استفاده از فرصت ها توسط وابسته گان القاعده ایدیولوژی اصلی این گروه را از بین می برد

تحلیلگران گفتند، از یک سو فشار نظامی مستمر و حذف هدفمند رهبران کلیدی القاعده به طور مؤثر فرماندهی مرکزی این گروه را از بین برده است، از سوی دیگر تحت فشار فزاینده ای از داخل قرار دارد.

محمد نعیم فاضل، تحلیلگر امور سیاسی مستقر در بلخ، به سلام تایمز گفت که برخی از وابستگان تحت فشار مداوم ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده، به ویژه در سوریه، مسیر خود را تغییر داده اند.

او گفت، در سال ۱۳۹۵خورشیدی، جبهه النصره نام خود را تغییر داد و اعلام کرد که روابط خود را با القاعده قطع می کند. این گروه که زمانی قدرتمندترین بازوی القاعده در سوریه بود، بعدا بخش اصلی ائتلاف تحریر الشام را تشکیل داد.

او گفت، تصمیم این گروه برای فاصله گرفتن فعالانه از القاعده، تلاشی برای به دست آوردن مشروعیت داخلی و بین المللی بود و اشاره کرد که از آن زمان تاکنون قدرت خود را در سوریه تثبیت کرده است.

او گفت، این نشان می دهد که کنار گذاشتن ایدیولوژی افراطی القاعده این گروه ها را «برای بازیگران خارجی و جوامع محلی قابل قبول تر می سازد،»

با دور شدن افراد وابسته به آن از ایدیولوژی رادیکال تر آن، کل ساختار سازمانی القاعده در حال فروپاشی است.

تشدید شکاف‌های داخلی، ارتباط بین شرکای وابسته را قطع کرده و شبکه‌ای منسجم را به مجموعه‌ای از هم گسیخته از جناح‌های نیمه خودمختار و اغلب رقیب تبدیل کرده است که برنامه‌های محلی‌ را دنبال می‌کنند.

فاضل گفت، «اختلافات ایدیولوژیک و تاکتیکی میان شاخه‌های مختلف، از جمله در سوریه، یمن و افریقا، به ضعف کلی این گروه دامن زده است،»

انحراف نظریاتی

تحلیلگران می گویند، پیام های عمومی القاعده اکنون نسبت به یک کمپاین افراطی جهانی، بیشتر بر نارضایتی ها و ارمان های محلی تأکید دارد.

خلیل احمد حدید، استاد پوهنتون مستقر در کابل، به سلام تایمز گفت، «این تغییر نشان دهنده شناخت رهبران القاعده است که سختگیری ایدیولوژیک غیرقابل دفاع است و به طور فزاینده برایشان مخرب ثابت می شود،»

او گفت، القاعده به طور قابل توجهی از ایدیالوژی اصلی خود منحرف شده است، زیرا بسیاری از تندروترین اعضای آن کشته شده اند و سلسله مراتب سنتی این گروه را تضعیف کرده است.

در همین حال، شخصیت‌های وابسته به القاعده مانند ایاد آگ غالی نشان می‌دهند که چگونه فرصت‌طلبی، به جای اعتقاد، بسیاری از این گروه‌ها را هدایت می‌کند.

شرابخور و عاشق موسیقی سابق در مالی که بعدا دست به بغاوت زد، به عنوان رهبر جماعت نصرت‌الاسلام والمسلمین (جناو) حاکمیت خشن اسلام‌گرا را نافذ کرده است.

حدید گفت، در حالی که جناو موضع تندرو خود را حفظ می کند، درگیر خشونت و اخاذی است، و سایر وابستگان القاعده در حال تطبیق با واقعیت های سیاسی و تغییر تاکتیک ها هستند.

اما کارشناسان امنیتی هشدار می‌دهند که این تغییر ظاهری به سمت میانه‌روی ممکن است صرفاً تاکتیکی باشد و خاطرنشان می‌کنند که تغییر نام می‌تواند یک ستر و اخفای استراتژیک باشد که اهداف بلندمدت افراطی را در پوشش معتدل پنهان می‌کند.