د القاعدې په بیا رغېدنې سره، افغانستان له نوي ترهګریز ګواښ سره مخامخ دی

کابل -- په افغانستان کې د القاعدې د ترهگرۍ دورې د ملکي تلفاتو، د بشري حقونو سرغړونو او مذهبي ځورونو ویرونکې شمېرې پرځای پریښې دي، او اوس کارپوهان خبرداری ورکوي چې دغه ډله په خپل ظرفیت بیا کار کوي څو لوی بریدونه ترسره کړي.

القاعده په ۱۳۶۷ لمریز کې د شوروي-افغان جګړې په دوران کې تاسیس شوه، جنګیالي یې را جذب کړل چې بیا همدا جنګیالي یې په مرکزي هسته باندې واوښتل. د دغې ډلې شتون د ګڼو هیوادونو افراطیان جلب کړل او افغانستان او پاکستان یې د نړۍ وال تروریزم په مرکزونو باندې واړول.

په نیمروز کې مېشت د پوځي چارو شنونکي حمزه بلوچ سلام ټایمز ته وویل، «که د القاعدې په څېر افراطي ډلې د شوروي د یرغل پر وخت افغانستان ته نه وای راننوتې، دا هېواد به هېڅکله هم د افراطیت او تاوتریخوالي په منګولو کې نه وای لوېدلی،»

د شنونکو په وینا، دې ډلې د جګړې له دودیزو میتودونو څخه چې په سیمه کې د پخوانیو ډلو له خوا کارول کېدل، په توپیر سره د ځانمرګو بریدونو په څېر تکتیکونه معرفي کړل.

د ساتنې د مسؤلیت نړۍ وال مرکز په وینا، د القاعدې افراطي ایډیالوژۍ په ټول افغانستان کې د بشري حقونو پراخې سرغړونې، په ځانګړې توګه د توکمیزو او مذهبي لږکیو په وړاندې سیستماتیک بریدونه چټک کړي دي.

هزاره ټولنه په ځانګړې توګه د ځانمرګو بریدونو او پر عبادت ځایونو د بریدونو له امله زیانمنه شوې ده.

د مرکز څېړنه دا هم په ګوته کوي چې د وسله والو افراطي ډلو بې ثباته کوونکي شتون د افغانستان په بشري ناورین کې د پام وړ مرسته کړې، چې دوه پر دریمه برخه وګړي اوس د ژوندي پاتې کېدلو لپاره په مرستو باندې تکیه کوي.

له دین څخه ناوړه استفاده

د ترهګرۍ کارپوه جیرولډ پوسټ په وینا، د القاعدې د روزنې لارښودونه د مذهبي انحصار یوه محاسبه شوې نمونه په ګوته کوي، چې له ځانګړې قرینې پرته په خپله خوښه قراني آیتونه او نبوي احادیث رانقلوي.

پوسټ وویل، القاعده هغه وخت پراخ توجیهات وړاندې کوي چې د هغې لارښوونې له مستندو اسلامي لارښوونو سره په ټکر کې راشي.

هغه وویل، دا ډله «له اسلام څخه پرته مه مړ کېږه» اصول داسې تحریفوي چې په ترڅ کې یې د ځانمرګې ترهګرۍ د توجیه کولو لپاره خلک د عقیدې پر وړاندې پوره اخلاص ته تشویقوي.

په ایټالیا کې مېشت افغان امنیتي شنونکي محمد نعیم غیور سلام ټایمز ته وویل، «القاعدې له خپل جوړښت راهیسې د اسلام له نوم څخه د انسانیت پر ضد جرمونه ترسره کړي دي،»

هغه وویل، «د داعش په څېر د جلا شویو ډلو کړنې د دې ترهګرې شبکې اصلي څرنګوالی په ښکاره توګه منعکسوي،»

تلپاتې عواقب

غیور وویل، «القاعدې د افغانستان بهیر او پرمختګ له پښو وغورځاوه، او د جګړې او ورانۍ په لور یې حرکت ورکړ. دا ترهګره شبکه د څلورو لسیزو په ترڅ کې د شویو وژنو، معلولیتونو، ویجاړیو او اجباري مهاجرتونو مسؤلیت پرغاړه لري.»

دغه بهیر د سپتمبر د ۱۱مې په بریدونو سره بشپړ شو، او بلوچ وویل چې دغه بریدونه،‌ «د افغانستان له خاورې څخه پلان شوي وو او یو بل ویجاړونکی جنګ یې پیل کړ.»

غیور خبرداری ورکړ، چې دا ګواښ یوازې د تېر وخت خبره نه ده چې پای ته رسېدلې. د ۱۴۰۰ لمریز کال د زمري میاشتې راهیسې، القاعده بیا راڅرګنده شوې او د لویو بریدونو لپاره وړتیاوې لوړوي.

د ملګرو ملتونو کارپوهانو دا ارزونه د چنګاښ په یوه راپور کې تایید کړه، چې له نورو افراطي ډلو سره د ملګرتیا له لارې د عملیاتي ظرفیت د بیارغولو لپاره د القاعدې هڅې مستندوي.

راپور افغانستان ته د منځنۍ اسیا او عرب جنګیالیو د راتګ په اړه یادونه کړې، چې ډېری وختونه د ښکاریانو د ګروپونو په بڼه راځي.