![ولسمشر اشرف غني (ښی) او عبدالله عبدالله د غوایي په ۲۸مه د واک شریکولو هوکړه لاسلیک کړه چې په پایله کې یې عبدالله د ملي پخلاینې د عالي کمېسیون رییس وټاکل شو. نوموړی به له طالبانو سره د سولې راتلونکې خبرې پرمخ بیایي. [د افغانستان د ولسمشرۍ ماڼۍ (ارګ)/ټوېټر]](/cnmi_st/images/2020/05/18/24096-ghani-abdullah-739_416.webp)
کابل -- د ولسمشر اشرف غني او د هغه د سیاسي سیال عبدالله عبدالله تر منځ د یکشنبې په ورځ /د غوایي ۲۸مه/ د واک شریکولو د هوکړې په لاسلیکولو سره د څو میاشتو اوږد بند حالت پای ته رسیږي او له طالبانو سره د سولې د هوکړې لپاره هیله بیا تازه کوي.
دغه هوکړه چې په ترڅ کې یې عبدالله له طالبانو سره د سولې د خبرو مشري کوي، په داسې حال کې وشوه چې افغانستان د اورپکو له ډېرېدونکي تاوتریخوالي سره مخامخ دی او تېره اونۍ یې په وحشیانه بریدونو کې د لسګونو خلکو ژوند واخیست.
متحده ایالاتو او ناټو د دغې هوکړې هرکلی وکړ، او دواړو د افغانانو په مشرۍ د سولې د خبرو د چټکتیا غوښتنه وکړه.
د غني ویاند صدیق صدیقي په ټوېټر وویل، «ډاکتر عبدالله به د ملي روغې جوړې د عالي کمېشنرۍ مشري کوي او د هغه د ټیم غړي به په کابینه کې شامل کړای شي.»
د عبدالله ویاند فریدون خوځون ای اېف پي ته وویل، دا هوکړه تضمینوي چې د عبدالله ډله به د کابینې ۵۰٪ چوکۍ او د والیانو پوستونه ترلاسه کړي.
غني دا د افغانستان لپاره «یوه تاریخي ورځ» وبلله، او یادونه یې وکړه چې دغه هوکړه د نړۍ والو له منځګړتیا څخه پرته وشوه.
هغه د لاسلیک په مراسمو کې چې په دولتي تلوېزیون په ژوندۍ بڼه خپرېدل، عبدالله ته په خطاب کې وویل، «موږ به مسولیت سره شریک کړو، او زموږ اوږې به که خدای کول سپکې شي.»
غني وویل، «په راتلونکو ورځو کې، موږ هیله لرو چې په یووالي او همکارۍ سره به موږ وکولی شو چې لومړی شرایط یوه اوربند او بیا تلپاتې سولې ته برابر کړو.»
عبدالله وویل، دغه هوکړه لاسلیکوونکي دې ته ژمنوي چې یوه «لا ډېره ټولشموله، حساب ورکوونکیې او باکفایته اداره جوړه کړي.»
هغه د هوکړې له لاسلیکولو څخه وروسته په ټوېټر وویل، «د دې معنی دا ده چې سولې ته تللې لاره تعقیب شي، حکومتولي وده وکړي، حقونه خوندي کړای شي، قوانینو او ارزښتونو ته درناوی وشي.»
دغه هوکړه غني دې ته ژمنوي چې خپل پخواني مرستیال عبدالرشید دوستم ته چې وروسته د عبدالله ملګری شوی وو د افغان ملي دفاعي او امنیتي ځواکونو مارشالي ورکړي.
په دوستم باندې تور دی چې په ۱۳۹۵ کې یې د یوه سیاسي حریف د شکنجه کولو او پر هغه د جنسي تېري کولو حکم یې کړی وو.هغه دغه تورونه نه مني.
متحدینو او افغانانو سیاسي هوکړې ته ښه راغلاست وویل
متحده ایالاتو چې د افغان حکومت په استازیتوب یې له طالبانو سره د مذاکراتو مشري کوله هیله څرګنده کړه چې اوس به د افغانانو په مشرۍ د سولې خبرې پرمخ لاړې شي.
د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو د وزیر ویانده مورګان اورتاګوس وایي، مایک پمپیو غني او عبدالله ته وویل، «د متحده ایالاتو لپاره لومړیتوب دا دی چې داسې یو سیاسي حل رامنځته شي چې شخړه پای ته ورسوي.»
ناټو، چې په افغانستان کې یو روزنیز ماموریت پرمخ بیایي، دې ته ورته پیغام خپور کړ.
د ناټو منشي ینس ستولتنبرګ په یوه اعلامیه کې وویل، «د کووېډ - ۱۹ د وبا او د خپلو هېوادوالو پر ضد د طالبانو د تاوتریخوالی د دوام په ترڅ کې، د افغان مشرانو لپاره له بل هر وخت څخه اوس ډېره مهمه ده چې سره متحد شي او په افغانستان کې د تلپاتې سولې لپاره کار وکړي.»
