نقض های مکرر روسیه آینده معاهده تاریخی آسمان های باز را تهدید می کند

متحدین ناتو و اتحادیه اروپا با استناد از موارد نقض متعدد و مکرر توسط کریملین، رژیم روسیه را به پیروی از معاهده آسمان باز سال ۱۹۹۲، که واشنگتن اعلام ترک آن را کرده است، وادار می سازد.

ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو گفت، تصمیم ایالات متحده برای ترک این توافقنامه تا مدت شش ماه عملی نمی شود، که این امر برای مسکو برای تغیردادن جهت فرصت می دهد.

وی به تاریخ ۲ جوزا گفت، «در تناقض با این معاهده، روسیه برای سالها مسدودیت پروازها را، به شمول محدودیت های پرواز در فضای کالینینگراد، و مسدود کردن پروازها در روسیه در نزدیکی مرز این کشور با گرجستان، وضع کرده است.»

ایالات متحده اعلام کرده است که در صورت بازگشت مسکو به رعایت کامل -- ممکن است بر کناره گیری خود دوباره فکر کند.

مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، به تاریخ ۱ جوزا در یک اعلامیه رسانه ای گفت، «در اصل، این معاهده به منظور فراهم كردن سطح بلند شفافیت و تفاهم و همكاری متقابل، بدون در نظرداشت بزرگی کشورهای همه امضا كنندگان، طراحی شده بود.»

وی گفت، «به هر صورت، تطبیق و نقض آسمان های باز توسط روسیه، این عملکرد مرکزی اعتماد سازی این معاهده را تضعیف کرده است -- و در حقیقت، باعث افزایش بی اعتمادی و تهدیدات برای امنیت ملی ما شده است – و اشتراک مداوم ایالات متحده را متزلزل می سازد.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، این ادعاها را بی ارزش دانست.

وی به تاریخ ۲ جوزا به چینل ۱ روسیه گفت، «زمانی که اداره ترمپ [دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده] ... به طور ناگهان اعلام می کند كه روسیه از معاهده آسمان های باز برای هدایت توپچی و موشک استفاده می کند، این در ادارات و مقرهای مسكو خنده های زیادی را ایجاد می کند.»

با این وجود، نقض مکرر این معاهده توسط روسیه، مسئله خنده دار نیست.

نقض های مکرر

تعدادی از کشورها بلافاصله پس از جنگ سرد با معاهده آسمان های باز توافق کردند تا که آنها بتوانند از ارتش های رقیب نظارت کرده و از غافلگیری های ناگوار یا سوء ظن های بی اساس جلوگیری کنند.

این معاهده در سال ۱۹۹۲ به امضاء رسید و در سال ۲۰۰۲ تنفیذ شد، که به ۳۵ كشور امضا كننده به شمول ایالات متحده و روسیه اجازه می دهد تا پروازهای نظارتی غیرمسلح را در فضای قلمرو یکدیگر انجام دهند.

پومپئو گفت، «در حالیکه ایالات متحده همراه با متحدین و شرکای ما ... به تعهدات و مسؤلیت های ما طبق این معاهده عمل کرده اند، روسیه به طور آشکار و پیوسته سالهاست که این معاهده را به شیوه های مختلف نقض کرده است.»

وی با افزودن اینكه روسیه «با تبدیل کردن این معاهده به ابزار زورآزمایی و تهدید، آن را تسلیحاتی ساخته است گفت، «روسیه در مورد کنترل اسلحه یک نقض کننده مکرر از بسیاری از تعهدات و مسؤلیت های خود بوده است.»

وزارت دفاع ایالات متحده به تاریخ ۱ جوزا در یک اعلامیه جداگانه گفت، «روسیه به طور فزاینده از این معاهده برای تقویت روایات تبلیغاتی در یک تلاش برای توجیه تجاوز روسیه علیه همسایگان خود استفاده كرده است و ممكن است از آن برای اهداف نظامی علیه ایالات متحده و متحدین ما استفاده كند.»

در این اعلامیه آمده است، «از سال ۱۳۹۷ بدینسو، ایالات متحده روسیه را به دلیل محدود کردن مسافت پرواز از منطقه کالینینگراد به ۵۰۰ کیلومتر و برای مسدود کردن پروازها در ۱۰ کیلومتری از بخشهای مرز گرجستان - روسیه، به نقض این معاهده متهم کرده است.»

ممانعت روسیه از اجازه پروازهای آسمان های باز در امتداد مرز گرجستان – روسیه، به اشغال کردن ولایات آبخازیا و اوسیتیای جنوبی گرجستان در سال ۱۳۸۷ توسط روسیه، مربوط می شود.

