اقتصاد

صنعت تاریخی شیشه‌گری هرات پس از یک سال رکود دوباره احیا می‌شود

گزارش از عمر

غلام سخی سیفی، ۵۰ ساله، از ۴۰ سال پیش در صنعت شیشه سازی در شهر هرات افغانستان فعالیت داشته است. این حرفه از خانواده اش برای او به میراث مانده است. سیفی روزانه حدود ۶۰ نوع اقلام شیشه ای از جمله ظروف، بوتل ها، گلدان، شمعدان و سایر اشیاء تولید می کند. [عمر/سلام تایمز]

هرات -- در نزدیکی قلعه تاریخی اختیار الدین در شهر هرات یک کارگاه کوچک شیشه گری قرار دارد که اخیراً بازگشایی شده است.

مردی ۵۰ ساله در نزدیکی کوره ای پر از شیشه ذوب شده نشسته است که حرارت آن احتمالاً بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد است و آتش را برافروخته می کند.

غلام سخی سیفی که از ۴۰ سال به این سو در صنعت شیشه سازی در شهر هرات فعالیت داشته است، روزانه حدود ۶۰ نوع اقلام شیشه ای از جمله ظروف، بوتل ها، گلدان، شمعدان و سایر اشیاء تولید می کند.

او از هفت سالگی نزد پدرش شروع به کار کرد و پدرش این حرفه را به او آموخت.

غلام سخی سیفی، ۵۰ ساله، به تاریخ ۱۱میزان در کارگاه خود در شهر هرات، یک وسیله ای شیشه ای می سازد. [عمر/سلام تایمز]

غلام سخی سیفی، ۵۰ ساله، به تاریخ ۱۱میزان در کارگاه خود در شهر هرات، یک وسیله ای شیشه ای می سازد. [عمر/سلام تایمز]

وحید احمد حمیدی، یک عتیقه فروش در شهر هرات، به تاریخ ۱۴میزان یک گلدان شیشه ای محلی را در فروشگاه خود در دست گرفته است. [عمر/سلام تایمز]

وحید احمد حمیدی، یک عتیقه فروش در شهر هرات، به تاریخ ۱۴میزان یک گلدان شیشه ای محلی را در فروشگاه خود در دست گرفته است. [عمر/سلام تایمز]

شیشه ذوب شده را روی یک لوله آهنی می چرخاند، سپس لوله را از روی شعله های آتش بیرون می آورد و در آن می دمد.

سیفی گفت که صنعت شیشه سازی سنتی یکی از ارکان اصلی تمدن و فرهنگ مدرن هرات است.

او گفت، «زمانی که من برای اولین بار وارد این صنعت شدم، کار ما بسیار خوب بود، اما جنگ داخلی کمر این صنعت تاریخی را شکست».

وی گفت، «هر روز گردشگران خارجی به کارخانه ما می آمدند، اما با شدت گرفتن درگیری، تعداد آنها کاهش یافت.»

او گفت، «من می خواهم صنعت سنتی شیشه گری را احیا کنم که در بسیاری از کشورهای جهان وجود ندارد و در عین حال ارزش خاصی دارد.»

سیفی برای زنده نگه داشتن سنت و گسترش صنعت در آینده در کارگاه خود به تربیت جوانان می پردازد.

چهار سال پیش، چهار کارگاه شیشه‌سازی سنتی در شهر هرات فعال بودند.

در طول سال گذشته، هر چهار کارگاه به دلیل درگیری و بی ثباتی فعالیت خود را متوقف کردند.

تقویت گردشگری

صنعت شیشه سازی سنتی از دیرباز محرک توریسم خارجی و داخلی در ولایت هرات بوده است.

بیش از ۱۰ دوکان عتیقه فروشی در نزدیکی مسجد جامع شهر قدیم هرات وجود دارد که اقلام شیشه ای با دست می فروشند.

وحید احمد حمیدی، یک عتیقه فروش در شهر هرات، گفت که بسیاری از گردشگران به طور خاص برای خرید ظروف شیشه ای سنتی می آیند.

او گفت، «پدرم نزدیک به ۷۰ سال مغازه عتیقه فروشی داشت و بیشتر مشتریانش گردشگران خارجی بودند. من میراث پدرم را ادامه خواهم داد و اجازه نمی‌دهم صنعت شیشه‌کاری سنتی تاریخی کاهش یابد.»

او گفت، «یک آمریکایی که پنج ماه پیش به مغازه من آمده بود، گفت که هدف از این سفرش خرید اشیای شیشه سنتی است. او یک سیت از ظروف، سه گلدان و چند شمعدان خرید.»

وی افزود، گردشگران افغان نیز از ولایات مختلف برای خرید اشیاء شیشه ای سنتی به هرات می آیند.

خالد سلطانی، یک عتیقه فروش در شهر هرات، گفت که بیشتر مشتریان او از ایالات متحده، کانادا و کشورهای اروپایی بودند.

