محیط زیست

کمبود آب در کابل زنگ خطر را برای کارشناسان و مردم عام به صدا درآورد

گزارش از نجیب الله

افغانها به تاریخ ۱۵سرطان در ساحه دشت برچی شهر کابل صف کشیده اند تا آب آشامیدنی را که توسط یک شرکت خصوصی فراهم می شود، ببرند. [وکیل کوهسار/ ای اف پی]

افغانها به تاریخ ۱۵سرطان در ساحه دشت برچی شهر کابل صف کشیده اند تا آب آشامیدنی را که توسط یک شرکت خصوصی فراهم می شود، ببرند. [وکیل کوهسار/ ای اف پی]

کابل -- در حالیکه سایر مناطق افغانستان به دلیل خشکسالی با کمبود آب مواجه هستند، ساکنان کابل نگران کاهش شدید آب هستند.

محمد رضا امینی، ۲۰ ساله، باشنده ناحیه ۱۸ شهر کابل که در صف ایستاده بود، گفت، «من هر روز از ساعت ۶ تا ۸ صبح برای بدست آوردن آب در صف می ایستم،»

وی گفت، «هر روز از صبح تا شام صدها نفر از نل آب مسجد که به چاه عمیقی متصل است، آب می گیرند،»

بیشتر چاه‌های خانه‌های شخصی در شهر کابل، حتی چاه‌هایی که ۷۰ تا ۸۰ متر عمق داشتند، خشک شده‌ اند. وی افزود، کسانی که توانایی مالی دارند چاه هایی به عمق ۱۲۰ تا ۱۵۰ متر حفر کرده اند.

کودکان افغان به تاریخ ۱۵سرطان در ساحه دشت برچی شهر کابل صف کشیده اند تا آب آشامیدنی را که توسط یک شرکت خصوصی فراهم می شود، ببرند. [وکیل کوهسار/ ای اف پی]

کودکان افغان به تاریخ ۱۵سرطان در ساحه دشت برچی شهر کابل صف کشیده اند تا آب آشامیدنی را که توسط یک شرکت خصوصی فراهم می شود، ببرند. [وکیل کوهسار/ ای اف پی]

تمیم یارمل، ۲۷ ساله، که در ناحیه ششم شهر کابل زندگی می کند، گفت که یک تا دو ساعت در روز را صرف تهیه آب می کند.

او به سلام تایمز گفت، «من در یک اداره دولتی کار می کنم و باید ساعت ۸ صبح سر کار باشم. بعد از نماز صبح، باید ۱۰ دقیقه پیاده روی کنم تا به قطار آب برسم و قبل از رفتن به اداره آب بیاورم،»

او افزود، «چاه خانه ما یک سال پیش خشک شد و من نمی‌توانم چاه عمیق‌ تری داشته باشم، بنابراین باید از نلی که توسط یک موسسه کمک‌ رسان خارجی در منطقه ما ساخته شده است، آب بیاورم،»

حفیظ الله، ۲۹ ساله، یک دکاندار در منطقه آهنگرها در ناحیه ۱۵ شهر کابل، گفت که خانواده اش از یک شرکت خصوصی که یک سیستم آب را در منطقه آنها ساخته بود، آب می خریدند.

او گفت، «متاسفانه این روزها آب نل فقط حدود نیم ساعت دوام می کند که کافی نیست. فشار آب نیز کم است. بنابراین باید آب بخریم. برای هر متر مکعب آب باید ۶۰ افغانی (۰.۶۹ دالر) بپردازیم،»

وی افزود، «در روزهای کالاشویی، ما مجبور هستیم آب تانکرها بخریم و در بدل هر لیتر آب ۱ افغانی بپردازیم، بخاطریکه آب نل کافی نیست،»

رشد جمعیت و پایین آمدن سطح آب

محمدکاظم همایون، تحلیلگر محیط زیست و مقام سابق اداره ملی حفاظت از محیط زیست گفت،عوامل مختلفی منجر به کم شدن ذخایر آب در کابل شده است.

همایون گفت، «به اساس ماسترپلان سال ۱۳۵۷، نفوس کابل ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود، اما در حال حاضر شش میلیون نفر در این شهر زندگی می کنند،»

وی افزود، در عین حال، افغانستان به خشکسالی رو برو است و اندازه بارش در آن کم است.

