افغان پوه وایي د ښځو د حقونو لپاره مبارزه کوي او د خپلو خویندو تر څنګ ولاړ دی

کابل – یوه افغان پوه چې، په پوهنتونونو کې د ښځو پر وړاندې د بندیز پر ضد اعتراض کې یې په یوه ژوندي تلوېزیوني پروګرام کې د کار پرېښودلو او خپلو دیپلومونو په شکولو سره یو توپان رامنځته کړ، ژمنه کړې چې که د ژوند په قېمت یې هم وي د دغه حکم پر ضد به مبارزه وکړي.

اسماعیل مشال چې ۳۵ کاله عمر لري او له یوې لسیزې ډېر وخت راهیسې په کابل کې په درې پوهنتونونو کې د ژورنالیزم په برخه کې تدریس کوي، د لیندۍ په میاشت کې د بندیز له اعلانېدلو څخه وروسته، خپل اسناد څیرې کړل او له پوهنتونونو څخه یې استعفا ورکړه.

مشال د جمعې په ورځ /د مرغومي ۹مه/ په کابل کې په خپل دفتر کې ای اېف پي ته وویل، «زه خپل غږ پورته کوم. زه له خپلو خویندو سره درېږم... که زما د ژوند په قېمت هم وي، زه به خپل اعتراض ته دوام ورکړم.»

هغه وویل، «د یوه سړي او د یوه ښوونکي په توګه، ما ونشوای کولی چې د هغوی لپاره نور څه وکړم، او ما داسې احساس کړه چې زما اسناد بې معنی شوي دي. نو ایسته مې څیرې کړل.»

په طلوع نیوز باندې د هغه د مرغومي د ۶مې ویډیو په ټولنیزو رسنیو ډېره خپره شوه.‌

افغان سړي د ښځو په ملاتړ په ښکاره لږ اعتراضونه کوي، خو مشال وویل چې هغه به د ښځو د حقونو لپاره ټینګ ودرېږي.‌

هغه وویل، «په یوه ټولنه کې چې کتابونه او قلمونه له میندو او خویندو څخه واخیستل شي، دا کار به یواځې جرمونو، بې وزلۍ او سپکاوي ته لاره هواره کړي.»

مقاماتو ادعا وکړه، چې په هغو ښځو چې په پوهنتونونو کې زده کړې کوي، له دې امله بندیز ولګول شو چې هغوی شرعي حجاب نه مراعتاوه.

خو مشال، چې د سړیو او ښځو لپاره یو تعلیمي انسټیټیوټ هم چلوي، دغه توجیه رد کړه.

هغه وویل، «هغوی موږ ته وویل چې د ښځو لپاره د حجاب اغوستل تطبیق کړئ. موږ دغه کار وکړ. هغوی موږ ته وویل چې صنفونه سره جلا کړئ، دا کار مو هم وکړ.»

هغه وویل، د بندیز لپاره هېڅ منطقي دلیل نشته، او زیاته یې کړه چې «دا بندیز شاوخوا ۲۰ میلیونه نجونې اغېزمنوي.»

خدای ورکړی حق

مشال زیاته کړه، دغه بندیز په اسلامي شریعت کې هېڅ اساس نه لري.

هغه په داسې حال کې چې دیني کتابونه یې په لاس کې وو، وویل، «د ښځو لپاره د زده کړو حق خدای (ج)، قران کریم، محمد رسول الله (ص) او زموږ دین ورکړی دی.»

مشال وویل، «نو، ولې باید موږ ښځو ته په کمه سترګه وګورو؟»

د ۱۴۰۰ کال د زمري میاشتې راهیسې، په ښځو باندې زیاتېدونکي سخت محدودیتونه په اغېزمنه توګه هغوی له عام ژوند څخه لیرې کوي.

دغه راز، تېره اونۍ مقاماتو ټولو مرستندویو موسسو ته حکم وکړ چې ښځینه کارمندانې کار ته له ورتګ څخه ایسارې کړي.

یو کال کیږي چې د نجونو پرمخ ثانوي ښوونځي بند کړای شوي، په داسې حال کې چې ډېرو ښځو په حکومت کې خپلې وظیفې له لاسه ورکړي او هغوی ته د تنخواګانو یوه برخه ورکول کیږي چې په کورونو کې پاتې شي.

همدارنګه، ښځې پارکونو، جیمونو او عامه حمامونو ته له ورتګ څخه منع شوي دي. هغوی له محرم پرته له سفر کولو څخه ایسارې شوي او مجبورې دي چې په عامه ځایونو کې ځانونه پټ کړي.‌

مشال چې مېرمنې یې تېر کال د ښوونکې په توګه خپله وظیفه له لاسه ورکړه، وویل، «زما په نظر، موږ شاته روان یو.»

هغه خپلې لور ته چې په شپږم ټولګي کې ده، او دا یې د لومړني ښوونځي وروستی کال دی، خفه دی. له شپږم وروسته د نجونو په زده کړو باندې بندیز دی

هغه وویل، «زه نه پوهېږم چې څنګه هغې ته ووایم چې له شپږم ټولګي څخه وروسته خپلې زده کړې ودروي. هغې څه جرم کړی دی؟»

ښځې په زړورتیا سره مبارزه او مقاومت کوي

د افغانستان د ولسي جرګې یوې پخوانۍ مرستیالې فوزیې کوفي وویل، د ښځو او نجونو په فعالیتونو لکه د مرستندویو موسسو لپاره کار کولو یا ښوونځي یا پوهنتون ته تللو باندې بندیزونه لګول له عام ژوند څخه د هغوی د حذفولو سبب شوي دي.

هغې تېره پنجشنبه له لندن څخه په یوه مرکه کې ای اېف پي ته وویل،‌ «په ساده ژبه، هغوی ښځې حذف کړي دي؛ له دې پرته چې بل ځل ووایي چې ښځې دې ساه نه اخلي نور هېڅ پاتې نه دي.»

کوفي وویل، د کورنۍ یوه غړي له هغې څخه غوښتي چې په وتلو کې ورسره مرسته وکړي.

یاده ښځه وایي، پخوا مې ځکه مرسته نه غوښتله چې،«ما کار کاوه او ما فکر کاوه چې څو چې زه کار کولی شم، زه کولی شم دلته ژوند وکړم.»

خو هغې وویل، اوس چې هغه نشي کولی چې کار وکړي د هغې هیلې «ماتې شوي» دي.

د ولسي جرګې پخوانۍ غړې چې په افغانستان کې له دوو مرګونو بریدونو څخه ژوندۍ پاتې شوې، وویل چې هغې په مرسته کولو کې د ناتوانۍ احساس وکړ ځکه چې «که ټول له افغانستان څخه راوځي، څه به کېږي؟»

هغې له نړۍ څخه وغوښتل چې د افغانستان د ښځو «چې په زړورتیا سره په خپل طرز مبارزه او مقاومت کوي» ملاتړ وکړي.

هغې وویل، «هغوی نیول کیږي؛ هغوی شکنجه کیږي.»

هغې وویل، «زه فکر کوم د نړۍ لپاره د دې وخت را رسېدلی چې زموږ مبارزې په رسمیت وپېژني.»

کوفي وړاندوینه وکړه، چې په ښځو باندې د لګول شویو محدودیتونو پر ضد اعتراضونه به په اوږده موده کې په اسانۍ سره ونه ځپل شي.‌

هغې وویل، «همدغه زړورتوب دی. زه فکر کوم دا به دوام وکړي، ځکه چې ښځو ته نور داسې څه نه دي پاتې چې له لاسه یې ورکړي.»