وی گفت، «ظروف و اشیای شیشه ای به دلیل دست ساز و شیک بودن و توجه گردشگران خارجی بسیار معروف هستند. گردشگران آنها را به عنوان تحفه ای برای خانواده و بستگان خود می خرند.»

او گفت،‌ «تا دو سال پیش گردشگران زیادی به دوکان من می آمدند. اکنون تعداد بازدیدکنندگان بسیار کمتر است.»

تاریخ پر رونق

به گفته انسان شناسان، صنعت شیشه گری سنتی در ولایت هرات به دوره تیموریان در حدود ۶۵۰ سال پیش باز می گردد.

در آن زمان ده ها کارگاه شیشه سازی سنتی در سراسر هرات فعالیت می کردند و انواع شیشه را تولید می کردند.

زلمی صفا، رئیس اماکن تاریخی هرات می گوید که پس از دوره تیموریان، صنعت شیشه گری سنتی در هرات در زمان محمد ظاهر شاه که از سال ۱۳۱۲ تا ۱۳۵۲ هجری ادامه داشت، رونق گرفت.

صفا می گوید، «در زمان محمد ظاهرشاه سالانه هزاران گردشگر خارجی به هرات می آمدند و شیشه های سنتی را خریداری می کردند و به همین دلیل بیش از ۲۰ کارگاه شیشه سازی فعال بود و صدها نفر در این صنعت مشغول به کار شدند.»

وی افزود، پس از شروع جنگ داخلی در سال ۱۳۵۷، «صنعت سنتی شیشه گری سال به سال با رکود مواجه شد.»

عبدالقیوم وزیری، رئیس انجمن حامیان میراث فرهنگی هرات گفت که شیشه کاری سنتی به عنوان یکی از صنایع باستانی هرات و منطقه بسیار ارزشمند است.

او گفت، «صنعت شیشه‌کاری سنتی یا دستی در گذشته گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کرد... متأسفانه تداوم درگیری‌ها این صنعت را تحت تأثیر قرار داد و بسیاری از کارخانه‌های شیشه مجبور به توقف فعالیت شدند».

وی افزود، «در شرایط کنونی احیای کارگاه شیشه سازی سنتی در هرات امیدوار کننده است و می تواند بار دیگر به احیای این صنعت کمک کند.»

وزیری گفت، مردم محلی، نه فقط گردشگران، باید اشیاء شیشه ای سنتی بخرند تا این صنعت بار دیگر شکوفا شود.

آیا شما این مقاله را می پسندید؟

2 دیدگاه

شیوه نامۀ بیان دیدگاه ها * نشان دهندۀ فیلد اجباری است 1500 / 1500

من از هر آن فعالیتی که باعث تقویت اقتصاد کشور و مردم می گردد خوشحال می گردم. افغانستان و به خصوص هرات دارای جاذبه های بسیار زیاد صنعتی هستند که برای توریستان داخلی و خارجی از جذابیت خاص برخورد دار هستند. صنایع گوناگون در هرات به ویژه نقاشی، سفالی سازی، شیشه سازی و غیره واقعا جذاب و قابل ستایش هستند. با تاسف که در جریان بیش از ۴۰ سال جنگ ویرانگر و تحمیل شده این صنایع تا حد زیادی آسیب دیده اند و بسیاری از صنایع حتی از بین رفته اند و دولت های افغانستان به خصوص در ۲۰ سال جمهوریت نیز توجه لازم را به این بخش مبذول نداشتند که باعث گردید این صنایع روز به روز کمرنگ شوند. من توقوع دارم که یک دولت فراگیر در افغانستان تشکیل شود و جنگ به گونه قطعی در کشور خاتمه یابد تا دولت های افغانستان به جای مصارف گزاف در بخش نظامی روی این صنایع که هم درآمدزا هستند و هم تاریخ و گذشته مارا زنده می کنند تمرکز نمایند.

پاسخ

با آن که من تا حالا به هرات نه رفته ام، اما گزارش های شما مرا عاشق هرات کرد. شما هر وقت مطالب خوبی را در مورد تعلیم و تربیه، تمدن و زراعت هرات نشر می کنید. من شنیده ام که هرات در گذشته مرکز سیاسی و فرهنگی حاکمان افغانستان باقی مانده است. هرات نیازمند توجه بیشتر است اما در همین حال افغانها باید متوجه این واقعیت باشند که ایران ادعای مالکیت بر سر هرات را دارد. من یک مقاله ای را در ویکی پدیای فارسی خواندم (آن مقاله تنها به زبان فارسی بود و در سایر زبان ها در دسترس نبود). در آن مقاله نوشته شده بود که هرات قسمتی از خاک ایران است و باید دوباره به ایران ملحق شود. به باور من در دوکتورین نظامی ایران نیز به این نقطه اشاره شده است که هرات باید با ایران یکجا شود. این به این معنی است که افغانستان بین دو جانور یا سگ درنده «ایران و پاکستان» قرار دارد. بر همین اساس افغانها باید هوشیار باشند و راه های گفتگو را غرض برقرار کردن رابطه با جامعۀ جهانی باز کنند.

پاسخ