او گفت، «اوسط بارندگی سالانه در افغانستان در گذشته ۲۲۰ تا ۲۵۰ ملی‌متر بود، اما به دلیل تغییرات اقلیمی، اکنون به کمتر از ۲۰۰ ملی‌متر رسیده است،»

صمد علی یزدانی، یکی دیگر از متخصصان محیط زیست ساکن کابل، کمبود آب در کابل را ناشی از سال ها بی توجهی دولت و ساکنان آن می داند.

یزدانی به سلام تایم گفت، «حفر چاه های عمیق به ویژه توسط صاحبان بلند منزل ها، تصرف زمین های اختصاص یافته به فضای سبز و ساختن ساختمانها در آن، استفاده از آب آشامیدنی شیرین برای آبیاری و استفاده از آب برای حوض ها و موترشویی ها، آب های سطحی را فرسوده کرد و مردم را به استفاده از آب های زیرزمینی سوق داده است،»

وی افزود، سطح آب سالانه بین ۱ تا ۵ متر کاهش یافته و باعث خشک شدن چاه ها در نقاط مختلف شهر کابل شده است.

یزدانی گفت، «اگر این وضعیت ادامه یابد... بحران آب در شهر کابل به زودی به یک مسئله جدی و نگران کننده تبدیل خواهد شد و تا آن زمان هیچ راه حلی وجود نخواهد داشت،»

اقدام جدی لازم است

همایون، مسئول سابق اداره محیط زیست گفت، مقامات باید مصرف آب را بازنگری کنند و بخاطر جلوگیری از هدر رفتن، سیاستی برای هزینه آب در نظر بگیرند.

وی افزود‍، «منابع آبی مانند بند قرغه و کول حشمت خان باید پاکسازی شود و یک زیرساخت آبی دیگر در کنار بند قرغه ایجاد شود تا ظرفیت ذخیره سازی بیشتر شود و سفره های آبی زیرزمینی کابل تغذیه شود،»

وی گفت، «کانال ها یا اکوسیستم هایی که سفره های زیرزمینی کابل را تغذیه می کنند باید بر اساس ماستر پلان شهری سال ۱۳۵۷ شناسایی شوند و برای جلوگیری از فرو رفتن سطح آب های زیرزمینی باید پاکسازی شوند،»

او گفت، «افغانستان یک مورد استثنایی است که در آن از آب آشامیدنی برای آبیاری مزارع و درختان استفاده می شود... باید از آب خارج از شهر یا آب بازیافتی ساختمان های مسکونی و تجارتی برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده شود،»

وی افزود، باید برنامه های آگاهی بخشی برای مردم انجام داده شود.

یزدانی با بیان اینکه بحران آب نیاز به اقدام فوری دارد، گفت، «مسئولیت اصلی خشکسالی بر عهده دولت است و مردم نیز مسئول هستند‍.»

آیا شما این مقاله را می پسندید؟

11 دیدگاه

شیوه نامۀ بیان دیدگاه ها * نشان دهندۀ فیلد اجباری است 1500 / 1500

کمبود آب باعث نگرانی در سراسر افغانستان از جمله کابل شده است. دلیل اصلی آن این است که دولت ها در افغانستان آب را به خوبی مدیریت نکرده اند. اگر آب به درستی مدیریت شود، همه آنها به افغانستان محتاج افغانستان می شوند. کشورهای همسایه مانند افغانستان به آب دسترسی ندارند. اگر مخازن آب قابل توجهی ساخته شود و آب باران در آنها ذخیره شود، از کمبود آب جلوگیری می شود و آب شیرین افزایش می یابد، اما همه اینها به مدیریت خوب بستگی دارد.