هغه وویل، «موږ په طالبانو باندې غږ کوو چې په خپلو ژمنو ودرېږي، اوس تاوتریخوالی کم کړي، په بین الافغاني مذاکراتو کې برخه واخلي، او د تلپاتې سولې او د ټولو افغانانو د ګټو لپاره ریښتینې ژمنې وکړي.»
د کابل اورسېدونکو د هوکړې په هکله د هیلې او شک ګډوله نظرونهڅرګند کړل.
د یوه خصوصي شرکت کارکونکي راشد هاشمي ای اېف پي ته وویل، «که هغوی په ریښتیا سره غواړي چې د هېواد لپاره کار وکړي... باید هېواد ته واقعي سوله راولي -- دا یواځینی شی دی چې اکثر افغانان یې غواړي.»
د ولسمشرۍ د ماڼۍ له خوا په خپرو شویو عکسونو کې لیدل کیږي چې عبدالله او غني د مراسمو د لاسلیکولو لپاره سره څنګ په څنګ ناست دی.
عبدالله تر دې مخکې، په ۱۳۹۳ کې د ولسمشرۍ له جنجالي انتخاباتو څخه وروسته د واک شریکولو د یوې هوکړې په اساس د افغانستان د اجرائیه رییس په توګه کار کاوه. هغه دغه پوست وروسته له هغه بایلود چې غني د تېرې تلې میاشتې انتخابات وګټل.
د ولسمشرۍ له انتخاباتو څخه مخکې، په دې ښکلي خبري وېب سایټ کې یوه سروې ترسره شوه، خو د سروې دقیقه نېټه زما نه یادېږي. په سروې کې پوښتنه شوې وه چې، «د عبدالله او غني تر منځ راتلونکی حکومت به څنګه وي؟» باور وکړئ چې ما عین همدا د ۵۰ – ۵۰ تبصره پرې وکړه. ما وویل چې هغه به د ملي وحدت حکومت وي او تر یوه بل نامه لاندې به دوام وکړي. همدارنګه، ما ویلي وو چې ډېر لږ چانس شته چې عبدالله به ولسمشر او غني اجرائیه رییس شي ځکه چې د غني لپاره به د اجرائیه رییس موقف د منلو وړ نه وي او هغه به یې قبول نه کړي او همداسې وشول. خر عین خر دی، یوازې کته یې بدله شوې ده. هر څه د پخوا په څېر دي. هېڅ فرق نه دی رامنځته شوی او نه به رامنځته شي. هغوی یوازې د ملي وحدت کلیمه ترې لیرې کړه او بل نوم یې ورکړ.
ځواب ورکړئ6 تبصره
ښایي چې دا هوکړه په امنیت باندې ۵٪ تاثیر وکړي، یا ښایي چې ۵٪ تاثیر هم ونه کړي ځکه چې د هر څه په هکله د ګټو په اساس فیصله کیږي، خو دا جنګ نه عبدالله نه غني او نه طالبانو ګټلی دی. دې جنګ ټول افغان ولس او همدارنګه ټولو قومي ګروپونو ته له ویجاړتیا او بدبختۍ څخه پرته نور هېڅ نه دي راوړي. له متحده ایالاتو څخه پرته نور ټول یې ویجاړ کړل. هغوی څه ناڅه خپل ځان له دغې منجیلې څخه خلاص کړ. وضعه به لا پسې بدتره شي، بهتره به نشي. داسې یو متل دی چې وایي، «دایه له مور نه ډېره مهربانه ده.» خلیلزاد چې اوس د طالبانو په استازیتوب کار کوي، وایي، وروستي بریدونه طالبانو نه دي ترسره کړي. هغه هم د طالبانو بې ګناهي ښیي. تر پرون پورې، طالبان نړۍ وال ترهګر ول، او له بش څخه د اوباما تر ادارې پورې د امریکایانو شعار دا وو چې له ترهګرو سره به معامله او سیاسي هوکړه ونه کړي. بوش ویلي وو، «مونږ به په هغوی باندې عدالت تطبیق کړو یا دا چې عدالت ته به یې راولو.» په زبرځواک باندې څه وشول؟؟!! ولې نن تاسو د طالبانو په مدافعینو باندې بدل شوئ او طالبانو ستاسو په مدافعینو باندې بدل شول؟ خلیلزاد د امریکا له خوا د یوې مرۍ په توګه وکارول شو، امریکا په هغه باندې شېر او خط وکړل او ښه صحیح شېر او خط یې پرې وکړل، او امریکا نښه صحیح وویشتله، خو حقیقت دا دی چې زمونږ سیاستوال د خپلو ځانونو په غم کې دي او زمونږ ولس ویده دی، چې په بې سوادۍ او غفلت کې ژوند کوي. په دې کې شک نشته چې د امریکا غشی به هدف وولي.
ځواب ورکړئ6 تبصره
لومړی، عبدالله خپل هدف ته ونه رسېد او همدارنګه هغه د دې مخه ونیوله چې اشرف غني خپل هدف ترلاسه کړي. دویم، طالبان به اجازه ورنه کړي چې دوی دواړه خپلو هدفونو ته ورسېږي. درېیم، دا دواړه به اجازه ورنه کړي چې طالبان خپلو هدفونو ته ورسېږي. څلورم، په افغانستان کې دا څرګنده نه ده چې څوک د چا لپاره کار کوي. په هغه صورت کې به بیا معلومه شوې وای چې خلیلزاد په دې هېواد کې کوم ډول مرۍ ده.
