اقتصاد

یو اېس ای آی ډي په فراه کې سړه خونه تیاره کړه څو له بزګرانو سره مرسته وکړي چې ګټه ترلاسه کړي

د عمر راپور

په فراه ولایت کې کروندګر د ۱۰۰۰ ټنو په ظرفیت د سړې خونې په جوړېدلو خوښي څرګندوي. د دغې پروژې ډیره برخه بودیجه یو اېس ای آی ډي ورکړې، او یوه برخه بودجه یې په افغانستان کې د یوه خصوصي شرکت سنايي غزنوي له خوا تمویل شوې ده. دا پروژه روټس آف پیس غیرحکومتي موسسې چې مرکز یې په متحده ایالاتو کې دی، پلې کړې ده. کروندګر د غبرګولي په ۳۰مه په مرکز کې له خپلو حاصلاتو سره لیدل کیږي. [عمران/سلام ټایمز]

فراه -- کروندګر په فراه ولایت کې د یوې لویې او مجهزې سړې خونې د جوړېدلو هرکلی کوي او هیله لري چې ګټه به یې زیاته شي او حاصلات به یې له خرابېدلو څخه وژغورل شي.

د دې سړې خونې، چې کولی شي ۱۰۰۰ ټنه میوه او سبزیجات ذخیره کړي، په جوړولو ۳۰۰۰۰۰ ډالر لګښت راغلی.

د سړې خونې د جوړولو او د فعالولو لپاره د اړتیا وړ تجهیزاتو د چمتو کولو په موخه ډېره بودیجه د متحده ایالاتو نړۍ والې پراختیایي ادارې (یو اېس ای آی ډي) ورکړې، په داسې حال کې چې د پروژې د بودیجې یوه برخه په افغانستان کې د سنایې غزنوي په نامه خصوصي شرکت له خوا برابره شوې ده.

دا پروژه د روټس آف پیس په نامه یوې غیرحکومتي موسسې چې مرکز یې په متحده ایالاتو کې دی، پلې کړله.

په عکس کې چې د غبرګولي په ۳۰مه اخیستل شوی، په فراه ولایت کې یوه سړه خونه لیدل کیږي چې کولی شي تر ۱۰۰۰ ټنو پورې مېوې او ترکارۍ تر دوو میاشتو پورې ذخیره کړي. [عمران/سلام ټایمز]

په عکس کې چې د غبرګولي په ۳۰مه اخیستل شوی، په فراه ولایت کې یوه سړه خونه لیدل کیږي چې کولی شي تر ۱۰۰۰ ټنو پورې مېوې او ترکارۍ تر دوو میاشتو پورې ذخیره کړي. [عمران/سلام ټایمز]

په عکس کې چې د غبرګولي په ۳۰مه اخیستل شوی، یو کروندګر په فراه کې د خپلو هندواڼو له حاصلاتو سره لیدل کیږي. [عمران/سلام ټایمز]

په عکس کې چې د غبرګولي په ۳۰مه اخیستل شوی، یو کروندګر په فراه کې د خپلو هندواڼو له حاصلاتو سره لیدل کیږي. [عمران/سلام ټایمز]

یو اېس ای آی ډي په فراه ولایت کې د کروندګرو لپاره د لومړۍ سړې خونې د جوړولو او سمبالولو لپاره د بودیجې لویه برخه چمتو کړله. [عمران/سلام ټایمز]

یو اېس ای آی ډي په فراه ولایت کې د کروندګرو لپاره د لومړۍ سړې خونې د جوړولو او سمبالولو لپاره د بودیجې لویه برخه چمتو کړله. [عمران/سلام ټایمز]

د سړې خونې ودانۍ له نږدې یوې میاشتې راهیسې فعاله شوې ده.

د سړې خونې د مرکز مدیر محمود سلیماني وویل، هغه دوه برخې لري؛ یوه د مېوو او بله د سبزیجاتو د ذخیره کولو لپاره ده.

هغه وويل، «دا په فراه کې لومړنۍ زراعتي سړه خونه ده. د یو اېس ای آی ډي په همکارۍ، موږ وکولی شوای چې د فراه د خلکو د کالونو غوښتنه پوره کړو.»