پاسخ

۲- ایران بر خلاف معاهده هلمند،‌ صدها پمپ آب در سمت چپ رودخانه نصب کرده است که می تواند سالانه صدها میلیون متر مکعب آب را بگیرد. برخلاف توافق، آب را از بستر رودخانه بلند می کند. ۳- آخوندها معتقدند که اگر در افغانستان حکومتی وجود داشته باشد، باید بر اساس یک تعامل پیش رفت. چنین فردی که بر اساس محاسبات دقیق با آنها محاسبه می کند نباید جلو بیاید و این باور صحیح است زیرا در گذشته اتفاق افتاده و همچنان ادامه دارد. ۴- بر خلاف توافق، ایرانی ها در دلتای رود هلمند چهار مخزن مصنوعی بزرگ ساختند که بیش از شش میلیارد متر مکعب آب را ذخیره می کند و همان آب را از طریق بند کهک هدایت می کند. و در این قسمت رودخانه را آنقدر عمیق کرده اند که ولسوالی های پایین کنگ و چخانسور ما در سال های بارانی و سیلابی آب آشامیدنی ندارند زیرا آنها [ایرانی ها] نمی خواهند با تعیین سه نقطه و استفاده از دستگاه های اندازه گیری خود را محدود کنند. ۵- ایران کانال های وسیعی به نام های گلمیر۱ و گلمیر۲ در آخرین نقطه رودخانه در برابر معاهدهء هلمند حفر کرده است که از آن برای زراعت و آب آشامیدنی استفاده می کنند و نمی خواهند این کانال ها بسته شود. ۶- اگر سه نقطه ایجاد شود و وسایل اندازه گیری نصب شود، ایران طبق قانون آب دریافت می کند و نمی تواند آب بیشتری بگیرد، بنابراین ایران نمی خواهد چنین کاری انجام دهد و مسائل و اختلافات جدیدی ایجاد می کند تا موضوع اصلی پشت سر بماند. در نهایت به امید روزی که منافع ملی را بر منافع شخصی ترجیح دهیم، تصمیمات ما بر اساس کینه و عواطف نباشد و به نفع کشور و مردم تصمیم بگیریم.

پاسخ

۲- با وجود تمام این مشکلات و تهدیدات امنیتی، ما همچنان این موضوع را در اولویت قرار دادیم زیرا می دانستیم که مدیریت آب برای رئیس جمهورغنی اولویت دارد. تیم ما معتقد بود که اگر در این زمینه از رئیس جمهور درخواستی داشته باشیم، جلوی آن را نخواهد گرفت. به همین دلیل در جلسه مشترک به ایرانی ها گفتیم که کار ایستگاه دهراود را شروع می کنیم و ادامه خواهیم داد. پس از مشورت با تیم کاری خود، برخی اطلاعات و پیشنهادات را با رئیس جمهورغنی در میان گذاشتم. در همین روز رئیس جمهور غنی با مقامات ارشد امنیتی دیدار کرد و تصمیم گرفته شد که ریاست امنیت ملی با نفوذ مردمی و پول عملیاتی خود این کار را انجام دهد. همینطور بود که امنیت ملی بر اساس نفوذ مردمی خود و با منابع مالی فراوان می توانست کار ساحه ای را فراهم کند و ما به سرعت ایستگاهی را در ساحه نصب کردیم و این مسئولیت تاریخی را انجام دادیم. حال می رویم بر سر موضوع اصلی. بسیاری از هموطنان این سوال را خواهند داشت که چرا ایران نمی خواهد سه نقطه تعیین شود تا توافقنامه هلمند به طور کامل اجرا شود. ۱- طبق ارقام اندازه گیری، ایران در ۴۰ سال گذشته به طور متوسط ۲.۵ تا ۳ میلیارد متر مکعب آب از رود هلمند دریافت کرده است. ایران بیش از ۱۲۰۰۰۰ هکتار زمین را بر خلاف توافقنامه هلمند توسعه داده است. آب آشامیدنی چندین شهر بزرگ را از این رودخانه تامین می کند و میلیاردها دالر در کنار رود هلمند سرمایه گذاری کرده است.