پومپئو در اعلامیه خود گفت، «روسیه از دسترسی به پروازهای نظارتی در محوطه دهلیز ۱۰ کیلومتری در امتداد مرز خود با مناطق آبخازیا و اوسیتیای جنوبی گرجستان که تحت اشغال روسیه می باشند، امتناع ورزیده است، که از این طریق تلاش می کند ادعاهای دروغین روسیه مبنی بر اینکه این سرزمین های اشغال شده کشورهای مستقلی هستند، را پیش ببرد.»

وزارت دفاع در اعلامیه خود افزود، «در همین اواخر، در سنبله ۱۳۹۸، روسیه با مسدود کردن یک پرواز تمریناتی نظامی بزرگ، این معاهده را نقض کرد، و از عین شفافیتی که این معاهده باید فراهم کند جلوگیری کرد.»

تیم موریسن، رئیس ارشد پیشین شورای امنیت ملی، كه رهبری پالیسی كنترل تسلیحات ایالات متحده را برعهده دارد، در یک مقاله که توسط روزنامه نیویارک تایمز به تاریخ ۱ جوزا به چاپ رسید نوشت، مقامات ارشد نظامی و استخباراتی ایالات متحده همواره در مورد سوء استفاده كریملین از معاهده آسمان باز هشدار داده اند.

وی نوشت، «به طور مثال، رئیس سازمان استخبارات دفاعی به کانگریس هشدار داد که روسیه برای بدست آوردن 'اطلاعات بنیادی باورنکردنی در مورد زیربنا های مهم، پایگاه ها، بنادر، و همه تأسیسات ما' از این معاهده استفاده کرده است. و افزود، 'این یک برتری بزرگی را برای آنها فراهم می کند'.»

موریسن افزود، «فرمانده ستاد فرماندهی استراتیژیک ایالات متحده هشدار داد كه، 'این معاهده به یک مؤلفه مهم قابلیت جمع آوری اطلاعات روسیه تبدیل شده است که به ایالات متحده متوجه می شود.'»

وی نوشت، هدف معاهده آسمان های باز برای ارتقای شفافیت و آزادی بود. «جمع آوری اطلاعات عملیاتی نظامی هرگز هدف مورد نظر این معاهده نبوده است.»

تاریخچه طولانی معاهدات نقض شده

این نخستین بار نیست که کریملین تعهدات خود را در یک معاهده بین المللی کنترل تسلیحات نقض می کند.

در ماه میزان گذشته، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، نیروهای مسلح این کشور را در حالی مشاهده می کرد که آنها در تمرینات طراحی شده برای شبیه سازی جنگ هسته ای اشتراک می کردند.

بازی های استراتیژیک گروم-۱۹ (تندر-۱۹) موشک هایی را آزمایش کرد که قادر به انتقال موشک های حرارتی-هسته ای هستند، که «افزایش تنش ها در مرز روسیه» را نیز در بر می گیرد.

این بازی ها که شامل نیروهای خارجی نمی شود، بلافاصله پس از آن صورت گرفت که روسیه و ایالات متحده معاهده نیروهای هسته ای با قابلیت انتقال متوسط (۱۹۸۷) را لغو کردند، که استفاده از موشک های هسته ای و معمولی با قابلیت انتقال ۵۰۰ الی ۵۵۰۰ کیلومتر را محدود می کرد.

ایالات متحده با استناد از نقض روسیه برای سالها، به طور رسمی این معاهده تاریخی را در ماه اسد لغو کرد.

ناتو در آن زمان با متهم كردن مسكو به نقض این معاهده كه استفاده از موشک های قابل انتقال متوسط، معمولی و هسته ای هردو را محدود می کرد گفت، روسیه مسئولیت پایان این معاهده را بر عهده دارد.

توافقنامه نیروهای هسته ای با قابلیت انتقال متوسط، به عنوان یکی از دو معاهده مهم تسلیحاتی بین روسیه و ایالات متحده به شمار می رفت -- معاهده دیگر کاهش استراتیژیک جدید تسلیحاتی (استارت جدید) بود، که ذخیره گاه های هسته ای هر دو کشور را پائین تر از اوج جنگ سرد آنها نگه می دارد.

با این حال، این توافقنامه نیز در سال ۱۴۰۰ ختم می شود، و به نظر می رسد که برای مذاکرات به خاطر تمدید کردن، اراده سیاسی ناچیزی وجود دارد.

آزمایش موشکی سال گذشته، ختم شدن معاهده نیروهای هسته ای با قابلیت انتقال متوسط، و نابودی قریب الوقوع معاهده آسمان باز در حالی صورت می گیرد که مسکو تعدادی از سلاح هایی که -- بدون شواهد -- «شکست ناپذیر» ادعا شده اند، را به طور حمله ور آزمایش کرد، حتی اگرچه ادعای یک کشور صلح آمیز می کند.