د هرات د ښځو د لاسي صنایعو نندارتون د محدودیتونو په ترڅ کې د هیلو رڼا راوړي

هرات -- په داسې حال کې چې ښځې له زیاتېدونکیو ټولنیزو او کاري محدودیتونو سره مخامخ دي، په هرات کې د لاسي صنایعو یو نندارتون چې نن /د کب ۲۵مه/ پای ته رسېږي، د دې ولایت د لسګونو ښځینه متشبثینو کار نندارې ته وړاندې کوي.

په دغه شپږ ورځني نندارتون کې، چې د شنبې په ورځ پیل شو، لاسي صنایع او د ښځو په لاس جوړ شوي محصولات چې جامې، لاسي غالۍ، سینګارتوکي او خواړه په کې شامل دي، په ۴۵ غرفو کې نندارې ته وړاندې کړي دي.

د یوې غرفې کوربنه شبانه سینا ده، چې په هرات ښار کې د سینګارتوکو د جوړولو یو دوکان لري او د هغې په شرکت کې شاوخوا لسګونه ښځې او نجونې کار کوي.

د هغې په دوکان کې، د لېسې او پوهنتون زده کونکي چې په ښوونځيو کې له درس ویلو څخه منع شوي، له قیمتي ډبرو څخه د ګاڼو بیلابیل ډولونه لکه غوږوالۍ، بنګړي، غاړه کۍ او پایزېبونه جوړوي.

سینا وویل، که څه هم چې غوښتنه ډېره کمه ده او بندیزونو د هغې په کار باندې بد اغېز کړی دی، لاکن تر اوسه هغې انګېزه له لاسه نه ده ورکړې او د خپل تجارت د ساتنې لپاره خپل کار ته دوام ورکوي.

هغې وویل، «په حقیقت کې، دا د ښځو لپاره ډېره سخته ده، خو موږ سره یو لاس ولاړ یو او د بریا په هیله د محدودیتونو پر ضد په ګډه مبارزه کوو. زه هیله لرم چې زه به وکولی شم د خپلې سوداګرۍ د زیاتولو لپاره قوت ترلاسه کړم.»

هغې وویل، «د پخواني حکومت پر وخت، ما خپل تولیدات نورو ولایتونو او حتی بهر ته صادرول، خو اوس حالات بدل دي ځکه چې صادرات درېدلي او په هرات کې د خرڅلاو بازار نشته.»

هغې وویل، د افغانستان اقتصادي بحران د ښځو سوداګري زوبله کړې او هغوی ډېر مشتریان له لاسه ورکړي دي.

د جامو او سینګار توکو د پلورنځي مالکې شبنم غني زاده وویل، «زما کاروبار په تیرو څو میاشتو کې دومره ښه نه و، او انګیزه مې هم نلرله، لاکن ما هیڅکله هم روحیه له لاسه نه ده ورکړې او نه حالاتو ته تسلیم شوې یم.»

هغې وویل، «که ما زحمت نه وای ایستی، د روانو محدودیتونو او نورو اړوندو ننګونو له امله به زما کاروبار درېدلی وای.»

نوموړې وویل، «هغوی سخت بندیزونه لګولي چې ښځې له کار څخه ایسارې کړي، خو دغه هڅې تر اوسه پورې ناکامې شوي دي. موږ هوډمنې یو چې له کور څخه بهر کار وکړو، او موږ به هیچاته هم اجازه ور نه کړو چې موږ محدودې کړي.»

غني زاده وویل هغې تعهد کړی چې د محدودیتونو پر ضد مبارزه وکړي او د دې پروا نه کوي چې هغوی څومره قیدګیر او جدي دي.‌

نور راپورته کول

په هرات ولایت کې ځینو ښځینه سوداګرو دا نوښت کړی ترڅو د هغو ښځو لپاره کاري فرصتونه برابر کړي چې له کار او ښوونې او روزنې ته له لاسرسي څخه محرومې شوې وې.‌

د هغوی په ډله کې یوه فرېبا صدیقي ده چې د هرات ولایت په ګذره ولسوالۍ کې د جامو پلورنځی لري او ۲۵ ښځینه کارمندانې یې د دې لپاره استخدام کړي چې لاسي صنایع، د پروګرامونو لپاره جامې، د ناوې ګانو جامې او دودیز افغاني لباسونه جوړ کړي.‌

هغه هرې کارمندې ته، چې ډېرې یې د خپلو کورنیو یواځینۍ نفقه ګټونکې دي، د میاشتې ۵۰۰۰ افغانۍ (۵۶ ډالر) تنخوا ورکوي.