هغه وويل، «اوس موږ کولى شو چې کرنيز محصولات د دوو مياشتو لپاره په سړو خونو کې زېرمه کړو او کله چې يې بيه ښه شي بازار ته وړاندې کړو.»

په سلو کې شپېته ګټه بزګرانو ته ځي، په داسې حال کې چې ۴۰٪ د مرکز د فیسونو د تادیه کولو لپاره کارول کیږي.

د فراه د کرنې، اوبولګولو او مالدارۍ رئیس عبدالمؤمن فیصل وویل، سړې خونې به د ولایت کرنه بدله کړي او له کروندګرو سره به اقتصادي مرسته وکړي.

هغه وویل، «فراه د مېوو او سبزیجاتو د حاصلاتو په موسم کې ډېره ګرمېږي، چې ډېر حاصلات یې خرابېږي.»

هغه وویل، «هر کال په فراه کې د حاصلاتو په موسم کې د مېوو او سبزیجاتو بیې راټیټېږي، چې په نتیجه کې یې کروندګر مالي زیانونه ویني. سړه خونه به له بزګرانو سره مرسته وکړي چې خپل محصولات ذخیره کړي او په مناسب وخت کې یې بازار ته وړاندې کړي.»

هغه زیاته کړه، «سړه خونه به د مېوو او سبزیجاتو د خرابیدلو مخه ونیسي.»

ګټور محصول

هغه کروندګر چې خپل حاصلات يې په سړو خونو کې ځاى پر ځاى کړي دي، خوښ دي چې وروسته به يې په لوړه بيه وپلوري.

۳۲ کلن اسماعیل سلطاني شاوخوا دوه ټنه روميان سړې خونې ته استولي دي.

هغه وويل، هر کال د سړو خونو د نشتوالي له امله خپل حاصلات په ډېره ټيټه بيه پلوري، خو سږ کال به یې په څو اونیو کې په لوړه بیه وپلوري.

سلطاني وویل، «زه ډېر خوښ یم چې په فراه کې یوه لویه او معیاري سړه خونه جوړېږي. دا سړه خونه ډېره اغیزمنه ده او موږ یې توانولی یو چې خپل محصولات له دوو څخه تر دریو میاشتو پورې ذخیره کړو او بیا یې په لوړه بیه وپلورو.»

سلطاني وویل، «اوس مهال د هر کیلو رومي بانجان بیه ۵ افغانۍ [۰.۰۶ سنټه] ده، خو په دوو میاشتو کې به دا بیه ۳۰ افغانۍ [۰.۳۵ سنټو] ته لوړه شي.»

د فراه ولايت يوه بل کروندګر ٤٨ کلن محمد ولي درې ټنه روميان په سړه خونه کې ځاى پرځاى کړي دي.

هغه وويل، «په اقتصادي لحاظ، سړې خونې زموږ لپاره خورا ګټورې او اغېزمنې دي.»

هغه وويل، پخوا چې داسې ذخیره نه وه، د حاصلاتو ورستېدلو به د کروندګرو د یوه کال زحمت په سیند لاهو کړ.

محمد ولي تمه لري چې سږ کال به د تېرو کلونو پر خلاف ډېره ګټه ترلاسه کړي.

هغه وويل، «د سړو خونو او صادراتو د نشتوالي له امله، موږ مجبور وو چې خپل حاصلات په ټيټه بيه وپلورو. په ډېرو مواردو کې، زموږ محصولات هېڅ نه پلورل کېدل او تر دې چې خرابېدل.»

هغه زیاته کړه، «په فراه ولایت کې د نورو سړو خونو جوړول به د بزګرانو ستونزې هوارې کړي.»

نورو سړو خونو ته اړتیا

د فراه کروندګر وايي، دا چې فراه د افغانستان له زراعتي ولایتونو څخه دی، نو په لسګونو معیاري سړو خونو ته اړتیا لري.