پاسخ

هر وقتیکه بین طرف های افغان و ایرانی در مورد معاهده هلمند بحث می شد، طرف مقابل [ایرانی ها] همیشه این دو موضوع را در مقابل طرف افغان قرار می داد. اول مدیریت سیلاب رود هلمند و دومی نصب استیشن اندازه گیری آب دهراود. دولت افغانستان باید این کارها را انجام می داد زیرا ایستگاه دهراود ستون فقرات معاهده هلمند بوده و هست. برای حل این دو مشکل، ابتدا بند کمال خان را با فداکاری بزرگ برای مهار سیلاب در زیر تهدیدات شدید امنیتی و در شرایطی بحث برانگیز تکمیل کردیم و آرزوی سردار داود [رئیس جمهور فقید] را که گامی بی سابقه در تاریخ مدیریت آب افغانستان بود، برآورده ساختیم. دومین کار، نصب ایستگاه دهراود بود که حیاتی ترین کار برای تطبیق موافقتنامه هلمند بود. فکر می کنم ذکر آن در اینجا مناسب نباشد و شاید جرات خواندن آن را نداشته باشید، اما چند نکته مهم را با شما در میان می گذارم. برای اینکه هموطنان بفهمند در آرد ایران چقدر ریگ وجود دارد... ۱- ایران ایستگاه دهراود را برای افغانستان به یک موضوع حیثیتی تبدیل کرده بود و طرف افغانی به هر قیمت مؤظف به انجام آن بود. آخوندهای ایرانی مطمئن بودند که طرف افغان نمی تواند زیرا آنها امتیازات کامل را به خرابکاران منطقه می دادند تا از نصب ایستگاه در نقطه اصلی جلوگیری کنند.

پاسخ

ما تاکید کرده ایم که این سه مورد برجسته ابتدا باید با ایران شناسایی شود و سپس آب برای آنها رها شود. صحبت با آنها بدون در نظرداشت این سه مورد و رها کردن آب به ضرر ماست. زیرا پس از امضای معاهده هلمند، افغان ها با ساختن بند کمال خان، برای اولین بار بر آب رود هلمند مسلط شدند و فرصت طلایی برای تطبیق این معاهده پیش آمد؛ اما با همه این اوصاف، مسئولان در اوایل قدرت، چندین برابر بیشتر از توافقنامه آب را به ایران رها کردند تا شرایط را به گونهء عادی نشان دهند. با رهاسازی قاطعانه آب در حالی که هیچ یک از سه مورد فوق توافقنامه اجرا نشد، این فرصت طلایی بار دیگر به هدر رفت و بار دیگر فرصتی برای طرف ایرانی فراهم شد تا به جای حل مشکل اصلی، سایر مسائل سیاسی را پیش ببرد. طرف افغان دوباره به دنبال به اصطلاح توت سیاه روان کنند، و فشار خود را افزایش دهند. ما چندین بار این موضوع را با طرف ایرانی در میان گذاشته ایم و برای من روشن شده است که اگر طرف افغانستان تمام آب رود هلمند را به ایران رها کند، باز هم آخوندها خوشحال نخواهند شد، و آنها را متقاعد نمی کند که بیش از حقشان به آنها آب بدهند. ما معتقدیم که ایران هرگز اجرای معاهدهء هلمند را نمی پذیرد و این را قبول نمی کنند که بیایند پمپ های آب رود هلمند و چندین کانال دیگر را که مخالف توافق هستند، ببندند. به هر صورت، من می خواهم در حین مأموریتم، در مورد تطبیق موافقتنامه هلمند، مسائل چندی را مطرح کنم.

پاسخ

تهدیدهای خشن، تند و هوشمند آخوندهای ایرانی مربوط به معاهدهء هلمند و موقعیت ضعیف حکومت سرپرست ملاهای افغانستان! ایرانی ها برای تطبیق معاهدهء هلمند بارها حکومت سرپرست افغانستان را تهدید کرده و خواستار اجرای کامل آن بر اساس انتظارات خود شده اند. اخیراً اخوندان ایرانی با لحنی بسیار خشن، تند، تهدیدآمیز و با چابکی زیاد خواستار اجرای حقابه شده اند، اما از سوی دیگر، حکومت سرپرست ملاهای افغانستان در اعلامیهء خود توضیح می دهد که در آن خود را مقصر و آخوندهای ایرانی را بی گناه نشان می دهند. من نمی دانم چرا طالبان مجبور به اتخاذ چنین موضع ضعیف و قابل سرزنش علیه ایران هستند، یا اجبار سیاست آنهاست. یا اینکه میدان خالی است، کسی نیست که پاسخ دهد، و اگر فکر می‌کنند کسی نیست که با ایران گفت‌وگو کند، اشتباه می‌کنند. زیرا ما تیم های حرفه ای و متخصص قوی در داخل کشور داریم تا با ایران در مورد حقوق بحث کنیم و به نتیجه مطلوب برسیم و ایرانی ها همیشه از این تیم متحد گله مند بوده و خواهند بود. یک و نیم سال قبل، ما در مورد مسائل مربوط به تطبیق آسان توافقنامه هلمند با مقام های حکومت سرپرست طالبان گفتگو کرده بودیم. ما به صراحت اعلام کرده ایم که آب باید به صورت سنجیده به ایران رها شود. ثانیاً، صدها پمپ آب توسط ایران در سمت چپ مرز رود هلمند بر خلاف قرارداد نصب شده است که سالانه صدها میلیون متر مکعب آب را پمپ می کند.

