د سولې د خبرو له پيلېدلو سره افغان حکومت او متحدینو یې په طالبانو د اوربند لپاره فشار راوستلی

دوحه -- د افغانستان حکومت د دوشنبې په ورځ /د وږي ۲۴مه/ له طالبانو سره د یوه اوربند لپاره فشار په تدریج سره زیات کړ، او د قطر په پلازمېنه دوحه کې یې د سولې په خبرو کې د اوږدمهالي اوربند غوښتنې تکرار کړې.

دواړه لوري د کتنو په لومړیو پړاونو کې دي او هڅه کوي چې داسې یوه هوکړه وکړي چې په افغانستان کې ۱۹ کلنه وینه تویېدنه پای ته ورسوي.

د پرانستلو مراسمو کې چې د شنبې په ورځ /د وږي ۲۲مه/ ترسره شول افغان حکومت، او متحدینو یې -- د متحده ایالاتو په ګډون چې د کب په لومړیو کې له طالبانو سره د سولې لومړنۍ هوکړه وکړه، د اوربند غوښتنه وکړه.

خو طالبانو د مذاکراتو مېز ته په راتللو سره د اوربند یادونه ونه کړه.

د افغانستان د ولسمشر ویاند صدیق صدیقي د وږي په ۲۴مه په یوه ټویټ کې ولیکل، حکومتي مرکچیانو په خبرو کې «د دې لپاره برخه اخیستې ده چې اوربند رامنځته کړي، تاوتریخوالی پای ته ورسیږی او په هېواد کې تلپاتې سوله او ثبات تأمین شي.»

د ملي روغې جوړې د عالي شورا رییس عبدالله عبدالله مخکې وړاندیز کړی وو چې طالبان کولی شي د خپلو نورو بندي ملګرو د خلاصون په بدل کې اوربند وکړي.

عبدالله چې له مهالوېش سره سم د یکشنبې /د وږي ۲۳مې/ په ماښام له دوحې څخه کابل ته ستون شو، وویل، «دا کېدی شي د هغوی له نظرونو یا غوښتنو څخه یو نظر یا غوښتنه وي.»

هغه وویل، خبرې باید 'د سولې په لور د پرمختګ په روحیه' پرمخ لاړې شي.

هغه وویل، «په کار دی چې لومړی تاوتریخوالي کافي اندازه راکم کړای شي، بیا د بشري خواخوږۍ په اساس اوربند وشي، او بیا په ټول هېواد کې یو دایمي اوربند وشي.»

ډېرې ننګونې په مخه کې پرتې دي

دواړو لوریو وویل، برخه والو د وږي د ۲۳مې په کتنو کې د مهالوېشونو او د کړنلارې په هکله خبرې اترې وکړې، خو د اساسي مسایلو په هکله خبرې لا نه دي پیل شوي.‌

استازو خبرداری ورکړ، په داسې حال کې چې په افغانستان کې اوس هم جنګ روان دی، مذاکرات به ستونزمن او بې نظمه وي.

چارواکو وویل، د اونیزې رخصتۍ په ترڅ کې په کندوز کې د طالبانو په یوه برید کې شپږ پولیس ووژل شول، په داسې حال کې چې پنځه افسران په کاپیسا ولایت کې ووژل شول.‌

په پلازمېنه کې د سړک د غاړې یوه بم دوه ملکي کسان ټپیان کړل، په داسې حال کې چې یوه بله چاودنه د کابل په یوه ناحیه کې وشوه، البته د تلفاتو په هکله یې څه نه دي ویل شوي.‌

طالبانو په دې هکله څه نه دي ویلي چې آیا بریدونه یادې ډلې ترسره کړي دي که نه.‌

د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر مایک پمپیو د وږي په ۲۳مه له دوحې څخه د لیدنې پر وخت وویل، «په دې کې شک نشته چې موږ به په را روانو ورځو، اونیو او میاشتو کې په خبرو کې له ډېرو ستونزو سره مخامخ شو.»

هغه په جګړه مارو لوریو باندې غږ وکړ چې د سولې په تأمینولو کې دې «له دې فرصت څخه ګټه» پورته کړي.

عبدالله په تاوتریخوالي کې وروستی زیاتوالی یوه «غلطه محاسبه» وبلله.

هغه ټینګار وکړ چې، دا پروسه «کېدی شي د یوه نوي تاریخ پیل وي چې په نږدې راتلونکي کې جوړیږي او هیله ده چې دا کار ژر وشي، نه په ځنډ سره.»

د پرانستې په مراسمو کې په یوه وینا کې، د طالبانو مؤسس ملا عبدالغني برادر د یاغیانو دا پیغام تکرار کړ چې افغانستان باید د اسلامي شریعت په اساس اداره شي، او په دې توګه یې احتمالا یو د بحث وړ ټکی وړاندې کړ.

د تېرو ۱۹ کالونو د حقونو او لاسته راوړنو ساتل

د سولې یوه هراړخیزه هوکړه کولی شي چې کالونه وخت ونیسي او دې پورې تړلې ده چې دواړه لوري خپل مخالف نظریات د افغانتسان لپاره سره نږدې کړي او تر کومه حده د قدرت د شراکت په سر هوکړې ته رسېږي.‌

د ولسمشر اشرف غني حکومت غواړي چې د اساسي قانون پر بنسټ جمهوریت موجود حالت چې ښځو ته د پراخو ازادیو په ګډون ډېرو حقونو ته په کې درناوی شوی دی، وساتل شي.

د کابل په ۲۱ کسیز مرکچي ټیم کې څلور غړې ښځې دي.

طالبانو،‌ چې ښځې یې په ۱۳۷۵-۱۳۸۰ کې د خپلې واکمنۍ پر مهال له ټولو اساسي ازادیو څخه محرومې کړې وې، هېڅ ښځینه مرکچیانې نه لرلې.

غني په یوه اعلامیه کې د داسې یوې تلپاتې او باوقاره سولې غوښتنه وکړه چې د تېرو ۱۹ کالونو لاسته راوړنې وساتي.

د حکومت د مرکچي پلاوي یوې غړې حبیبې سرابي وویل، د خبرو پیل «ډېر مثبت» وو.

په ورته وخت کې، غني د وږي په ۲۲مه په کابل کې د ولسمشرۍ ماڼۍ کې د متحده ایالاتو د پوځ د مرکزي قوماندانۍ قوماندان جنرال کینیت اېف مکینزي سره وکتل.‌

د غني د دفتر له خوا خپره شوې یوه اعلامیه کې راغلي، مکینزي له افغان حکومت، افغانانو او د هېواد دفاعي او امنیتي ځواکونو سره د متحده ایالاتو په ملاتړ باندې ټینګار وکړ.

په اعلامیه کې د مکینزي له قوله راغلي، «ټولې پرېکړې به د افغانستان حکومت سره په مشوره کیږي.»

دغه مذاکرات چې د کب په ۱۰مه پرې هوکړه شوې وه او د متحده ایالاتو په ملاتړ ترسره کیږي، د بندیانو د جنجالي تبادلې په سر د اختلافاتو له امله له پلان څخه شپږ میاشتې وروسته پیل کیږي. د هغې هوکړې تر شرایطو لاندې، ۵۰۰۰ طالب بندیان وار له مخه د حکومت د ۱۰۰۰ تنو بندي امنیتي منسوبینو په بدل کې خوشې شوي دي.