د فراه د کرنې، اوبولګولو او مالدارۍ ریاست د معلوماتو له مخې، سږ کال په دغه ولایت کې د شاوخوا ۵۰ زرو ټنو هندواڼو، ۱۵۰ زرو ټنو روميانو او ۷۰ زرو ټنو بادرنګو حاصلات ترلاسه شوي دي.

خو هر کال، د دې ولایت د مېوو او سبزیجاتو حاصلات په پراخه پیمانه له تقاضا څخه ډېرېږي، چې بیې خورا ډېرې ښکته کیږي.

د قلعه کاه ولسوالۍ يوه کروندګر نذير احمد چې ۴۵ کاله عمر لري، سږ کال د خپلو هندواڼو پټیو کې ٢٠٠ زره افغانۍ (٢٣٠٠ ډالر) لګولي، خو تر ۱۵۰۰۰۰ افغانيو (١٧٠٠ ډالرو) کمې یې ګټلي دي.

هغه وويل، «موږ ډیر زحمت باسو او کرنيز محصولات مو لوړ کيفيت لري، خو بازار يې نشته.»

هغه وويل، «کله چې موږ خپل حاصلات اخلو، نرخونه راټيټيږي، او موږ خپل لګښتونه هم نشو پوره کولى. پېرېدونکي غریب دي او د مېوو او سبزيجاتو د پېرودلو توان نه لري.»

هغه زياته کړه، «زموږ حاصلات بايد صادر شي، خو زموږ پر مخ ټولې دروازې تړلې دي. کله چې صادرات او په داخلي بازارونو کې پېرېدونکي نه وي، موږ نشو کولى خپل محصولات وپلورو.»

نذیر احمد وویل، د تقاضا کمښت او مالي زیانونو ډیری کروندګر د کرنې له دوام څخه ترغیب کړي دي.

د پشت رود ولسوالۍ یوه کروندګر خیرمحمد چې ۶۵ کاله عمر لري، په ۳ جریبه ځمکه کې روميان کرلي،خو د حاصلاتو یوه برخه یې د تقاضا د نشتوالي له امله له منځه تللې چې له امله یې هغه شاوخوا ۷۰ زره افغانۍ (۸۰۹ ډالر) زیان لیدلی دی.

اوس هغه په نوي سړه خونه کې ۵۰۰ کیلو ګرامه روميان لري.

هغه وويل، «موږ د خپلو توليداتو د ساتلو لپاره ډېرو سړو خونو ته اړتيا لرو.»

محمد وويل، «زموږ د حاصلاتو په موسم کې بيې ډېرې راټيټېږي، خو کله چې زموږ حاصلات کم شي، له ګاونډيو هېوادونو مېوې او سبزيجات واردېږي او په ډېره لوړه بيه ترلاسه کېږي.»

هغه وويل، «له کلونو راهيسې موږ له دولت څخه غوښتنه کوله چې زموږ لپاره سړې خونې جوړې کړي، خو تر اوسه کوم اقدام نه دى شوى.»

هغه زیاته کړه، «د سړو خونو د جوړولو ترڅنګ، [چارواکي] باید زموږ د تولیداتو صادرات ګړندي کړي.»

آیا دا لیکنه ستاسو خوښه شوه؟

6 تبصره

د تبصرو تګلاره * ضروري برخې ښيي 1500 / 1500

په ټوله دنیا کې مېوه جات او سبزیجات په دغه ډول سړو خونو کې ساتل کېږي. ګټه یې دا ده، چې نه بزګر تاوان کوي او نه ولس، کله چې موسمي میوه جات او سبزي جات مارکیټ ته ورسیږي، نو طبعي خبره ده، چې هلته مارکیټ کې ټول همدغو تازه مېو او سبزیاجاتو نیولی وي، نو حتما ارزانه وي، په دغسې حالاتو کې بزرګ ته سخته سدمه رسیږي. که سړې خونې شتون ولري، نو له اړتیا پرته مېوه جات او سبزیجات په سړو خونو کې زخیره کېږي، کله چې موسم تېر شي بیا بازار ته را ایستل کېږي او په مناسبه بیه خرڅیږي، چې په دې حالت کې بیا نه بزګر له تاوان سره مخ کېږي او نه ولس. سړي خوني باید ډیرېجوړې شي، خو سټنډر ته یې باید جدي پاملرنه وشي. بله خبره دا ده چې د بریښنا غم یې هم باید اوخوړل شي.

