بازگشت طالبان به قدرت برای همسایگان شوروی سابق ترس دیرینه را تازه کرد

ترمذ، ازبیکستان -- تسلط طالبان بر افغانستان برای همسایگان این کشور در شوروی سابق، خاطرات بدی را تازه کرده است که از تهدید افراط گرایی و بحران مهاجرین هراس دارند.

در حالیکه این گروه جنگجوی هرگز برای تصرف قلمرو فراتر از افغانستان رویارویی نکرده است، حاکمیت این گروه حدود دو دهه قبل هنوز در همسایگی آسیای میانه یک نوع ابهام ایجاد کرده است.

اکنون حکومت های منطقه خودشان را برای این آماده می سازند که بی ثباتی یک بار دیگر به قلمرو آنها سرازیر شود، حتی در حالیکه باشندگان برای آمدن همسایگان جدید آماده می شوند.

عبدالعزیز مخمدجانوف یک تاجر ۲۶ ساله در ترمذ ازبکستان یک شهر در نزدیکی مرز با افغانستان گفت، «اگر مهاجرین بیایند، ما خانه و نمک و نان خود را به آنها می دهیم. چه کار دیگری میتوانیم انجام دهیم؟»

روسیه که به عنوان یک قدرت دیرینه در این منطقه از آسیای میانه خواسته است تا درخواست غرب برای پناه دادن به افغان ها را رد کند، چنین احساسی ندارد.

خروج از افغانستان به سوی غرب

با وجود آنکه مهاجرین به ازبکستان رسیده اند، حکومت گفته است که به آنها اجازه می دهد تا فقط از آنجا عبور کنند.

به تاریخ ۲۹ اسد، این کشور گفت که از طریق میدان هوایی تاشکند با تقریباً ۲۰۰۰ نفر که اکثریت آنها اتباع اروپایی بوده و در افغانستان کار می کردند و برخی نیز افغان بودند، کمک کرده است تا از افغانستان خارج شده و به سوی غرب بروند.

این کشور همچنان گفت که ۱۵۰ نفر افغان ها را پس از مذاکرات با طالبان برای تضمین امنیت آنها به افغانستان بازگردانده است.

اما بازهم، گزارش هایی منتشر شده اند که تعداد زیادی از مهاجرین از طریق دریای آمو به ازبیکستان عبور کرده اند و یکی از کارمندان سفارت افغانستان گفته است که مرکز ویروس کرونا در ترمذ تا ۱۵۰۰ نفر آنها را جای داده است.

تاشکند در مورد این وضعیت خاموش بوده است.

مخمدجانوف و سایر باشندگان ترمذ در نزدیکی مرز با افغانستان از گزارش های عبور پناهجویان ابراز تعجب کردند، در حالیکه ازبیکستان از بازدید ای اف پی از مرکز ویروس کرونا و یک کمپ در نزدیک مرز ممانعت کرد.

زمانیکه طالبان برای اولین بار از سال ۱۳۷۵ الی ۱۳۸۰ حکومت کردند، تحریک اسلامی ازبیکستان (آی ام یو) خود را در افغانستان و پاکستان تقویت کرد.

تحریک اسلامی ازبیکستان در سال ۱۳۷۸ با یک تهاجم شجاعانه بالای قرغیزستان، منطقه را متعجب ساخت که برای یک مدت کوتاه یک قریه را تصرف کرد. ازبیکستان این گروه را برای بمبگذاری در اوایل همان سال در تاشکند مقصر دانست.

جنیفر بریک مرتضاشویلی از پوهنتون پیتسبورگ گفت، اعتقاد بر این است که تحریک اسلامی ازبیکستان یک نیروی شکست خورده است اما بقایای آن و سایر گروه های جنگجوی در افغانستان که در صفوف آنها اهالی آسیای میانه وجود دارند، هنوز می توانند تهدیدی باشند.

وی گفت، «طالبان هرگز هیچ اقدامی را در آسیای میانه انجام نداده اند اما در صفوف شان جنگجویان آسیای میانه هستند که می توانند از آنها به عنوان وسیله چانه زنی با کشورهای آسیای میانه استفاده کنند.»

در همین حال، افزایش فعالیت های نظامی روسیه در آسیای میانه که ظاهراً با هدف مقابله با هرگونه تهدید طالبان از سوی افغانستان انجام شده است، ناظرین را در مورد ارادات واقعی کریملین کم باور ساخته است.

مسکو که تمرینات نظامی خود را در آسیای میانه افزایش داده است، گفته است که کشورهای هم مرز با افغانستان فرمایشات جدیدی برای خریداری سلاح درخواست کرده اند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در ماه اسد هشدار داد که ممکن جنگجویان «تحت پوشش مهاجرین» وارد منطقه شوند.

اما بازهم رژیم روسیه با هر دو طرف بازی را پیش می برد. این رژیم حداقل از سال ۱۳۹۴ بدینسو طالبان را مسلح و تمویل کرده است.

امنیت اهمیت درجه اول را دارد

از سه کشور شوروی سابق مانند تاجیکستان، ترکمنستان و ازبیکستان که با افغانستان هم مرز هستند، فقط تاجیکستان جایی که مسکو در آن پایگاه دارد، از برگزاری مذاکرات رسمی با طالبان خودداری کرده است.

امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان اخیراً در طرف افغانستان در امتداد بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر مرز از ایجاد «گروه های تروریستی» شکایت کرده است.

تاجیکستان گزارش هایی را تکذیب کرد که گویا به گروهی از افغان ها که عمدتاً اقوام تاجیک اند و در دره دور افتاده پنجشیر در حال مقاومت در برابر طالبان هستند، تجهیزات نظامی را ارسال کرده است.

این جمهوریت فقیر پس از گذراندن یک جنگ داخلی پنج ساله در دهه ۱۳۷۰ میلادی که در آن ائتلاف نیروهای اسلام گرا و منطقه ای از حکومت شکست خوردند، دلایل خاص خودش را برای ترس از اسلام گرایی دارد.

علاوه بر این، جماعت انصارالله (جی ای) یک گروه افراطی طرفدار طالبان مستقر در افغانستان به طور مکرر تعهد کرده است که حکومت تاجیکستان را سرنگون کند. جماعت انصارالله عمدتاً از بومی های تاجیکستان تشکیل شده است.

پرویز ملاجانوف یک محقق بازدید کننده در پوهنتون مطالعات پیشرفته در علوم اجتماعی (ای اچ ای اس اس) در پاریس گفت، «برای ترکمنستان و ازبیکستان ملاحظات اقتصادی می تواند در اولویت قرار گیرد و این امر روابط نزدیکتر با طالبان را ایجاب می کند.»

وی افزود، «برای تاجیکستان امنیت اهمیت درجه اول را دارد.»

بخش تاجیکی رادیو آزادی به روز شنبه (۶ سنبله) گزارش داد، تاجیکستان به حدود ۱۰۰۰ نفر از اتباع افغان تحت برنامه نقل مکان که توسط ایالات متحده تنظیم شده بود، پناهندگی داده است.

این افغان ها در یک کمپ خیمه ها در نزدیکی میدان هوایی کولیاب اقامت دارند.

ترکمنستان همچنان اشاره کرد که آماده است مهاجرین را بپذیرد.

در همین حال، قزاقستان و قرغیزستان اعلامیه هایی را منتشر کرده و گفته اند که به منظور جلوگیری از شایعات رسانه های اجتماعی با پذیرش مهاجرین موافقت نکرده اند.