صدیقي وویل، «تقریبا د تېر کال په ترڅ کې د بازار حالات ښه نه وو، او خلک نشي کولی چې د روان مالي بحران له امله جامې واخلي.»

هغې زیاته کړه، مخکې هغې اروپا او متحده ایالاتو ته دودیز افغاني جامې صادرولې، «خو اوس صادرات په بشپړ ډول درېدلي دي».

هغې روښانه کړه چې، «موږ دا ظرفیت لرو چې تولید او صادرات وکړو، لاکن له موږ سره د اړوندو شریکباڼو مناسبه همکاري او ملاتړ نشته.»

صدیقي وویل، هغې خپل کاروبار په ۱۳۹۵ کال کې یواځې له ۱۰۰۰۰ افغانیو (۱۱۳ ډالرو) څخه پيل کړ، او اوس ټوله تقریبا ۱.۳ میلیونه افغانۍ (۱۴۷۴۰ ډالر) پانګه لري.

هغې وویل، «له سختو ننګونو سره سره، موږ خپله انګېزه له لاسه نه ده ورکړېاو خپلې هڅې به ونه دروو.»

د هرات د ښځو د سوداګرۍ او صنایعو د خونې مرستیالې بهناز سلجوقي وویل، په هرات کې د ښځینه سوداګرو شمېر په ډېرېدلو دی.‌

هغې وویل، «موږ لیدلي چې له تېر یوه کال راهیسې په هرات کې د ښځو د کار پر وړاندې روان محدودیتونه غیرمؤثر ول،» چې ورسره په زیاتېدونکي شمېر ښځې بازار ته راستنېږي او په دې توګه نور تشویقوي چې عین کار وکړي.‌

هغې یادونه وکړه چې، «د تېرو پنځو میاشتو په دوران کې په هرات کې دوه مارکېټونه چې ښځو ته ځانګړي شوي دي، پرانستل شول.»

هیله رامنځته کول

د هرات پوهنتون د حقوقو او سیاسي علومو د پوهنځي د دویم کال محصلې سعدیې حمید چې د درسونو پرېښودلو او په کور پاتې کېدلو ته مجبوره شوې ده، وویل، د ښځو نوښتونه لکه دا نندارتون نورو ته الهام ورکوي.

هغې وویل، «دې نندارتون ماته لویه هیله راکړه. زه ډېره خوشحاله یم چې ښځې او نجونې کولی شي په روانو حالاتو کې په ټولنه کې فعالې واوسي.»

نوموړې وویل، «دا هڅې بیا یو ځل بیا تاییدوي چې ښځې نه غواړي چې لاسته راوړنې یې له منځه لاړې شي یا یې له حقونو څخه سرغړونه وشي.»

هغې وویل، «که موږ غواړو چې یوه روښانه راتلونکې جوړه کړو، ټول باید سره یوځای ودرېږي او له خپل قوت او ظرفیت څخه په استفادې سره د محدودیتونو پر ضد مبارزه وکړي.»

سعدیې وویل، دې نندارتون نورې ښځې او نجونې وهڅولې چې راوځي او له ډار پرته په ټولنه کې برخه واخلي.‌

د هرات ښار د ۱۱م ټولګي زده کوونکې ضیاګل تیموري وویل دې نندارتون د هغو ښځو او نجونو لپاره چې په کورونو کې ایسارې او په رواني او روحي فشارونو اخته دي، د هیلې یوه کړکۍ پرانستله.

هغې وویل، «کله چې زه نندارتون ته راننوتلم، ډېر ښه احساس مې وکړ او ډېره خوشحاله شوم. زه هیله منه شوم ځکه چې ما ښځې ولیدلې چې کار یې کاوه او د محدودیتونو له پام کې نیولو پرته یې په ټولنه کې برخه اخیستله.»

تیموري وویل، «زه په نورو ښځو باندې هم ټینګار کوم چې په کورونو کې پاتې نشي بلکې راوځي او په ټولنه کې کار وکړي څو په خپلو پښو ودرېږي. په دې هڅو سره، هغوی کولی شي چې خپلې سوداګرۍ پراخې کړي او نورو ښځو ته د ژوند هیله ورکړي.»