ځواب ورکړئ

د سړو خونو تاسیسات د نورو په پرتله د بزګرانو لپاره ډیر ګټور دي. کروندګر خپل کرنيز محصولات په سړو خونو کې ساتي، چې په موسم کې يې بيه ډېره ارزانه وي او له دوه يا درې مياشتو وروسته ورته محصول ښه ګټه کوي. په ټوله نړۍ کې کرنیز محصولات لومړی په سړو خونو کې ساتل کیږي. وروسته، کله چې دې محصول ته ښه بازار وموندل شي او د بزګر او سوداګر لپاره ښه ګټه په بازار کې ولیدل شي، بیا وروسته بازار ته وړاندې کیږي؛ نو دا یو ډیر ښه اقدام دی او دا سړې خونې باید نه یوازې زیاتې شي بلکې پیاوړې هم شي.

ځواب ورکړئ

دا سړې خونې د میوو او سبزیجاتو په ساتلو کې مرسته کوي، که نه نو په دې ګرمه هوا کې د میوو ساتل ستونزمن کار دی. فراه یو حاصلخیزه ولایت دی او د افغانستان خلک بې وزله دي. سبزیجات او میوې په لنډ وخت او په دې موسم کې نشي پلورل کیدلی. حاصلات ډېره موده روغ نشي پاتې کېدلی او کېدی شي چې کروندګر له اقتصادي زیانونو سره مخامخ شي. په فراه کې د یو اېس ای آی ډي په مرسته یوه سړه خونه جوړه شوه چې دا به له کروندګرو سره مرسته وکړي او هغوی به ترې ګټه واخلي. دا ډول سړې خونې باید په نورو ولایتونو کې هم جوړې شي څو له بزګرانو سره د هغوی د مېوو او سبزیجاتو په ساتلو کې مرسته وکړي.

ځواب ورکړئ

د اېس ای آی ډي له رهبرۍ څخه مننه چې سړه خونه یې جوړه کړه، خو په عین حال کې مو ترې غوښتنه ده چې د سړو خونو شمېر زیات او په هر ولایت کې جوړې شي. دا مو نه یوازې اېس ای آی ډي نه هیله او غوښتنه ده؛ بلکې په نورو خصوصي ادارو، مؤسساتو او دولتي ادارو هم غږ کوو چې د سړو خونو په شمېر کې زیاتوالی راولي. دا اوس په ختیځو ولایتونو کې پرېمانه سبزي کېږي (موسم یې دی) خو په ډېره ارزانه بیه خرڅېږي چې دهقانانو ته یې سخت مالي زیانونه واوښتل. یو من رومیان (۷ کیلو) په ۳۵ تر ۵۰ افغانۍ پورې په بازار کې خلک اخلي چې کېدای شي دهقان یې یا په شل یا هم په ۲۵ په پټي کې خرڅ کې چې غټ تاوان ویني. خو که چېرته په هر ولایت کې سړې خونې موجودې وي مطمین یم چې هم د سړو خونو مسؤلین ګټه کولی شي او هم دهقانان او باغداران. نه یوازې دا چې زموږ سبزي په ډېره ارزانه توګه بازار ته وړاندې کېږي، مېوې هم په همدې حال دي. څه موده وړاندې د ننګرهار د فارمونو ښې اعلی هندوانې من په ۴۰ افغانۍ خرڅېدې. خټکي هم په همدې ترتیب. کله چې د کندهار او تګاب انار راووځي هغه هم همداسې درواخله. د لوګر او میدان وردګو د مڼو له دې بدتر حال وي چې په آخر کې دهقان او باغدار خپل کار او کسب پرېښودلو ته اړ شي. نو د اېس ای آی ډي څخه ډېره زیاته مننه، لوی کار یې کړی، کور یې ودان خو د سړو خونو شمېر که زیات شي غټ کار به وي. په ضمن کې د سړو خونو د جوړېدو پر مهال باید معیار هم په پام کې ونیول شي هسې نه جوړې شي خو د مېوه جاتو او سبزيجاتو د خوندي ساتلو ظرفیت ونه لري...