ځواب ورکړئ6 تبصره
۱۶. د هوکړې له لاسلیکېدلو څخه وروسته د هېواد د راتلونکي په هکله د خلکو اندېښنه کمه شوه. ۱۷. که څه هم ځینې خلک وایي چې د دې هوکړې په لاسلیکېدلو سره سوله وشوه، لاکن زه باور لرم چې د سولې تر کېدلو پورې اوس هم یوه اوږده او سخته لاره پاتې ده، ځکه چې تر اوسه پورې د حکومت نظر روښانه نه دی. ۱۸. د پاکستان ضد یو مثلث (غني، عبدالله او صالح) جوړ شو. ۱۹. دواړو ټیمونو د موقفونو وېشل بیا له سره پيل کړل. هر څه بې نظمه شول ځکه چې قدرت ووېشل شو. ۲۰. عبدالله له حکومت سره په یوځای کېدلو، ښاغلي صالح او عطامحمد ته غټ ټکان ورکړ، ځکه چې پورتنیو دوه کسانو خپل ځانونه په حکومت کې د تاجکانو استازي بلل.
ځواب ورکړئ6 تبصره
د دوه انتخاباتي ټیمونو تر منځ سیاسي معاملې ته په پام سره، زه غواړم چې لاندې موضوعاتو ته اشاره وکړم: ۱. لومړی، دغه سیاسي تړون نیمه پخې شوې دیموکراسۍ او د خلکو ارادې ته یو سخت ټکان دی، ځکه چې اساسي قانون له پامه وغورځول شو، او خلکو په انتخاباتو او رایو باندې اعتماد بایلود. ۲. دا درېم ځل دی چې عبدالله عبدالله خپل انتخاباتي سیال ته مشروعیت ورکړ او په خپل لاسلیک سره یې د ولسمشرۍ ماڼۍ ته د تګ اجازه ورکړه (لومړی ځل له کرزي سره او دویم او درېم ځلې له غني سره)، دا مسئله د پوښتنې وړ ده. ۳. معامله تر ډېره د دوه کسانو تر منځ شوې ده نه د دوه ټیمونو تر منځ، چې اکثر غړي یې د معاملې په هکله خفه دي. ۴. دې هوکړې انتخاباتي ستونزو ته د پای ټکی کېښود، خو د هېواد سیاسي بندښت ته نه. ۵. دا هوکړه اجرائي تضمین یا صلاحیت نه لري. ۶. د هوکړې په متن کې د کتونکو ذکر شوی دی، خو دا یې نه دي ویلي چې که هغوی مړه شي څه ګامونه به پورته کیږي. ۷. د هوکړې لاسلیکولو وښودله چې مذاکرات کولی شي د بحران مخه ونیسي. ۸. هوکړې وښودله چې افغانستان نور نشي کولی چې له مطلقه حکومت او دکتاتورۍ سره پرمخ لاړ شي. ۹. هغه دا ثابته کړه چې ولسواکي لا تر اوسه ګټوره نه ده، پرځای یې، موږ باید له دودیزو لارو څخه کار واخلو. ۱۰. عبدالله عبدالله د (په شاتګ، بحران جوړولو او په قدرت کې د شراکت) له ډلې څخه درېیمه لاره انتخاب کړه. ۱۱. خلک پوه شول چې یوه ډله هم په خپلو وعدو ونه درېدله ځکه چې نه اشرف غني له قانون څخه دفاع وکړه او نه عبدالله عبدالله د خلکو له شفافو رایو څخه دفاع وکړه. ۱۲. یوځل بیا یې ثابته کړه چې د انتخاباتو پروسه شفافه نه وه، ځکه چې که یو لوری ګټونکی وو بیا نو قدرت ولې ووېشل شو؟! ۱۳. غني او عبدالله دواړو ثابته کړه چې
ځواب ورکړئ6 تبصره
د هوکړې لاسلیکول په ښکاره د موجودې سیاسي ګډوډۍ د ارامولو لپاره یو ښه کار وو، خو کاش چې انتخابات نه وای شوي او دوه سوه میلیونه ډالر نه وای مصرف (ضایع) شوي. له سختو امنیتي ننګونو سره سره زمونږ خلکو په انتخاباتو کې برخه واخیستله، خو د هغوی رایې له پامه وغورځول شوې. ولې؟ بهتره به دا وای چې هغوی له پيل نه په خپلو کې سره جوړ شوي وای، ځکه دا هر چاته روښانه ده چې د هغوی هدف قدرت ته رسېدل دي. په هر حال، زه دغه هوکړه یو نېک شګون ګڼم. زه هیله لرم چې هغه له خارجي زور او فشار څخه پرته لاسلیک شوې وي، او دا چې هغه به بالاخره د افغانستان سیاسي، اقتصادي او تعلیمي پرمختګ ته لاره هواره کړي.
ځواب ورکړئ6 تبصره