ناظران افغان با اشاره به پاکستان نسبت به سرمایه گذاری چین هشدار دادند

کابل -- تحلیلگران افغان با اشاره به تجارب کشور همسایه پاکستان می گویند که سرمایه گذاری چین در افغانستان تنها به نفع بیجنگ است و هدف آن ربودن تجارت و اقتصاد منطقه است.

چین در ماه‌های اخیر پیشنهاد داده است که دهلیز اقتصادی چین و پاکستان (سی پیک) را که جزء پاکستانی طرح کمربند و جاده چین (بی آر آی) است، به افغانستان گسترش دهد. طرح کمربند و جاده بنام یک کمربند یک سرک (او بی او آر) نیز شناخته می شود.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین در حاشیه نشست وزرای خارجه سازمان همکاری شانگهای (اس سی او) در تاشکند، ازبکستان، گفت که بیجنگ از گسترش سی پیک به افغانستان حمایت می کند.

او بتاریخ ۷ اسد گفت، «چین امیدوار است که بی آر ای را طبق استراتژی های توسعه افغانستان به پیش ببرد.»

چین تعهد کرده است که تا ۶۰ میلیارد دالر - بیشتر به صورت قرض - برای پروژه های زیربنایی تحت سی پیک فراهم کند.

سی پیک که در سال ۱۳۹۴ راه اندازی شد، به طول ۲۷۰۰ کیلومتر از بندر گوادر پاکستان در ایالت بلوچستان گرفته، از طریق گذرگاه خنجراب در گیلگیت-بلتستان، به منطقه شمال غربی سین کیانگ چین امتداد می یابد.

مقامات پاکستانی در ابتدا سی پیک را به عنوان یک حرکت به جلو برای اقتصاد این کشور و همچنین برای روابط با چین تحسین می کردند.

اما اکنون، نگرانی‌ها و خشم فزاینده در مورد شکست چین در حفاظت از منافع اقتصادی محلی، بازده تضمین‌شده بالای دارایی به سرمایه‌گذاران چینی، بدهی ملی غیرقابل‌ توان، بر فواید این پروژه سایه افکنده است.

سرعت کند پروژه به ویژه نگران کننده است.

فهیم چکری، یک رئیس پیشین در وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان، گفت، «پروژه اقتصادی یا هر پروژه دیگری دارای جدول زمانی مشخص هستند، اما می بینیم که میزان تطبیق سی پیک از سال ۱۳۹۴ تاکنون تنها ۲۰ درصد بوده است.»

او گفت، «تطبیق آهسته سی پیک و پروژه‌های دیگری مانند معدن مس عینک نشان می‌دهد که پروژه‌های چین به خاطر رشد تجاری و اقتصادی کشورهای منطقه نه، بلکه برای اهداف، منافع و سیاست‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن برنامه‌ریزی شده است.»

در سال ۱۳۸۶، مقامات افغان قراردادی ۳ میلیارد دالری را با یک کنسرسیوم استخراج معادن دولتی چین برای استخراج سنگ معدن مس عینک به مدت ۳۰ سال، که دومین ذخیرهء بزرگ مس جهان را دارا است، امضا کردند.

جنگ و اختلافات بین بیجنگ و کابل بر سر شرایط مالی قرارداد باعث تاخیر شد و تنها اکنون گفتگوها در مورد چگونگی ادامه این قرارداد ادامه دارد.

چکری گفت، با وجود آن که سی پیک سال هاست ادامه دارد اما هنوز نتیجه ای نداشته است.

او گفت، «چین میلیاردها دالر را در پاکستان سرمایه گذاری کرده است، اما اقتصاد پاکستان در حال حاضر وضعیت بسیار بدی دارد و یکی از بدهکارترین کشورهای جهان است.»

نامبرده گفت، «این نشان می دهد که هیچ کشوری در منطقه نمی تواند از پروژه های اقتصادی چین مستقید شود. اگر افغانستان به سی پیک بپیوندد چیزی به دست نخواهد آورد.»

قاسم اکبری، که ۲۵ سال دارد و محصل بخش ادارهء تجارت در یکی از پوهنتون های خصوصی در کابل است، گفت که چین به کشورهای منطقه امید کاذب می دهد و آنها را با برنامه ریزی و طراحی پروژه های مختلف اقتصادی مشغول نگه می دارد، در حالی که مخفیانه تلاش می کند تا برنامه های استراتژیک اقتصادی خود را در منطقه اجرا کند.

او گفت، «بنابراین، ما از پیوستن افغانستان به سی پیک سودی نخواهیم برد، حتی ضرر هم برای ما به همراه خواهد داشت.»

وی گفت، «چین با دادن قرض و دادن وعده های اقتصادی دروغین به افغانستان، تنها می خواهد افغانستان را بدهکار، وابسته و متکی به چین کند».

دریا خان بهیر، تحلیلگر امور اقتصادی افغانستان مقیم آمریکا، می گوید، «چین در تلاش است تا پروژه های بزرگی را در منطقه اجرا کند تا برنامه های اقتصادی و سیاسی خود را بیشتر سازد و توسعه دهد.»

وی گفت، «سی پیک یکی از پروژه های آن در منطقه است، اما تنها چین از مزایای کوتاه مدت و درازمدت آن بهره خواهد برد.»

او گفت، «در ظاهر، چین می خواهد افغانستان به سی پیک بپیوندد... اما در واقعیت، چین می خواهد از افغانستان به عنوان ابزار برای منافع اقتصادی خود استفاده کند.»

اگر افغانستان به سی پیک بپیوندد، چین بیشترین سود را خواهد برد نه کشور ما.»

منابع طبیعی

چین به ویژه به ثروت معدنی افغانستان چشم دوخته است.

محمد شبیر بشیری، تحلیلگر امور اقتصادی مقیم کابل می گوید، «سیاست چین تسلط اقتصادی بر کشورهای جهان سوم است. بنابراین، با توجه به وضعیت اقتصادی و سیاسی کنونی افغانستان، چین تلاش می کند تا از جغرافیای افغانستان برای منافع خود استفاده کند.»

وی گفت، «این کشور همچنین می‌خواهد در افغانستان تسلط اقتصادی پیدا کند و تمام منابع طبیعی، مواد خام و ثروت زیرزمینی را بدست آورد.»

وی افزو، «هدف چین از اتصال جنوب آسیا به آسیای مرکزی از طریق افغانستان دارای زوایای اقتصادی و سیاسی است.»

چینی ها با اعطای قرض ها و اجرای پروژه های اقتصادی از یک سو می خواهند بازارهای جنوب آسیا، آسیای مرکزی و افغانستان را در اختیار خود بگیرند و از سوی دیگر اقتصاد، تجارت و ترانزیت منطقه را به انحصار درآورند و بربایند.»

سیر قریشی، تحلیلگر امور اقتصادی مقیم لندن و مدیر سابق انجمن بانک های خصوصی افغانستان، گفت، «چین یک کشور صنعتی و تولیدی است و به شدت به منابع طبیعی و مواد خام افغانستان نیاز دارد.»

وی گفت، «از این رو با اجرای پروژه های مختلف و گنجاندن آن در سی پیک تلاش می کند تا به منابع طبیعی و مواد خام افغانستان دسترسی پیدا کند.»

قریشی گفت، «چین اقتصاد شکننده و بحران زده افغانستان را به خوبی درک می کند، از این رو با دادن وام می کوشد آن را در بدهی دفن کند و در نهایت آن را زیر سلطه خود درآورد تا بتواند به راحتی برنامه های اقتصادی و سیاسی خود را در منطقه و افغانستان اجرا کند.»