ځواب ورکړئ

سړې خونې باید په ټولو هغو ولایتونو کې چې مېوې او ترکارۍ په کې ترلاسه کیږی، جوړې کړای شي. د میدان وردک ولایت د مڼو، د کندهار د انارو، د ننګرهار د نارنجانو او مالټو، د بلخ او مزارشریف د خټکیو او هندواڼو... د ذخیره کولو لپاره باید په اړوندو ولایتونو کې سړې خونې جوړې کړای شي څو د کروندګرو مېوې او ترکارۍ وساتل شي او په وروسته وختونو کې ډېره ګټه ترلاسه کړي. د سړو خونو تر څنګ، د افغانستان حکومت باید له نورو هېوادونو په ځانګړې توګه د منځنۍ اسیا هېوادونو سره اړیکې جوړې کړي، چې د افغانانو مېوې او ترکارۍ ورصادرې شي. بله خبره دا ده چې کله پاکستان منځنۍ اسیا ته لاره غواړي، باید د افغانستان حکومت هم هندوستان ته مستقیمه لاره ترلاسه کړي چې د افغانانو صادرات هم د هندوستان لوی بازار ته د پلورلو لپاره ورسول شي.

ځواب ورکړئ

دغه سړې خونې چې په فراه کې جوړېږي، ډېر مهم کار دی او بزګرانو ته به ډېره ګټه ورسوي. فراه یو زراعتي ولایت دی او دا ډول سړې خونې به د بزګرانو لپاره خورا ګټورې تمامې شي. کروندګر کولی شي خپل محصولات ذخیره کړي، هندواڼې، خټکي، پیاز، کچالو او داسې نور په دې سړو خونو کې ځای پرخای کړي او وروسته خپل محصولات په مناسبه بیه پلوري. د فراه ولایت کروندګر هر کال د خپلو محصولاتو لپاره د سړو خونو د نشتوالي له امله ډېر مالي زیانونه ګالي. د فراه ولایت کروندګر به په تدریجي ډول له دغو مالي زیانونو څخه خلاص شي. زه د یوه افغان په توګه دا کار ښه بولم او له نړیوالې ټولنې غوښتنه کوم چې په فراه ولایت کې دې دا ډول سړې خونې نورې هم جوړې کړي، څو د بزګرانو ستونزې په سمه توګه حل شي. افغانستان یو وروسته پاتې هیواد دی او خلک یې هم نابلده او غریب دي. دا ډول لومړنۍ مرستې به خلکو ته ډېره ګټه ورسوي، ځکه چې د سړو خونو د نشتوالي له امله هر کال بې وزله افغان بزګران خپل حاصلات په دومره ارزانه بیه پلوري چې د سرې او اوبو لګښت نه شي پوره کولی. په دې مياشت کې پاکستاني سوداګر زمونږ کرنيز محصولات اخلي او په ژمي کې هماغه کرنيز محصولات چې له افغان کروندګرو څخه یې په ارزانه بيه اخیستي وي، بيا يې په څلور يا پنځه چنده لوړ قیمت پلوري. دا زما غوښتنه ده، چې په ټول افغانستان کې دې ورته سړې خونې جوړې شي، ترڅو د کروندګرو ستونزې هوارې شي. په هر ولايت کې چې سړې خونې جوړې شوې، بزګران خپل کرنيز محصولات سړو خونو ته راوړي، څو مياشتې يې په سړو خونو کې ساتي او د اړتيا په وخت کې خپل کرنيز محصولات بازار ته وړاندې کوي. دا به دوه ګټې ولري، له یوې خوا د دوی کرنیز محصولات په ښه او مناسب قیمت پلورل کیږي، له بلې خوا بزګران له پور څخه خلاصیږي او خلک له ا

ځواب ورکړئ