پاسخ

این مقاله مربوط به معاهده هلمند در چندین تبصره منتشر شد. امیدوارم همسایه های حریص آن را در نظر بگیرند، بخوانند و بعد با دقت در مورد رود/آب هلمند و حقابه صحبت کنند.
با احترام،
خان محمد تکل
[سابق] رئیس اداره مدیریت آب
جمهوری اسلامی افغانستان

پاسخ

کمبود آب مشکل خطر ناک است چون آب منبع زندگی است بغیر از آب زنده گی نا ممکن است دولت مکلف است تا برای آب بند ها ی آب را آماده کند و ذخیره ها را بسازد تا کشور ما به چنین خشکسالی مواجه نه شود و مردم مکلف اند تا در مصرف آب سرفه جویی کند تا نسل اینده کشور نابود نه شود این یک مشکل جدی است کی باید در برابر آش ایستادگی شود و هر قدر کی حکومت توان دارد باید از این مشکل جلوگیری کند.

پاسخ

در استفاده از آب باید دقت صورت گیرد. خشکسالی در افغانستان چشمه ها و کاریزها را خشک کرده است! سطح آب در منطقه ما پایین آمده و چاه ها در برخی مناطق خشک شده است. متاسفانه هنوز هم ما در استفاده از آب دقت نمی کنیم. برخی از کشورهای اروپایی برای صرفه جویی در مصرف آب استفاده از نل های آب را ممنوع کرده اند و هیچکس نمی تواند جاده ها و خانه ها را با آب شستشو کند، در حالیکه ما در این زمینه بسیار بی احتیاطی می کنیم. اگر از آب خود بر اساس نیاز خود استفاده نکنیم، با افزایش جمعیت، کم آبی فاجعه دیگری خواهد بود.

پاسخ

دولت علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب، باید آب را کشت کند. در دوره جمهوریت، دولت با همکاری دبلیو اف پی و سایر موسسات، صدها چقری را بر روی تپه ها و دامنه کوه ها در نزدیکی احمد شاه بابا مینه در شهر کابل ساخت تا آب باران و برف را در آن جمع آوری کند. اگر به این چقری ها توجه بیشتر داده شود و درختانی در آنها کاشته شوند، می توانند هوا را پاک نگه دارند و آب را کشت کنند. همین روند باید در تپه ها و دشت های نزدیک شهر کابل نیز اجرا شود. نکته دیگر این است که منطقهء سبز باید سبز بماند. ساحه ایکه در ماستر پلان قبلی منحیث ساحه سبز در نظر گرفته شده بود و مردم آنرا غصب کرده، منازل بر آن باید تخریب شود و ساحه سبز شود تا از تخریب محیط زیست و هدر رفتن آب جلوگیری شود. علاوه بر این، باید حفر چاه های عمیق جدید ممنوع شود و از مردمی که چاه های عمیق حفر کرده اند در مقابل هر چاه ۱۰ الی ۲۰ هزار افغانی جمع آوری شود و آب آشامیدنی از پغمان و سایر مناطق نزدیک به شهر آورده شود. علاوه بر این، آب فاضلاب شهر باید تصفیه و برای آشامیدن بازیافت شود.

پاسخ

کمبود آب بزرگترین و جدی ترین مشکل در کل کشور و به خصوص در کابل است. تا زمانی که دولت مدیریت مناسبی در زمینه آب ایجاد نکند و آب انبارهای بزرگی برای اب نسازد این مشکل نه تنها حل نه میشود بلکه بدتر می شود و با گذشت زمان مردم با مشکلات بسیار بیشتری مواجه خواهند شد. مردم در مصرف آب نیز دقت کنند، شیرهای منازل خود را بی جهت باز نکنند، از حفر چاه یا چاه عمیق در محل خود پرهیز کنند، زیرا آب حیات است و هر فردی باید به اندازه نیاز از آن استفاده کند.

پاسخ