالبانو له خوا د وږي په ۲۲مه د افغانستان د سولې د مذاکراتو د پیل د اعلانونو هرکلی کوم. دا د څلوېښت کلنې جګړې،‌ چې نظامي حل نه لري او ډېر زیات افغانان وژني، د پای ته رسولو لپاره یو تاریخي فرصت دی.»

هغه وویل، «دغه ځای ته د رسېدلو لپاره تللې لاره ډېره اوږده وه او سخته به وي. هېڅ مهمه لاسته راوړنه هم هېڅکله اسانه نه ده. دا اوس د افغان مشرانو مسؤلیت دی چې دغه وخت ته ارزښت ورکړي او دا وحشیانه او غیرعاقلانه جنګ پای ته ورسوي.»

خلیلزاد وویل، «له جوړجاړي څخه پرته هېڅ سیاسي حل نشته. د افغانستان وروستی تاریخ ښیي چې د قدرت انحصار او د زور له لارې د یو چا د نظر تحمیلول شخړه رامنځته کوي او هېواد داسې کمزوری کوي چې بیا نور په کې لاسوهنې کوي.»

سولې ته هیله من

د سولې د خبرو د پیل اعلان یواځې څو ساعته وروسته له هغه وشو چې په دې لاره کې د وروستی خنډ -- د شپږو هغو طالب بندیانو برخلیک چې د فرانسوي او استرالیایي ملکیانو او عسکرو وژلو پورې یې تړاو درلود -- د حل څرک ولږیده.

په پاکستان کې د طالبانو یوې سرچینې ای اېف پي ته وویل، طالبانو تایید کړه چې یاد شپږ بندیان دوحې ته رسېدلي دي. هغوی په یوه ځانګړې الوتکه کې له کابل څخه انتقال شول.

د سولې خبرې د طالبانو او کابل تر منځ د بندیانو د تبادلې د جزیاتو په سر د شخړو له امله شپږ میاشتې وځنډېدلې. طالبانو ۱۰۰۰ تنه افغان عسکر راخوشې کړل، په داسې حال کې چې کابل ۵۰۰۰ یاغیان خوشې کړل.

د کابل د هیئت یوه غړي عبدالحفیظ منصور د کابل هوایي ډګر کې خبریالانو ته وویل، «موږ دوحې ته ځو ترڅو طالبانو ته ووایو چې تاسو نشئ کولی چې د زور له لارې بریالي شئ.»

نوموړي وویل، «اوس د روغې جوړې لپاره وخت برابر دی؛ موږ کولی شو چې خپلې ستونزې یو له بل سره د خبرو له لارې حل کړو.»

مذاکراتو په ګرد هېواد کې د افغانانو تر منځ هیلې ټوکولي چې ښایي ځپونکی جنګ پای ته ورسږي.‌

په کابل کې د عبدالله په نامه یوه دوکاندار چې روانه اونۍ په کابل کې د ولسمشر په مرستیال امرالله صالح باندې په یوه بمي برید کې یې خپل یو خپلوان له لاسه ورکړی دی، وویل، «موږ سولې ته بې قراره یو. د افغانانو وژل باید ودرول شي.»صالح له برید څخه ژوندی ووت او سرسري ټپي شو.

هغه وویل، «زه راتلونکي ته ډېر هیله من نه یم، خو د سولې خبرې لږ تر لږه د تاوتریخوالي د کمولو په لور یو ښه لومړی ګام دی.»

د امین الله په نامه د ښوونځي یوه ښوونکي چې په کندوز ولایت کې ژوند کوي، تاکید وکړ چې، په تېرو دو لسیزو کې شوې لاسته راوړنې باید له لاسه ونه وځي.

هغه وویل، «څومره چې موږ سوله ډیره غواړو، هومره ډېر موږ غواړو چې د تېرو کالونو لاسته راوړنې وساتل شي.»

هغه وویل، «زه نه غواړم چې زما ښوونځی دې وتړل شي، خو سوله اوس لومړیتوب دی.»