به حکایت تصاویر: خانواده های بیجاشده در ویرانه های یک ساحه تاریخی در لشکرگاه جابجا شده اند

هلمند -- ویرانه های یک شهر سلطنتی با قدامت یک هزار سال در ولایت هلمند که زمانی محل سکونت زمستانی سلاطین سلسله های درخشان اسلامی بود، به خانه های صدها افغان تبدیل شده اند که از خشونت طالبان فرار کرده اند.

این عمارت تعجب آور که از گل سرخ ساخته شده است و از تپه ها در امتداد دریای هلمند برآمده است، براثر تخریب و توسعه شهری و همچنان ساختمان های مؤقتی که در آن رشد کرده اند، در معرض تهدید قرار دارد.

از ماه میزان بدینسو پس از افزایش حملات طالبان، هزاران افغان در سراسر هلمند بیجا شده اند و در حالیکه بسیاری از آنها در لشکرگاه مرکز این ولایت مستقر شده اند، که تحت کنترل حکومت باقی مانده است،بعضی ها همراه با بیجاشدگان دیگر در ویرانه ها زندگی می کنند.

قلعه کهنه که در آنجا به همین نام شناخته می شود، و باستان شناسان آن را به نام لشکری بازار می شناسند، به دلیل مقیاس، معماری و نقاشی های تعجب آور آن، توجه بین المللی را به خود جلب کرده است.

این منطقه که به طول بیش از ۱۰ کیلومتر گسترده است، یگانه ساحه سکونت زمستانی شناخته شده سلاطین غزنوی و غوری می باشد. این دو سلسله سلطنتی بر منطقه ای که افغانستان امروزی را در بر می گیرد، بین قرن های ۱۰ الی ۱۳ میلادی حکومت کرده و هنر اسلامی را تا شمال هندوستان گسترش داده اند.

فیلیپ مارکیس رئیس هیئت باستان شناسی فرانسه در افغانستان (دی ای اف ای) گفت، «ما در جهان اسلام هیچ مکانی مشابهی نداریم که مانند این مکان منسجم، تفصیلی و باوجود همه چیز هنوز به خوبی حفظ شده باشد.»

وی به ای اف پی گفت، «این قلعه مهم است که باید حفظ شود زیرا ما مطمئن هستیم كه این ساحه چیزهای زیادی را در مورد این دوره به ما خواهد آموخت.»

فرار کردن از خشونت طالبان

باشندگان در میان این برج های باستانی دروازه ها و کلکین ها را اضافه کرده و دیوارهای فروریختنی را برای تقویت و داغ گیری آنها با کاه گل پوشانده اند.

یک دروازه آهنی آبی رنگ به خانه دو اطاقه آغا محمد منتهی می شود که ۱۱ نفر را در خود جای داده است، و یک گهواره مؤقت برای فرزند نوزادش از سقف چوبی آویزان است.

وی گفت، «به درزهای سقف نگاه کنید. می ترسم که یک شب فرو خواهد ریخت.»

در حالیکه مذاکرات صلح میان حکومت افغانستان و رهبران طالبان متوقف شده و نیروهای امریکایی و ناتو تمام سربازان خود را تا ۲۰ سنبله از کشور خارج می کنند، جنوب افغانستان شاهد جنگ مجدد بوده است.

طالبان برای توجیه جنگ جاری خود از حضور نیروهای خارجی استفاده کرده اند، اما علی رغم روند خروج طبق برنامه، جنگجویان به تخریب پروژه های زیربنایی و انجام دادن حملات علیه مردم ملکی و نیروهای دفاعی و امنیتی ملی افغان، ادامه داده اند.

فواد امان سخنگوی وزارت دفاع به تاریخ ۲۷ ثور گفت، طالبان در هفته های اخیر تلاش کرده اند تا ولایات هلمند، قندهار، بغلان، هرات، فراه و غزنی را تصرف کنند.

وی گفت، آنها نه تنها اینکه در تصرف کردن کدام شهر بزرگ یا ولایت ناکام شده اند، بلكه تلفات سنگینی را نیزمتحمل شدند زیرا نیروهای دفاعی و امنیتی ملی افغان بیش از ۱۰۰۰ جنگجویان، فرماندهان و اعضای مهم گروه طالبان را كشتند.

بسیاری از باشندگان قلعه کهنه، خانواده های پولیس هستند.

بی بی حلیمه ۴۸ ساله گفت، «من سه پسرم را برای این حکومت قربانی کرده ام.»

وی گفت، «طالبان خانه ما را ضبط کردند، بنابر این ما در اینجا زندگی می کنیم و من فقط یک پسر کوچک دارم.»

یک همسایه افزود، «هر خانه از بیوه ها پر است.»

خدای نظر ۵۴ ساله از حکومت خواست که برای خانواده هاییکه در این ویرانه ها زندگی می کنند برق بیاورد.

وی با افزودن اینکه هر خانواده ای که در این ساحه زندگی می کند، اعضای خود را بر اثر خشونت طالبان از دست داده است گفت، «ما بر اثر جنگ بیجاشده شدیم؛ منطقه ما هنوز هم تحت کنترل طالبان است».

وی گفت، «ما نمی توانیم به منطقه خود برگردیم. ما در اینجا زندگی می کنیم زیرا چاره دیگری نداریم.»

حفظ کردن این ساحه

این ساحه که برای اولین بار در دهه ۱۳۳۰ میلادی توسط هیئت باستان شناسی فرانسه در افغانستان بررسی شد و از آن زمان تاکنون هیچ گونه کار حفاظتی انجام نشده است.

در آن زمان، باستان شناسان قصرها، یک مسجد و سایر ساختمان های الحاقی مانند کارخانه های کلالی و صنایع دستی و همچنان صندوق های یخ را که برای نگهداری مواد غذایی تازه استفاده می شدند، شناسایی کردند.

یکی از برجسته ترین کندنکاری ها، سلسله ای از نقاشی ها بود که صحنه های محکمه را به تصویر کشیده است. این در یک دورانی که نمایش واقع گرایانه موجودات زنده در جوامع اسلامی بسیار ناپسندیده بود، بسیار نادر است.

این نقاشی ها که به موزیم کابل منتقل شده بودند، در جریان جنگ داخلی افغانستان در دهه ۱۳۷۰ تخریب یا دزدیده شدند. فقط تصاویر آنها باقی مانده اند.

مارکیس رئیس هیئت باستان شناسی فرانسه در افغانستان اکنون در مورد اثرات گرمای کره زمین نیز نگران است که می تواند باعث طغیان دریای هلمند شود.

از یک طرف، استحکاماتی که از کاه گل ساخته شده اند و باشندگان جدید به برج های نیمه فروریخته اضافه کرده اند نیز ممکن است باعث حفظ مؤقتی آنها شده باشد.

مارکیس گفت، «مردم به طریقه خودشان از مکان محافظت می کنند زیرا اینجا خانه آنهاست.»

وی اعمار کردن یک «پارک باستان شناسی» را پیشنهاد می کند که در روند حفاظت افغان های بیجاشده را دخیل می سازد تا آنها بتوانند درآمد را کسب کرده و در خارج از دیوارهای قلعه مستقر شوند.

اما از نظر شاه محمود حسرت که در مورد این قلعه نظامی کتابی نوشته است، آینده این ویرانه هایی که بخش عمده آن بررسی نشده است، نامشخص است.

وی با اینکه از حکومت خواست تا از این مکان حفاظت کند گفت، «ما واقعاً می ترسیم که تاریخ ما از بین خواهد رفت.»

وی با اینکه این قلعه را با «یک زیارت مقدس» تشبیه کرد گفت، «قلعه تاریخی بست برای باشندگان هلمند بسیار مهم است؛ این قلعه بیشتر از ۳۰۰۰ سال قدامت دارد.»

وی افزود، «اگر حکومت به مردم اجازه دهد، پس من مطمئن هستم كه هر روز جمعه هزاران نفر از آنجا بازدید خواهند کرد.»